٤٧٩

هو الله

ای يار مهربان نامه شما رسيد و چون رجوع از آن اقليم سحيق گرديد و به اين قطر قريب وصول شد فرصتی دست داد لهذا عبدالبهآء فوراً به جواب نامه پرداخت زيرا در اروپا مجال نفس کشيدن نبود تا چه رسد به نگاشتن. در حين سفر از احبّا اعتذار نمودم که مرا چند ماهی مهلت دهند و از جواب نامه معذور دارند. حال الحمد للّه در ظلّ عنايت جمال ابهی روحی لعتبة تربته الفدآء عودت نمودم و به جان و دل می‌کوشم که نامه‌های ياران عزيز را به قدر قوّه جوابی سريع دهم. شما از قبل من از جميع عذر بخواهيد. جواب سؤال اوّل ارواح چون از عالم اشباح نجات يابند تحقّقی ديگر دارند. حقيقتی ملکوتيّه گردند و مقدّس و منزّه از عوارض ناسوتيّه. امّا اين کرات نامتناهيه جميع از عالم عناصرند و کائناتش اسير ترکيب و تحليل و جهان ملکوت منزّه از ترکيب و تحليل. ولی واضح است که هر ظرفی را مظروفی و هر مکانی را مکينی. هر گلستانی را گلی و هر بوستانی را سرو و بلبلی. البتّه اين مکوّنات عظيمه خالی و فارغ نيست و عبث و بيهوده آفرينش نيافته. حتّی صريح قرآن است ولی مفسّرين بی‌وجدان با وجود صريح عبارت به حقيقت پی نبردند چنانچه می‌فرمايد و من آياته خلق السّموات و الأرض و ما بثّ فيهما من دابّه. می‌فرمايد از آيات باهرات الهيّه اين آسمان و زمين است و کائنات حيّ متحـّرکی که در اين آسمان و زمين خلق شده‌اند. ملاحظه نمائيد که صريح می‌فرمايد که در آسمان کائناتی ذی‌ روح هست. دابّه در لغت ذيروح متحـّرک بالاراده است. فرصت بيش از اين نيست. از الطاف بی‌پايان حضرت رحمن اميدم چنان است که جانی تازه يابی و فتوحی بی‌اندازه جوئی و عليک البهآء الأبهی. ع ع