۱۸۴ - امروز عالم انسانی محتاج تعاليم آسمانی است

امروز عالم انسانی محتاج تعاليم آسمانی است که روح اين عصر و نور اين قرن است زيرا مدنيّت مادّی طبيعی ترقّی فوق العاده نموده ولی مدنيّت الهيّه بکلّی فراموش شد و حال آنکه مدنيّت الهيّه مانند سراج است و مدنيّت مادّيّه مانند زجاج، اين زجاج بدون آن سراج تاريک است. پس بايد کوشيد تا سراج آسمانی بر افروزد و عالم اخلاق روشن گردد و فضائل نامتناهی که زينت حقيقت انسانی است چون کوکب درخشنده جلوه نمايد. عالم طبيعت جولانگاه حيوان است چون نظر بهر حيوانی نمائی ملاحظه ميکنی که مواهب عالم طبيعت در آن حيوان در نهايت کمال جلوه نموده که از برای انسان شايد ميسّر نيست. مثلاً ملاحظه نما که مرغی خوش الحان در نهايت حسن و جمال در فراز کوهی بر اعلی شاخه درختی آشيانه نموده اين لانه فی الحقيقه بر قصور ملوک شرف دارد هوا در نهايت لطافت، منظر در غايت حلاوت، آب در نهايت عذوبت، کوهسار سبز و خرّم و جميع خرمن ها در دشت و صحرا دولت و ثروت، اين مرغ از هر خرمنی بخواهد دانه چيند نه زحمتی و نه مشقّتی نه فکری نه تدبيری نه حزنی نه المی نه حسرت و اسفی شب و روز در اين لانه و آشيانه بنهايت سرور کامرانی مينمايد. پس ثابت شد که مواهب عالم طبيعت در عالم حيوانی جلوه اعظم دارد.

امّا اين انسان بيچاره گهی آواره گهی بيمار گهی ناتوان گهی گرفتار گهی در فقر و فاقه گهی در حال خطرناک. شب و روز ميکوشد تا يک پاره نان بدست آرد پس قياس نمائيد چقدر فرق ميان حيات انسان و حيات حيوان است. لهذا واضح شد که مواهب عالم طبيعی بهره تامّ و نصيب موفور ندارد لکن در عالم الهی مظهر الطاف بی پايان است و مشکاة نور حقيقت است و آئينه روشن جمال الهی و مظهر مواهب آسمانی و مطلع انوار الهی و دارنده قوّهٔ قدسيّه ای است که محيط بر جميع کائنات است اين است که حقائق اشياء را کشف مينمايد حکم بر طبيعت می کند و اسرار طبيعت را از حيّز کمون بحيّز ظهور می آورد شوکت طبيعت را می شکند قانون طبيعت را منهدم ميکند نظام طبيعت را بهم ميزند گهی در زير دريا سمند ميراند جميع اسرار مکنونه مستوره طبيعت را از حيّز غيب بحيّز شهود می آورد اينست که ناسخ قانون طبيعت و فاسخ نواميس آنست. و اين قوّهٔ قدسيّه مخصوص انسان است و باين قوّهٔ معنويّه از سائر حيوانات ممتاز مادام چنين قوّتی دارد بايد مظهر مدنيّت الهيّه شود و مطلع انوار ابديّه گردد و مؤسّس کمالات آسمانی شود و مروّج تعاليم الهی گردد خدمت به عالم اخلاق کند جانها را مستبشر به بشارات اللّه نمايد از نوميدی رهائی يابد و اميد حيات ابدی جويد اين است شرف و منقبت عالم انسانی اين است سعادت ابدی.