اسرارالآثار_ خصوصي_ حروف ک (تا) ي

جلد پنجم (5) – اسرارالآثار_ خصوصي_ حروف ک (تا) ي _ تأليف فاضل مازندراني

اسرارالآثار

خصوصي

جلد پنجم

حروف ک (تا) ي

تأليف فاضل مازندراني مؤسّسهٴ ملي مطبوعات امري ١٢۹ بديع

ک 1 ک درالواح وآثاربسياررمزازکاشان وازکرمان ميباشد درکتاب بيان است قوله : " وداخل جنّت الله مي‌شوند که اعظم ازکاف نجات مي‌يابند" الخ که مراد کفر مي‌باشد ودر آثار ادبيّهٴ اسلاميّهٴ فارسيّه "کن" با کاف ونون رمزاز کلمهٴ "کن" خلقت و مشيّت وامر ايجادي ازليّهٴ مذکور در قرآن قوله : (( انّما امره اذا اراد شيئاً ان يقول له کن فيکون)) مي‌باشد و در کتاب اقدس است قوله : " قبل ان يقترن الکاف برکنه النّون" ودرآثاروالواح بسياربراين طريق مذکور گرديد از آن جمله درلوح زيارت سيّد الشّهداء حسين بن علي است قوله: " لو لاک ما ظهر حکم الکاف والنّون" کاپِس ميس ليليان کاپس آمريکائي براي تعليم انگليسي درمدرسهٴ تربيت بهائيان طهران به سال 1329 هج. ق.ازآمريکا به ايران آمده درآن مدرسه Lilian Frances Kappes معلّمه شد.
2کاخک به الحاق کاف حرف تصغيربه کاخ به معني قصرونام معموره اي از
توابع گناباد خراسان که بعضي ازاهالي بهائي و مذکور الواحند. درلوحي است قوله : "جناب ملّامحمّدتقي هوالمقتدرعلي ما يشاء ما ابدع قلمي الاعليٰ "الخ ودرلوحي ديگر: "يا محمّد عليک بهائي ازبراي اهل کاخک عنايت خواستي يک صحيفۀ مبارکه از ملکوت علم الهي نازل وارسال شد " کأس کاسه عربي قدح و پيالهٴ آبخوري. کؤوس= جمع درلوحي است: " انّا نشکومن الّذين اختلفوا في امرالله وبهم تکدّرصافي کأس عرفاني" کاسِرة در خطاب وصاياي عهد: "من مخالب سباع ضارية وذئاب کاسرة" الخ استحوان شکننده و خورنده. کاشان شهرمعروف ايران وازمراکزاوّليۀ امربديع ومشروح ومفصّل در تاريخ مذکوروبه کرّات درتواقيع والواح وآثارازآن جمله به اين عناوين درالواح:

3 " ک جناب محمّد بيک بسمي العليم کتاب الله نزل بالحقّ تنزيلاً من لدن عليم حکيم" الخ وقوله : " ک جناب سيد فرج الله " " ک جناب سيد نصرالله آقاغلامعلي آقا سيد محمّد کاروانسرادار آقا محمّد علي مخمل باف آقا رجبعلي آقا شعبانعلي آقا محمّد هاشم مشکي باف آقا محمّد علي قمصري آقا محمّد آقا سيد نصرالله ابن الّذي فاز" " ک جناب سيد باقر" و " ک جناب حاجي ميرزا جاني جناب حاجي محمّد حسين جناب نوّاب جناب مير ابو القاسم جناب استادحسين عموزينل " ودرآثار غصن اعظم عبدالبهاء به اين عناوين : " کاشان جناب خواجه ربيع" و " کاشان به واسطهٴ جناب خواجه ربيع جناب آقا غلامحسين دربندي جناب آقا رحمن کليمي جناب آقا يهودا وآقا سليمان ولدان ملّا اسمعيل جناب آقا علي اکبر آقا باقر جناب آقا ميرزا هاشم وابن ايشان جناب آقا يهودا آقا ميرزا الياس آقا ميرزا نورالله وجناب حق نظر و جناب آقا ميرزا داود ولد ابراهيم عليهم بهاء الله الابهيٰ " ونيز جناب عموزينل" ايضاً: " کاشان به واسطهٴ حضرت خواجه ربيع کليمي عليه بهاء الله الابهيٰ حضرات مؤسّسين مدرسهٴ وحدت بشر جناب ميرزا اسحق جناب آقا ميرزا ريحان جناب 4 جناب آقا ربيع جديد جناب آقا رحمن جناب آقا ميرزا يوسف علاقه بند جناب آقا شموئيل جناب آقا يوسف شالوم جناب آحسين پهلوان جناب آقا ميرزا الياس آشور جناب حاجي غلامرضا جناب آ داود زرگر جناب حاجي داود عليهم بهاء الله الابهيٰ " ايضاً: " جناب آقا ميرزا اسحق جناب آقا صموئيل جناب آقا ميرزا عنايت الله جناب آقا هاشم پشتي باف جناب آقا محمّدهاشم جناب استادحسين نجّار ک جناب حاجي محمّدحسين جناب لقائي جناب ميرزا الياس "عبدالميثاق ميثاقيه پسرآقا از مؤمنين آنجا وبه او چنين فرمودند: " لقب خاندان ميثاقيه است واين منقبت الي الابد باقي" ونامهاي بسياري ازبهائيان دوره هاي اسبق و از آن جمله آقا شيرعلي و استادحسينعلي نعلبند در تاريخ ظهور الحقّ ثبت است . کاظم حاجي سيد کاظم رشتي درآثار امرجديد کثرت ذکريافت ودر کتاب رهبران بزرگ ورهروان ودراسرارالآثارعموميه تفصيل داده شد ودر اين کتاب شمّه اي ذيل شرح نامهاي باب و حسين و علم و سلوک وبقره و غيرها ثبت است ودر کتاب تفسير کوثرچنين مذکور ميباشد قوله: 5 " ولا مَحيصَ لهم الّا ان يکفروا بکاظم و احمد صلوات الله عليهما لانّ الّذين صدّقوني من ابطال تلک الفئة ليکون النّصّ من عندهما في حقّهم " وقوله: " وان کنت من اصحاب کاظم سلّم الله عليه لتعلم سرّ القول" الخ و قوله: " وانّي حامل علمٍ مثل کاظم فان اظهرالله امراً فهو قرّة عيني والّا لادّعيت ولا اقول انّي حامل امرٍ دون ذلک " و قوله: "وعليک وعلي کلّ من اتّبعني حقّ بان يزورَائمّة العدل هنالک متّي ثمّ مرقد کاظم سلام الله عليه " ودربيان است قوله : " زيرا که ادني تلامذه مرحوم سيد اعليٰ علوّ علماء وحکماي روي ارض را پشت پازده و دراشخاصي که تصديق حجّيت آيات نموده اند چه ازاين طائفه وچه غير اينها نزد هيچکس شبهه اي درعلوّ فتواي ايشان نبوده ونيست " و در ذيل نامهاي علم وسلوک وبقر بعضي ازمواردي که وي را به نام "معلّمي" و "سيدي" ستودند مذکور است . ديگر از کاظم نامان کثير الذّکر درآثار اين امر: ملّاکاظم طالخونچه اي (قريه اي از اصفهان) که به شهادت رسيد و در بسياري از الواح مذکور ميباشد از آن جمله نبذه اي ذيل نام حسن ذکر است . ديگر : شيخ کاظم سمندر قزويني که ضمن نام سمندر مذکور ودرآغازلوح فؤاد "ک ظ" 6 رمز از او است . ديگر : حاج محمّد کاظم اصفهاني که پنج برادربودند ونوبتي سه برادررا باپسرحاجي که بعداً ارباب معروف شد به امرظلّ السّلطان دراصفهان حبس کردند وچون تلگراف خانۀ آنجا به ملاحظه از ظلّ السّلطان مخابرۀ امور برخلاف ميل وي به طهران نميکرد آقا ميرزا محمّد حسن اصفهاني (سلطان الشّهداء) حاجي عبدالله نجف آبادي را فرستاد ودستور داد زنان بهائي درکاشان به تلگرافخانه رفته شکايت به طهران کردند تا محبوسين آزاد شدند ولي بقاء در اصفهان سخت بود لا جرم به سبزوار رفته مقيم گشتند چنانکه ذيل نام خضراء ذکر است وذکر:
آقا ميرزا کاظم بن شهيد يعني پسرميرزامحمّد باقرشهير شهيد هراتي در الواح وآثار بسيار است ونيز در بعضي آثار غصن اعظم عبدالبهاء ذکر:
سيد کاظم يزدي مجتهد مفتي مذحبه به سال 1321 هج.ق. است وذيل نام آسيه هم ذکري از ازکاظم نام ميباشد
کافور اصل کلمه هندي ومستعمل درعربي وفارسي نام درخت وماده وروغن خوشبوي معروف . درقرآن است : "انّ الابرار يشربون من کأسٍ کان مزاجها کافوراً " در مجمع البحرين است: 7 "اي مائها کافوراً وهواسم عينٍ في الجّنة مائها في بياض الکافورورائحته وبرده" ودر قاموس است : " که کافور چشمه اي در بهشت ميباشد " وشيخيه از اينجا اصطلاحي گرفته برعالم ومقامي معنوي اطلاق کردند چنانچه حاجي سيد کاظم رشتي نام کافورازآيۀ مذکوره را گرفته بر عالمي از عوالم الهيه اصطلاح نمود که نزد پيروانش شهرت يافت چنانچه از حضرت نقطه در تويع خطاب به محمّد شاه است : " ولا يزال به علوّ کافوريت کينونيت ذات ازلي خود است " از حضرت بهاء الله درلوحي است : " بحر الاحديه المنفجرة من جبل الکافور". کالسکه اصل کلمه روسي واطريشي و مستعمل درعرف فارسي ميباشد در رسالهٴ مدنيه است قوله: " محتاج به کالسکهٴ آتشي نبوده و نيستم" که مراد اطاق قرارمسافرين در قطار راه آهن ميباشد . کامل پاشا يوسف کامل پاشا که درايام اقامت ابهيٰ به اسلامبول به ملاقات و پيام دولتي آمد درظهور الحق واسرارالآثار العموميه به تفصيل ذکراست .

کب

کَبَد السّماء وسط آسمان. در دعاء وذکر محمّد تقيخان تاکري از حضرت عبدالبهاء : " في هذه النّيران المطتهبة الي کبد السّماء " کَبَّر- اِستَکبَرَ در کتاب بيان است : " الباب الثّالث والعشرمن الواحد الثّامن اذن ان يکبّرنّ علي النّقطة خمس و تسعين مرّة في اوليها وآخرها ملخّص اين باب آنکه ..... امرشده که درحين استواء آن بر عرش خود و انتقال آن از عرش اوّل نود و پنج کلمهٴ تعظيم گفته شود ودر غيرآن پنج تکبير زياده اذن داده نشد" الخ ودرآثار امر بهائي جملهٴ "کبّر عليه من قِبَلي"بسيار است يعني براو درحين ملاقات ازجانب من تحيت "الله ابهيٰ " يا " الله اکبر" و مانند آن برسان چنانچه درعرف مسلمانان است که سلامم را به او برسان " الله ابهيٰ " مرا به او ابلاغ دار. ودرآثار مرکز عهد ابهيٰ بسيار است که "ازجانب من تحيت ابدع ابهيٰ برسان" ودر لوح رئيس است : " ويکبّر عليک آل الله " ودر لوح صلوة : 9 "ثمّ يکبّر ثلاث مرّات" که معمولاً طبق انتخاب غصن اعظم " الله ابهيٰ " گفته ميشود واصلاً درکتاب بيان چهار جملهٴ : "الله اکبر الله اعظم الله اجمل و الله ابهيٰ " است ودرآثارمولي الوري عبدالبهاء تفصيل بيان گرديد که درکتاب امرو خلق مسطور است . و در دعاء يدعوه محيي الانام است : " کبّر اللّهمّ يا الهي علي مظاهر الشّهادة الّذين انفقوا ارواحهم واجسادهم " الخ که مفادّش چنين ميشود خدايا برشهداء بهائي الله ابهيٰ گو و شايد مراد لازم الله ابهيٰ گفتن يعني بذل احترام ورحمت و عنايت باشد . ودر لوح رئيس است : " انّه استکبر علي الله " او برخدا بزرگي کرد. کَبل عربي قيد و بند . کبول= جمع . درخطابي است : " والکبول اثر لقبولي في عتبة البهاء " و در زيارت محمّد تقي خان تاکري : "ثقلت عليهم الکبول" کَبِير در لوح فؤاد است : " قد اخذ الله کبيرهم" مراد از آن چناچه در ذيل فؤاد بيان ميباشد فؤادپاشا صدر اعظم دولت عثماني است.
