۱۴۴ - ای دوست عزيز

ای دوست عزيز، هر چند شخص نيکو کار در درگاه پروردگار مقبول است ولی اوّل دانستن است و بعد عمل نمودن. شخص کور هر چند صنعتی لطيف و بديع ظاهر مينمايد ولی خود از ديدارش محروم حيوانات چقدر زحمت انسان را ميکشند و بار بر ميدارند و راحت می بخشند ولی چون نادانند از اين تعب و زحمت مکافاتی نميبرند. ابر ميبارد و گل و رياحين می پرورد و دشت و صحرا و باغ و اشجار سبز و خرّم ميکند ولی چون از نتائج و ثمر آن بی خبر است لهذا تمجيد نگردد. و توصيف نشود و هيچ نفسی ممنون و خوشنود از او نگردد. اين چراغ روشن است ولی از اينکه بی خبر است کسی از او ممنون نگردد. و از اين گذشته نفس نيکو کار و خوش رفتار البتّه از هر افقی مشاهده انوار نمايد اقبال کند فرق اينجاست ايمان دانستن است و عمل خير مجری داشتن. از تناسخ سؤال نموده بودی تناسخی که مفهوم خلق است باطل است ولی در انجيل اشاره به رجوع است و آن رجوع صفات است نه ذات تفصيل در رساله ايقان مشروح و ترجمه گرديده و مطبوع شده آنرا مطالعه نمائيد. امّا فرق ميانه مسيح و سائرين اين است که مسيح جان بود و سائرين جسمند مسيح آفتاب بود و سائرين آئينه، مسيح حقّ بود و حيات ابديّه می بخشيد و سائرين مرده‌اند و کسالت و غفلت بخشند.

و سؤال از ارواح بشر نموده بودی ابداً فانی نگردد باقی هستند ولی ارواح نفوس ربّانی حيات ابدی يابند يعنی باعظم درجات کمال رسند امّا ارواح نفوس غافله هر چند باقيند ولی در عالم نقص و احتجاب و جهالت اين مختصر جواب است تحقيق و تعمّق نما تا بحقيقت اسرار مفصّلاً اطّلاع يابی. مثلاً جماد هر چند وجود و حيات دارد بالنّسبه بانسان معدوم صرف و محروم از حياتست زيرا انسان چون از حيات به ممات انتقال، وجود جمادی حاصل کند در اينصورت حيات جمادی ممات انسانی است.