۱۵۲ - خداوندی را ستائيم و پرستش نمائيم

خداوندی را ستائيم و پرستش نمائيم که جهان هستی را بپرتو بخشايش زينت و آرايش بخشيد و حقيقت وجود را بصور نامتناهی منحلّ و پادشاهی عطا فرمود. چون بديده بينا نگری کائنات هر يک مانند دلبر در کمال صباحت و ملاحت جلوه نموده و هر يک مرکز حکمتی و مصدر موهبتی و مظهر عنايتی مشاهده ميشود. جميع کائنات بر نظم طبيعی بدون اراده در جنبش و حرکت است لهذا بمنتهی موهبت در عالم خويش مفتخر. در ميان کائنات ذی روح را اراده و اختياری است حرکت و اکتسابی، حيوان در اسفل درجات ذی روح است ولی چون مؤيّد به عقل و هوش نه اگر حرکتی مخالف نظم طبيعی نمايد در اين غرور معذور زيرا بمقتضای طبيعت متحرّک و اسير غير متمسّک. امّا انسان که اشرف کائنات ذی روح است و متحرّک به اراده و مؤيّد به عقل و هوش لهذا بايد در جميع کمالات فائق بر کائنات باشد و اگر از اين موهبت محروم بغايت مقدوح و مذموم و بدترين نوع حيوان، اولئکَ کالأَنعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلا زيرا موهبت پروردگار را بهدر داده و مانند شجره زقّوم ثمر تلخ بار آورده. هيچ کائنی از کائنات مواهب الهيّه را از دست ندهد جز انسان که جواهر بواهر الطاف بی پايان را از دست دهد و از نادانی به دام و شست افتد اينست که در آيه مبارکه ميفرمايد لَقَدْ خَلَقْنَا الإِنْسانَ فِی أَحْسَنِ تَقْويمٍ ثُمَّ رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلينَ. و اگر از اين دام رهائی يابد و از اين درد صفائی گيرد مظهر الّا الّذين آمنوا و عملوا الصّالحات گردد و مطلع فيوضات شود و مشرق انوار خلق اللّه آدم علی صورته و مثاله گردد يعنی صورت رحمانيّه شود و مظهر فيوضات ربّانيّه.

ای ياران، کمالات انسانيّه منحصر بشئون روحانيّه نه بلکه کمالات جسمانی نيز لازم تا عالم انسانی به جمال معنوی و کمال صوری در انجمن وجود جلوه نمايد. لهذا بايد احبّای الهی در تحصيل کمالات صوری نيز از هر جهت جهد و کوشش نمايند اخلاق رحمانيّه بمنزله ارواحست و کمالات جسمانيّه بمنزله اجسام ارواح را بواسطه اجسام جلوه و ظهوری و اجسام را بواسطه ارواح روح و فتوحی هر دو چون در نهايت اتقان در محشر امکان جلوه و ظهور نمايد فيض موفور حاصل گردد و پرتو نورٌ علی نور جلوه نمايد. ای ياران الهی، تصوّر ننمائيد که چون اين جهان فانی است لهذا نقص و کمال و فوز و وبال و صعود و نزول و ترقّی و فتور مساوی است حاشا حضرت رحمان در نصّ فرقان ميفرمايد رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنيا حَسَنَةً وَ فِی الآخِرَةِ حَسَنَةً. پس واضح و مشهود شد که ترقّی و کمال معنوی و صوری هر دو مطلوب و محبوب علی الخصوص که ترقّيات کلّيّه و لو جسمانيّه دالّ بر مواهب رحمانيّه است.