10کَتب در کتاب اقدس است : " انّ اوّل ما کتب الله غلي العباد " و قوله: " کتب في قلوبهم الايمان" و قوله : " قد کتب عليکم الصّلوة " وقوله : قد کتبنا عليکم الصّيام" الخ ودرهمهٴ اينها به معاني تقديرکرد – فرمان داد – جمع کرد – فرض کرد- حتم کرد ميباشد . واز بيانات غصن اعظم عبدالبهاء براي جمعي راجع به کيفيت کتائبشان است : " من بيشترمکاتيب به دست خود مينوشتم ولکن چون سه انگشتان دستم از کثرت کتابت از کار افتاد محتاج شدم که کاتبي بگيرم تا آنکه دستم براه افتاد ومن تا قبل ازصعود جمال مبارک به احدي از احبّاء مکاتيب ننوشتم تا آنکه ميرزا ورقاء شهيد نزدم مقدارصدنامه فرستاد که جوابي ندادم وبالاخره به ميرزاآقاجان به نوع شکايت ازمن نوشت که نميدانم سبب عدم کتابت ايشان چيست پس جمال مبارک مرا طلبيده سئوال کردند چرا برايش نمينويسي بنويس پس جوابي برايش نوشتم به اين مضمون اي حضرت ورقاء آيا نداء ملاء اعليٰ را نشنيدي پس چرا منتظر و متوقّع صداي بعوضه هستي الي آخره ونوبتي جمال مبارک مرا طلبيدند وگفتند که بالا باشم ودر اطاقشان بخوابم پس فرمودند عرائض بسيار شد چه تدبيري ميکني گفتم من براي 11 جواب نويسي حاظرم پس جمال مبارک عبارتي به اين مضمون نوشتند که فلاني متعهّد ومتکفّل جواب عرايض گرديد. همان شب پنجاه جواب نوشتم واز آن وقت تا حال به همهٴ مکاتيب جواب مينويسم " کتاب درقرآن مصطلح بر مُنزَل من جانب الله ميباشد قوله تعالي : " ذلک الکتاب لا ريب فيه هدًي لمتّقين " وقوله : " تنزيل الکتاب من الله العزيز الحکيم " وقوله : "هذا کتابنا و ينطق عليکم بالحق" و قوله : " هوالّذي انزل عليک الکتاب " وقوله : " ومن يکفر بالله وملائکته وکتبه ورسله واليوم الآخرفقد ضلّ ضلالاًبعيداً"
ود سَرالواح جمال ابهيٰ نيز برسياق آيات مذکورۀ قرآن بسيار ميباشد قوله ج ع : " تنزيل الکتاب من الله " وقوله : " هذا کتابٌ من لدي المظلوم" ودر توقيعات وآثار اوّليۀ حضرت نقطه مراد و متبادر از لفظ "الکتاب" تفسير سورۀ يوسف بود . کتاب نيز به معني مفروض ومجموع درقرآن است : " انّ الصّلوة کانت علي المؤمنين کتاباً مرقوماً " درکتاب اقدس است : " قدّرلذرّياتکم من کتاب الطّاء.....من کتاب الخاء" الخ يعني از مفروض يا مجموع طاء وخاء وغيرهما . واهل الکتاب درآثاراوّليۀ باب اعظم بر مسلمين خصوصاً اثني عشريه و بويژه ملّاهايشان ميباشد .
کاتب حضوردرآثار وافواه اين امر ومؤمنين مراد ميرزا آقاجان خادم است که در نام آقا و خادم تفصيلي است. 12 مکتب , در کتاب اقدس است : " اذا اراد مطلع التّوحيد مکتب التّجريد ..... قل انّا دخلنا مکتب المعاني والتّبيان ..... انّا دخلنا مکتب الله " الخ مراد تبيين کلمات نقطه راجع به من يظهره الله موعود است که ؟ حقّش ذکر مکتب و مدرسه فرمودند و بابيان مدرک اعتراض و انکار خود نسبت به مقام ابهيٰ قرار دادند. مکاتيب نام مجموعه ها ئي ازآثارغصن اعظم عيدالبهاء به دستورش گرديد که شيخ فرج زکي کردي در قاهرۀ مصر فراهم آورده طبع نمود . کتائب در خطاب و ماجاتي است : "وانصرهم في کلّ الاحوال بملائکة قدسک الّتي هم جنود لا يرونها و کتائب غالبة علي جيوش ملاء الادني " الخ جمع = کتيبه دسته اي از سپاه کَثِيب عربي تل ريگ . در لوح رئيس است : " بحيث ينوح الکثيب في الهضاب " به جائي رسيد که تل ريگ در تپّه ها به ناله و مويه افتد. وکثيب احمر تل ريگ سرخي در طريق اَعمال حجّ حاجيان و دعائي دارد که در احاديث امامي ذکر است وحاجي سيد کاظم رشتي اصطلاحي ازاين گرفته دردرجه 13 ومقامي عرفاني رمزي پيوسته نام برد و بر همين وتيره از نقطهٴ اولي درشرح الهاء است قوله: "وانت اليوم لو لم تلق ما في يمينک والشّمال من سبحات الدّقائق واشارات الرّقائق لم تقدر ان تسلک الي الله في ارض کثيب الاحمر" ودر توقيعي است قوله : " و انّ کثيب الاحمر والرّفرف شأن من مقامات الجّنان " الخ و در ضمن نام رضوان ونيز حسن از توقيعي نقل است . ودر لوحي است قوله : "ان يا حاء اسمع نداء الهاء الّذي ينطق في الکثيب الاحمر مقام الّذي انقطع عنه حکم القدر" ودر لوحي ديگر خطاب به شيخ سلمان : " فطوبي لمن يمشي علي کثيب الاحمر" وازغصن اعظم عبدالبهاء است قوله: " وارض حمراء وکثيب احمر مقصد مقام قضاء است زيرا در اصطلاح اهل الله بيضاء مقام مشيت است و خضراء مقام قدر است و حمراء مقام قضاء است پس ارض حمراء مقام شهادت کبري است " و در توقيع دعاي الف است قوله: " ولذا قد نسب محمّد رسولک صلواتک عليه وآله له في مقام الظّاهررتبة القضاء 14الي نفسه وجعل حاملها حجّتک الشّهيد حسين بن علي آية وحدانيتک " الخ چنانچه در نام همزة ورضا نيز شمّه اي ثبت ميباشد . کُدس به ضمّ و سکون عربي کود وخرمن. در لوح به حاجي محمّد کريم خان است: " اگرچه هرطيري ازکُدس رحمت رحمانيه وخرمن حکم صمدانيه نصيب نبرده" الخ. کُربَة وکَرب عربي دلگيري و مشقّت درلوحي به حاجي ذبيح کاشي قوله:
" جناب ذبيح عليه بهاء الله به نام خداوند يکتا قلم اعليٰ شهادت ميدهد به غربت و کربت وبلاياي تو في سبيل الله ربّ العالمين " الخ کَربَلا شهرمعروف درعراق به نام وعنوان ارض طف وارض مقدّسه و کربلا و غيرها درالواح و آثار تکرار ذکر يافت ازآن جمله در خطابي در حقّ زين المقرّبين است : " فاضطرّ الي الهجرة والجلاء الي ارض الطّف فتحمّل کلّ کَرب وبلاء الي بقعة کربلاء " الخ وتمام احوال مرتبط به اين امردرآنجا در تاريخ ظهورالحق 15مسطوراست ومدفن مادرباب اعظم درآنجا ميباشد وهمهٴ اين درذيل نامهاي طف و حسن ذکر است. کَرَّة عربي به معني رجعت و حمله درلوحي به حاجي ذبيح کاشي : "قل يا قوم قد جائت کرّة اخري واتي الرّحمن بسلطان عظيم " کرث - اکترث ذيل نام اکثرت ذکر است . کُرد- کُردستان از نظر احوال عمومي دراسرار الآثار عموميه و از نظرواقعات امربهائي درمابين کردها و کردستان درتاريخ ظهورالحقّ مخصوصاً در ضمن شرح اقامت جمال ابهيٰ در سليمانيه ودراين کتاب نيزدر ذيل نام سليمانيه و عبد و امين وغيرها مسطور ميباشد وآثار و نامه هاي ابهيٰ مرتبط به آنجا وآن مردم بسيار است که بعضي از آنها مانند قوله: " دي شيخ با چراغ همي گشت گرد شهرکز ديو و دد ملولم وانسانم آرزوست" الخ . معروف و ازمردم آنجا که مؤمن ويا محبّ به اين امر بودند عدّه اي درالواح و آثار ذکر يافتند و مخصوصاً ميرزا اسدالله اصفهاني وذو الفقارخان وشيخ فرج 16 الله زکي وشيخ محيي الدّين ازاهل سنندج وحوالي درآثارغصن اعظم عبدالبهاءنام برده اند و تفصيل کشته شدن سيد اعمي هندي درآن خطّه درتاريخ ظهورالحق ثبت است. وچون فرهادميرزا معتمد الدّوله عمّ ناصرالدّين شاه در سال 1284 هج.ق. به حکومت آن خطّه منصوب گشت که تا سال 1290 برقرار بود شاه در آن سال خواست به اروپا رود واورا براي نيابت سلطنت به طهران خواست و معتمد الدّوله درورود به کردستان دانست که حسن سطان اورامي ازاهل اورامان با دو برادرش بهرام بيک و مصطفي بيک سالها است که برحکام اورامان باقي اند پس به صوب خاک مريوان حرکت کردوآنها را به تدبيرگرفت وحسن سلطان را کشت و برادران مذکورش را با خود به اردوي سنندج آورد وحسن سلطان مذکور موافق اطّلاعي که به دست رسيد قاتل ابو القاسم همداني همراه جمال ابهيٰ درسليمانيه بود و تفصيلي از چگونگي آن ايام در کردستان به واسطهٴ دکتر نقشبندي از بوميان معروف آنجا که ازسلالهٴ شيخ نقشبندي است وبه واسطهٴ حسن حقيقي خلف ميرزا اسدالله اصفهاني نامبرده نقل شد که خلاصه اش اين است : جمال ابهيٰ در ماه محرّم 1271 به باغ کون در سرحدّ طويله و بياره به خانقاه شيخ 17سراج الدّين ورود کردند وشيخ محمّد ارشد اولاد شيخ سراج مذکور درآن خانقاه محض پذيرائي ايشان حجره اي معين ومستخدم دائمي مقرّر کرد وشيخ محمّد خود شبانه روز به حضور بود و اهالي آن منطقه جمال ابهيٰ را به نام درويش محمّد ميخواندند و مدّت اقامت بدين طريق دو ماه به پايان رسيد و ابو القاسم نام گماشتۀ ابهيٰ رهسپار ايران شد و همينکه از آنجا به گراويدول رسيد در آن کوه ها به دست سارقين با ارّه سر بريده گرديد و خبر به شيخ عبد الرّحمن برادر شيخ محمّد مذکور رسيد وتعقيب کردوخبربه شيخ محمّد داد واودستور کفن و دفن صادر کرد و دفن نمودند و اين واقعه درچهارفرسنگي خاک عراق درقريه اي دربلوک اورامان کردستان که تا سنندج تقريباً 21 فرسخ است واقع شد وهمينکه خبربه حضرت بهاء الله رسيد به همراهي شيخ محمّد مذکور به طرف سليمانيه حرکت کردند و به خانقاه شيخ مولانا خالد وارد شدند و مولانا خالد در کوه سرگلو منزلي را تهيه کرده ايشان را درآنجا پذيرائي نمود که تا شش ماه مهمان وي بودند و بعداً جمال ابهيٰ به همراهي شيخ مولانا به بغداد حرکت نموده وشيخ محمّد را لقب شيخ بهاء الدّين دادند که شايد مثنوي فارسي خطاب به او است واو به بياره عودت کرد و حجره اي که جمال ابهيٰ به دو فرسخي سرحدّ در خاک عراق منزل داشتند دستور داد مهر و 18موم کردند و مقبرۀ آقا زمان در گراويدول به دستور بهاء الدّين ومحيي الدّين و شيخ عبد الرّحمن تأسيس شده . کُرسِي عربي صندلي وتخت وآنچه برآن نشينند کَراسِي = جمع و کُرسِي نيز مرکز وپايتخت . در قرآن به تجليل و تعظيم قدرت الهي است "وسع کرسي السّموات والارض" که به نام آية الکرسي شهرت يافت ودر کتاب اقدس است: " علي الکرسي الموضوع علي السّرير" که مراد صندلي ميباشد . ودر لوح رئيس است : " نداء مينمودند که سلطان ميآيد کرسي ها را بگذاريد" و در لوح حکما است: " فانظروا في اليونان انّا جعلناها کرسي الحکمة في برهة طويلة " که مراد پايتخت مرکز است . ودر لوحي است : " اگرچه درظاهر بر اکراس رفيعه واعراش منيعه جالس باشند" الخ که ظاهر عبارت به تمام المناسبة ميرساند اَکراس جمع کرسي استعمال شد ونيز ممکن است اکراس جمع کِرس و به معني مباني ويا آشيانه ها باشد . کَرکوُک شهري مشهوردرکردستانن. شرح عيور ابهيٰ ازآنجا و ديگر 19 اوضاع مرتبط به اين امردرتاريخ ظهور الحقّ ثبت است . کَرم در خطابي است : "تعلّق قلبک بکلمة الله وخدمتک في کرم الله ..... حتّي تخدمي في کَرمه العزيز" باغ پر درخت . کِرمان استان شهير جنوب شرقي ايران وشهر کرسي آن مرکزي درعصر بيان براي امرجديد بود و به نوعي که درذيل نام يحيي و حرف ک است درآثار نقطهٴ بيان به رمز ارض "کاف" مذکور گرديد وتفصيل احوال آنجا در ظهورالحق ثبت است و در اين کتاب هم ذکري درذيل نام صادق ميباشد واز مؤمنين آن عصر حاجي محمّد ابراهيم بن حاجي الله ويردي که آثارش در بلد موجود است ديگر: آقا ميرزا محمّد علي امين الرّعايا که به نام حاجي امين معروف بود و نيز برادرش و حاجي محمّد روغنگر و غلامرضا و حاجي حسين عصّار که گفتند در طهران مفقود ومقتول گرديد. و در دورۀ ابهيٰ نيز گروهي بودند که در الواح مذکورند وکرمان به رمز "ک" ثبت ميباشد از آن جمله در يکي ا ز آثار و به امضاء خادم است قوله: 20 " انسان متحير است که جميع اهل بيان کذب ومفتريات اهل فرقان را ديده و شنيده اند ودر يوم الهي ظاهر شد آنچه که مستور بود آيا مجدّداً چگونه به اوهامات قبل اعتکاف نموده اند گاهي مرآت ميگويند گاهي وصي ميگويند گاهي ولي مي گويند صد هزار مثال اين نفوس به کلمه اي خلق شده وميشوند لا ينفعهم الاسماء و ما عندهم وما ينفعهم هورجوعهم الي الله المهيمن القيوم به مثابه اطفال به لعب طين مشغولند سبحان الله باب کذبي در"ک" و "ر" مفتوح شده که عالم متحيراست و کذلک خدعه وحيله ديگر صدق الله العليم العظيم. درکتاب اقدس درذکر آن ارض نازل شده آنچه متبصّرين را کفايت مينمايد موقن به اين امرعظيم عالم را به مثل کفّ تراب مشاهده مينمايد حق عباد بيچاره را حفظ نمايد چه که مجدّ داً ارباب عمائم بر اعراض قيام نموده اند " الخ ودر کتاب اقدس اين خطاب است: "يا ارض الکاف والرّاء انّا نراک علي ما لا يحبّه الله ونري منک ما لا اطّلع احد الّا الله العليم الخبير ونجد ما يمرّمنک في سرّ السّر عندنا علم کلّ شئي في لوح مبين لا تحزني بذلک سوف يظهره الله فيک اولي بأسٍ شديد يذکرونني با ستقامة لا تمنعهم اشارات العلماء ولا تحجبهم شبهات المريبين" و در لوحي است قوله : 21 " ارض ک ر هم لازم است شخص عاقلي به کمال حکمت درآن ارض گاهي مرور نمايد و به قدر امکان درآنجا توقّف کند و به کمال حکمت رفتار نمايد چه که جعفرکذّاب درآن ارض ظاهر في الحقيقة جعفر کذّاب اين است نه آنکه از قبل به او نسبت داده بودند ابنائش اخبث از او " الخ . مراد ملّا جعفر بابي ازلي کرماني و پسرانش شيخ احمد روحي وبرادرانش اند که به تفصيل در ظهور الحقّ مسطور است وازمعاريف مؤمنين اين دور: حاجي محمّد رحيم با اخوانش - آقا محمّد کريم و آقا محمّد رفيع و سلالهٴ حاجي محمّد رحيم به نام رحيمي اکنون درجامعه هستند . ديگر استاد عسکر ديگر دستوررستم پارسي و نيز ميرزا بهرام وسيد اسدالله تارزن و کربلائي حسينعلي معروف به کربلائي حسين عبد الرّشيد و گشتاسب ساسان پارسي و ارباب خدادادپارسي کيخسروآبادي ونيز ميرزا محسن معروف به ميرزا صادقي فرّاش پست و تلگراف و از سلالهٴ هريک اکنون در اهل بها موجودند و نيز بهرام جان بود وازمعاريف اهل ايمان جواني زادۀ عوضعلي درويش به نام حاجي عوض در حدود سال 1280 هج.ق. ايمان آورد و با قليلي از مؤمنين معاشرت کرد وبا ميرزا باقر (شهيد) غالباً شبها احتفال انس داشتند و خبر به سمع حاجي محمّدرحيم خان 22 بن حاجي محمّد کريمخان رسيد و به واسطهٴ زوجۀ کربلائي که انتسابي بعي داشت وتطميع کردندازموقع اجتماع شبي درآن خانه آگاه گرديدوکسان حکومت بفرستاد تارردستگير کردند و از آن جمع احمد پسرملّا جعفر واحمد پسر مشرف به وعد و وعيد رها شده در رفتند وکربلائي حسينعلي وميرزا باقر وحاجي عوض را به حبس انداختند وحاجي سيد جواد شيرازي الاصل امام جمعه که ميرزا باقر برايش به خط خوش مشهور خود قرآن و غيره نوشت شفاعت کر وحاکم شيخي نامبرده نپذيرفت وامام جمعه وعده ونويد به حبسيان داد تا جلويشان را باز گذاشت و آنها گريختند وعذرآورد که به سعي وزور خود در رفتند وکربلائي حسين وحاجي عوض خلاص شدند ولي ميرزا باقر را حسب تعقيب و ابلاغ حاجي محمّد رحيم خان در رفسنجان بدست آورده به حبس کرمان برگرداندند و به دستور وي کار آن مظلومرا درسجن به سر انجام رساندند وجسد را ازآنجا بيرون انداخنتد وحاجي سيد جواد که به قصد استخلاصش قدم بر ميداشت واقعه را به چشم خود ديده زهي متأسّف و متأسّر گرديد و حاجي از همان زمان از ايران گريخته به عکا رفت وبه نام درويش معروف گرديد وشيريني به بهائيان آن حدود دادتا نام درويش را ازآغاز اسم وي متروک کرده حاجي نياز 23خواندند واز دوبرادرش نيز يکي به ايمان بهائي وارد شد . ديگرازمعاربف اهل بها ساکن کرمان حاجي محمّد طاهر اشراق يزدي الاصل مشهور به قندهاري بود که عاقبت در شهر کرمان در گذشت وخاندان اشراقي ازاوبرقرارند ودرالواح مذکورميباشد از آنجمله قوله: "يا محمَد طاهر يذکرک المظلوم .... قد سمعنا ندائک وما انشائه في ذکر هذا المظلوم " الي آخرها. ودرآثارغصن اعظم عبد البهاءعدّۀ بسيار مخاطب شدند قوله : " کرمان جناب آقا حسن آقاعليٰ نقي آقا نصرالله معاون حاجي آقا بيک آقا سيف الله بيک آقا محمّدرضا و غلامحسين آقا علي اکبر قنّاد آقا علي اکبر بقّال آقا محمّدعلي...... از تعدّيات تقي شقي مرقوم نموده بوديد که مانند استر شرور رَفوس ( به معني لگد زن) وشَمِس وحَرون و جَفول (به معني رمنده) است و رَفس متتابعش به جان آزادگان متواصل, اين نفوس عقرب صفت افعي سيرت مار رفتارند و رعيت حتّي حکومت به شرّشان گرفتار ولي غافل ازاينکه خداوند منتقم هرچند صبور است ولي غيور است عنقريب چنان تيشه بر ريشۀ اين ستمکاران زند که اشجار آمالشان ازبيخ برافتد انّ ربّک لبا المرصاد" الي آخرها . وقوله: " کرمان جناب آقاشيخ يحيي سردار نصرت آقا سيد سليمان آقا ميرزا حسن وکيل آقا 24ميرزا عليخان و نجل عزيزشان جناب خاجي محمّد رحيم جناب آقاميرزا محمود روضه خان جناب استادعلي عسکر نخود بريز کربلائي حسن اخوي حاجي محمّد قالي باف ن اخوي حاجي محمِد قالي باف کربلائي اسدالله زائر ميرزا ماشاء الله زائر آقا محمّدآقا تاجر يزدي آقا ميرزا محمّد علي منشي کربلائي حسنعلي سيف الله خان ملّا خداداد کيخسرو ملّا خدامراد بهرام ميرزا برزو اسفنديار کيخسروخداداد دينيارمهربان کيخسرومهربان اسفنديارمهربان بهرام لهراسب دينيارلهراسب دينيار بهرام بهمن بهرام اردشير جمشيد آقا علي اکبر قالي باف آقا کربلائي, ابوالقاسم قاليباف کربلائي ابو القاسم کربلائي نظرعطّار استاد ابراهيم عطّار کربلائينصرالله آقا غلامحسن آقا محمّد کفّاش مشهدي علي سروستاني آقا محمّد علاقه بند استاد محمّد حسن بنّا حاجي ابراهيم تاجر آقامحمّد علي تاج قا محمّد تقي ولد معاون کربلائي قلي قالي باف ميرزا علي اکبر فرّاش ميرزا حسن اخوي آقا محمّدبن کربلائي علي استاد حسن فخّار آقا محمّد حسين وکيل الرّعايا آقا محمّد باقرتاجرسروستاني آقا ميرزا محمود آقا محمّد علي صرّاف "
و قوله : " کرمان جناب انتظام الوزراء ميرزاعليٰ خان منشي اخوي مرحوم بصير ديوان استاد 25 عبد الکريم حاجي محمّد رحيم کربلائي امان الله آقا ميرزا سيد احمد منشي آقا محمودآقا تاجر کربلائي حسن صرّاف آقا جواد وپسرش آقا ماشاء الله سيف الله خان اخوي جناب آقا ابراهيم عطّار ميرزا مصطفي خان آقا محمّد باقر علاقه بند کربلائي قلي قالي باف عبدالله بيک آقا محمّدرفيع حاجي محمّد, آقا محمّد علاقه بند کربلائي محمّد قالي باف نور الله خان ......استاد اکبرشيشه گر, آفاکاظم خداداد فارسي اسفنديار فارسي شهريارفارسي دينيارمهربان دينيارکلانتر آقا نصرالله معاون التّجّار وکيل کربلائي حسن وکيل آقا ميرزا حسنعلي خان سرهنگ توپخانه و حاجي محمّد کريم قالي باف" . کرمانشاه واقعات مرتبط به آن بلد راجع به امربديع درضمن احوال قرّة العين وسفر هاي ابهيٰ وديگر اموردرتاريخ به تفصيل مذکور و از مؤمنين متقدّمين اين امردرآنجا شيخ محمّد مدرّس بودکه درعراق سکونت داشت و در قضۀ حبس و نفي عدّه اي بابيان از آنجا براي طهران که ازآن جمله ملّا محمّد جعفر نراقي بودومشروحاَ درتاريخ مسطورميباشد شيخ محمّد را چون به کرمانشاه رساندند حسب اقدام بعضي از اهالي شاهزاده عماد الدّوله والي وي را بخشيده رها نمود و او درآنجا متدرّجاً به مدرسهٴ آخوندها 26 مدرّس و معروف گرديد و معدودي از بابيان ازلي اهل کرمانشاه وي را از خودشان ميدانستند وعدّه اي از بهائيان که اهل آنجا بودند وي را بهائي ميشمردند تا هنگامي که کار بين طرفين به مجلس مناظره و محاوره کشيد وي را بهر قطع دعوي حاضرکردندو او حق را به بهائيان داد وازآنگاه ازليان وي را شناخته احتراز مپکردند و پس از وي پسرش شيخ علي از معاريف بهائيان بود ولي ازآن خاندان اشخاص صالحي دراين امربرجاي نماند ومدّتي حبيب نجف آبادي در کرمانشاه مقيم بوده با محضر ابهيٰ در سنين عراق وادرنه و عکا مراسله داشت و مبلّغين بهائي درآنجا مراوده نمودند و ميرزا ابوالفضل گلپايگاني در آنجا تبليغ نمود ونزديک به آن بود که گرفتارحکومت ودرخطر واقع شود وبه مرورايام جمعي از بني اسرائيل و مسلمين آنجا دراين امر درآمدند وامر بهائي درآنجا استقرار گرفت و آن عدّۀ ازلي متدرّجاً درگذشتند واکنون جمعيتي بهائي درآنجا دراين امر در آمدند وامربهائي درآنجا برقرارومحفل کرمانشاه محفل مرکزقسمت غرب ومحفل سنندج وخسروي وجمعيتهاي کرند وصحنه ودينوروغيرها تحت سرپرستيش اداره ميشوند . 27کَرمل کوه مقدّس معروف درحيفا فلسطين که شرح آن نام در اسرارالآثار العموميه و تمامت مقام و احوال آن راجع به اين امر درظهورالحقّ وشمّه اي نيز ذيل نامهاي حيفا و خضر و علي و کرم وتقي و غيرها ذکر است و لوحي راجع به آن معروف به لوح کرمل ميباشد قوله: " حبّذا هذا اليوم الّذي فيه تضوّعت نفحات الرّحمن في الامکان حبّذا هذا اليوم المبارک الّذي لا تعادله القرون والاعصار حبّذا هذا اليوم اذ توجّه وجه القدم الي مقامه اذاَ نادت الاشياء و عن ورائها الملأ الاعليٰ يا کرمل انزلي بما اقبل عليک وجه الله مالک ملکوت الاسماء وفاطرالسّماء اذاً اخذها اهتزازالسّرور ونادت باعليٰ النّداء ...... طوبي لک بما جعلک الله في هذا اليوم مقرّعرشه ومطلع آياته ............ يا کرمل بشّري صهيون قولي اتي المکنون ..............سوف تجري سفينة الله عليک ويظهراهل البهاء الّذين ذکرهم الله في کتاب الاسماء" الخ ودر لوح شيخ است قوله: " کرمل درکتاب الهي به کوم الله وکرم الله ناميده شد کوم تپّه را ميگويند واين مقامي است که در اين ايام از فضل داراي ظهور خباء مجد برآن مرتفع گشته طوبي للواردين و 28طوبي للمقبلين" وازغصن اعظم عبدالبهاء است قوله: " وبشارت کبري اينکه هيکل مطهّر منوّر مقدّس حضرت اعليٰ روحي له الفداء بعد از آنکه شصت سال از سلطهٴ اعداء و خوف ازاهل بغضاء همواره ازجائي به جائي نقل شد وابداً سکون وقرار نيافت به فضل جمال ابهيٰ در يوم نوروزدرنهايت احتفال با کمال جمال وجلال درجبل کرمل در مقام اعليٰ درصندوق مقدّس استقرار يافت.............. واز تصادفهاي عجيب آنکه در همان روز از شيکاغو تلگرافي رسيد مضمون اينکه ازهرشهري ازشهرهاي امريک احبّاء بالنّيابه از خود مبعوثي انتخاب نمودند و به شيکاغو فرستادند چهل نفر مبعوث در شيکاغو جمع شدند و قرار قطع مشرق الاذکا ر وبنيانش دادند تا کلّ احبّاي امريک در بنيا ن مشرق الاذکار درشيکاغو مشترک باشند اين اجتماع در نوروز واقع شده قرار قطع داده و ومژده تلگرافي به ارض مقصود فرستادند. کروپ نام آلماني معروف در رسالهٴ مدنيه است قوله: " آيا ممکن است که تفنگ وتوپ عادي با تفنگ هنري مارتي وتوپ کروپ مقابلي نمايد؟ " کَرّوُبِيين در شرح هاء است قوله: 29 " وانّهم ( انبياء واوصياء ومؤمنين) الکرّوبيين الّذي قال الصّادق في شأنهم انّهم قوم من شيعتنا من الخلق الاوّل جعلهم الله خلف العرش لو قسّم نور واحد منهم علي اهل الارض لکفاهم ولمّا سأل موسي ربّه ما سأل امر رجلاً منهم فتجلّي له بقدر سمّ ابرة فدکّ الجبل وخرّ موسي صعقاً ودر کتاب ايقان است قوله: " چنانچه حضرت صادق درحقّ کرّوبين ميفرمايد قومي ازشيعيان ما هستند خلف عرش" ودر لوحي است قوله: " مقام الّذي يطوفنّ في حوله ارواح المقرّبين ثمّ افئدة الکرّوبيين" الخ و اصل کَروُب عبري وبه معني فرشته و کروبيم= جمع ودر تورات نيز مذکوراست ودر اسرار الآثار العموميه تبيين ميباشد .
کرّوسه درعربي به لغت سوريه نوعي از عربانه وگاري سوار وازاين روعربانۀ سواري مرکزعهد ابهيٰ عبدالبهاء نزد بهائيان معروف به نام کرّوسه شد کريم در لوح رئيس: حاجي محمّد کريمخان " اَرسل (حضرت محمّد) اليه کتاباً کريما گرامي و وپسند وبا ارزش. و حاجي محمّد خان کرماني در اسرار الآثار العموميه به تفصيل بيان است 30ودرآثارابهيٰ در ابطال وازهاق او درکتاب ايقان وغيره بيانات وآيات بسيار معظم ومؤثّري موجود ميباشد وازآن جمله در لوح قناع است قوله: "هوالقهار ان يا کريم ان استمع نداء ربّک الابهيٰ من السّدرة المنتهي ينطق انّه لا اله الّا لا اله الآ هوالمهيمن القيوم" ودر کتاب اقدس است قوله : " اذکر الکريم اذ دعوناه الي الله انّه استکبر بما اتّبع هواه بعد اذ ارسلنا اليه ما قرّت به عين البرهان في الامکان وتمّت حجّت الله .......... الي ان اخذته زبانية العذاب عدلاً من الله انّا کنّا شاهدين "
و نيز از کريم نامان کثيرالذّکر درآثارو افواه اهل بها آقا محمّد کريم عطّاردرطهران است و "ک ر" رمزي از آن است قوله: " ک ر ان استمع النّداء مرّة اخري من البقعة النّوراء " الي آخر ودرلوح حجّ خطاب به ملّا محمّد نبيل زرندي است : " وانّک انت يا محمّد اذا رأيت الکريم في المدينة ذکّره بذکرٍ من لدنّا ثمّ بشّره برضوان قدس کريم قل يا کريم قم عن مقامک ثمّ صحّ بين السّموات والارض بما ظهر سرّ الامر عن مشرق اسمه البديع فاخرق حجبات الوهم ليطّلع عن خلفها جمال القدم بانوارعزّ لميع ......... 31 وانّک انت يا کريم لا تصبر في آن ثمّ بلّغ امرربّک الي کلّ عالم بصير" الي آخرها و در مناجات طلب مغفرت درحقّ او وپدرش خطاب است قوله: " فخلف من بعده هذا الخلف الصّادق عبدالکريم ذوخلق عظيم واوقد سراج ابيه" الي آخرها . وذکر حاجي عبد الکريم طهراني ذيل نام امريکا است وعبد الکريم اشراق خياط متولّد به سال 1254 شمسي هجري در طهران ابن ابوالقاسم نام معروف به قاضي از علماي شيخيه سالها درطهران نشر دعوت امر بهائي کرد تا به سال 1327 درگذشت . کَسري يا کِسري معرّب خسرو فارسي درلوح رئيس است :
"ومنهم کسري الّذي ارسل اليه کتاباً کريماً " مراد خسروپرويز است. کَسَل - تَکاسُل که عرفاً کسالت گويند در لوح طبّ است:
"بها تسلم النّفس من الکسالة وسوء الحال" ودر لوح حکماء :
" اجتنبوا التّکاهل والتّکاسل" کُسوُف وخُسوُف هردو درحقّ شمس وقمر هردو اطلاق ميشود ولي حسن وشهرت کسوف درشمس وحسن وشهرت خسوف در قمر است . درلوحي است :
32 32 " انّا نشکومن الّذين اختلفوا في امرالله وبهم تکدّر صافي کأس عرفاني بين بريتي و کسف شمس تقديسي" ودرخطابي ومناجاتي به طلب مغفرت درحقّ حاجي ذبيح کاشاني است: " وانتقل الي ارض شديدة الکسوف والخسوف تتموّج فيها راية الظّلم" که مرادطهران پر جور وعدوان است ودر ذيل نام طهران ذکر ميباشد کَشخان فارسي به معني بي غيرت وزن به مزد . در خطابي است : " يزيد پليد وخولي کولي وسنان کشخوان وشمر بد چهر" الخ . کِشَه يا کَشَه نام قريه اي ازتوابع کاشان که درايام ميثاق غالب اهالي که بياني بودند بهائي شدند و تقريباً اکثريت بر بيانيان و ديگرمسلمانان حاصل کردند. واسامي آنان درعنوان خطاب چنين بود:
"جناب ملّا حبيب الله, نجل ايشان, جناب آقا ميرزا محمود, جناب آقا محمّد حسين, رجبعلي, جناب آقا محمّد اسمعيل, محمّد, جناب آقا صفرعلي عليمحمّد, جناب عليجان
33جناب عبّاسعلي شمس, جناب استاد صفرعلي , حسن, رحيم , جناب آقا اسد الله , جناب عبّاسعلي , کريم , جناب مسيب ,جناب حاجي فضل الله , جناب رضا, عزيز , عليمحمّد, جناب محسن , جناب آخوند ملّا ولي الله , جناب آقا ميرزا ابو القاسم طرقّي, جناب آقا ميرزا علي اصفهاني , جناب آقا ميرزا محمّد عليخان نطنزي , جناب آقا عبّاس , آقا علي اکبر, جناب آقا عبّاس رحيم , محمّد علي , جناب آقا رضا , مشهدي جعفر , جناب آقا عبدالحسين . عليهم بهاء الله الابهيٰ " کَفشگَرکلا قريه اي ازتوابع ساري مازندران است که از مؤمنين اوّلين آنجا آقا و محمّد علي بقية السّيف قلعۀ طبرسي وزوجه اش با دو پسرش آقا علي اکبر و محمّد قلي و خاندانشان درخشانيان اند و برادر آقا محمّدعلي مهدي نام معروف به ميرزا آقا دو پسرش ميرزا ذبيح الله و مهدي معروف به آقاجان و خاندانشان درخشان اند و برادر ديگرشان آقا عبدالله که هم از بقية السّيف بود و آقا ميرزاحسن معروف به ميرزا حسن بابي از مادر برادرشان وازپدرپسر عمويشان او نيز از بقية السّيف بود و احفاد دختري داشت وآقا ولي و خاندان عطائيان ويحيي و برادرش مطلّب خانوادۀ ترابي و مشهدي علي اکبر و برادرش با 34خانوادۀ محسني و ميرزا بابا سليلي وميرزا آقا با خانواده اش ميري وميرزاخان و برادرش خان آقا خانوادۀ درخشاني وبعداً ميرآقا برار همزاد وميرعابدين خانواده اش عابدين نيزدرامر درآمدند . کَفکَفَة در لوحي است : "هذا کتاب ينطق بالحقّ وفيه يذکرما يسرّبه افئدة المقرّبين .... قل قد تموّجت بحورالعظمة من هذا البحرالمتلطّم المکفکف الموّاج السّيال العظيم" الخ مُکَفکِف اسم فاعل رباعي مجرّد به معني جلوگيرنده هر مقدم ومخالفي است و اين آيه در درتجليل درياي اقتدار خود ميباشد و اگر کفکفه عربي مأخوذ از کف فارسي مُکَفکِفف به معني جوشان وپر کف گفته شود شايد. کَفيف عربي کور نابينا . درخطابي است : "وامّا کفيفوا الانظاراحتجبوا في ظلام حالک عند بحبوحة النّهار" کَلَّ در لوح حکماء راجع به يونان است: " وکلّ لسانها " زبانش کند شد .ودر سورة الصّاد است: " ان استقم في يوم الّذي فيه تعمي الابصار ويکلّ کلّ اللّسان وتضطرب افئدة المدّعين" 35ودر نسخه اي يکلکل ديده شد وشايد اصل "يکلّ الالسن" ويا "يکلکل اللّسان" به معني عرفي بود. کِلا – کِلتا عربي به معني = هردو. کِلادرمذکّر کِلتا درمؤنّث. درقرآن است: " اما يبلّغنّ عندک الکبر احدهما او کلاهما فلا تقل لهما افّ" و در کلمات مکنونه : " ان اصابتک نعمة لاتفرح بها وان تمسّک ذلّة لا تحزن منها لانّ کلتيهما تزولان في حين" ودر خطاب وصاياي عهد است: " من کلتي الشّجرتين الرّبّانيتين" الخ کِلائة مصدر عربي = حفظ و حراست. درخطاب وصاياي عهد است: " وادخلهم في حصن حصين کلائتک عن سهام الشّبهات " الخ کلاک دکترکلاک خانمي امريکائيه بهائيه با دکترمودي به ايران آمد وبه تعليم وتربيت نونهالان بهائي اشتغال جست. کَلان فارسي بزرگ . کلانتر = بزرگتر و شهربان بلد را به فارسي کلانتر و به 36 ترکي داروغه ميگفتند محمودخان نوري در ايام اوّليۀ اين امر کلانتر طهران بود . کُلّشئي در اصطلاح بيان رمز از جامع 361 ميباشد قوله : " وبه عين يقين نظرکن که ابواب دين بيان مترتّب گشته به عدد کلّشئي" الخ کلمات مکنونه صادره ازمقام بهاء الله به معني سخنان پوشانيده ومهرکرده مصون و مستورازعالم بشر و از دستبرد خلق که فارسيۀ آن شامل 82 گانۀ قصيرۀ عميقۀ رمزيۀ عرفانيۀ اخلاقيه است واشاره به احوال جامعۀ اهل بيان درآن ايام دارد دربيۀآن اصول رؤوس تجربيات واحساسات روحانيه در 71 فصل کوتاه به عربيت فصحي ميباشد. درسنين اقامت بغداد پس ازعود از کردستان درفجرهاي ايام هنگام گردش تنها درکنار دجله متدرّجاً صدوريافت چنانچه درضمن اثري خطاب به زين المقرّبين چنين مسطوراست قوله:
"از کلمات مکنونه ذکر نموده بوديد بعضي از آن دريک لوح مرّة واحدة نازل ولکن در بعضي احيان فقرات ديگر نازل شده بعضي کلّ را جمع نموده اند و بعضي متفرّق است 37اگر جمع شود احسن بوده" الخ ولذا او جمع نمود ونسخ موجودۀ آن از حيث ترتيب فصول متفاوتند و چون هر فصلي مستقلّ است باکي نه و فقط در يک جاي آن غفلت وبي اطّلاعي در نسخ مطبوعه واقع شده وآن اينکه در نسخه اي درعبارت "بقعۀ مبارکهٴ زمان" به اسقاط نقطهٴ "زاء" "زمان" ضبط شد و نسخ مطبوعه بدون اطّلاع از آن تقليد کردند و تفصيل آن در نام زمان ثبت ميباشد . ودرلوحي است قوله: " از قبل اين مسجون کلمات مکنونه که از مشرق علم ربّانيه در اين طليعۀ فجر رحمانيه اشرلق نمود براحبّاء القاء نمائيد تا کلّ به انوار کلمه منوّر شوند ووصاياي الهي را امام وجوه خود نظر نمايند که مباد غافل شوند ومحتجب مانند " و از غصن اعظم عبدالبهاء در خطابي است قوله :
" بايد کلمات مکنونۀ فارسي وعربي را ليلاً ونهاراً قرائت نمائيم وتضرّع وزاري کنيم تا به موجب اين نصائح الهي عمل نمائيم کلمات مقدّسه به جهت عمل نازل شده نه به جهت استماع " الخ ودر مقدّمهٴ قسمت عربي کلمات مکنونه چنين مسطور است قوله : " هذا ما نزّل من جبروت العزّة بلسان القدرة والقوّة علي النّبيين من قبل وانّا اخذنا جواهره واقمصناه قميص الاختصار فضلاً علي الاخيار ليوفوا بعهد الله و يؤدّوا اماناته في انفسهم و 38ليکوننّ بجوهرا لتّقي في ارض الرّوح من الفائزين" ودرخاتمهٴ فارسيه چنين مسطور قوله: " عروس معاني بديعه که وراي پرده هاي بيان مستوروپنهان بود به عنايت الهي والطاف ربّاني چون شعاع منير جمال دوست ظاهر و هويدا شد شهادت ميدهم اي دوستان که نعمت تمام وحجّت کامل وبرهان ظاهر ودليل ثابت آمد ديگر تا همّت شما از مراتب اتقطاع چه ظاهر نمايد کذلک تمّت النّعمة عليکم وعلي من في السّموات والارضين والحمد لله ربّ العالمين" ودر فصلي چند تعبيرات و تشبيهات زيبا از صور معاني عاليه که برقلب مصفّي جلوه نمود موجود است که مفاهيم ظاهره مراد نيست از آن جمله فصل قوله: " اي پسرانصاف درليل جمال هيکل بقاءازعقبهٴ زمرّدي وفاء ...... وجميع مذکور شد الّا اسمي ازاسماء وچون اصراررفت اوّل اسم ازلسان جاري شد اهل غرفات ازمکامن عز خود بيرون دويدند وچون به حرف دوّم رسيد ..... زياده براين جائزنه انّا کنّا شهداء علي ما فعلوا وحينئذٍ کانوا يفعلون" واز غصن اعظم عبدالبهاء است قوله: " مقام و عقبهٴ زمرّدي وفا به اصطلاح شيخ جليل احسائي وحضرت اعليٰ روحي له الفداء قَدَر است واين عقبه بسيار صعب المروراست ............ آن اسم اسم اعظم است مراد جمال مبارک است وآنچه اليوم دردست, معاني دوحرف ازاسم اعظم است وآن ب و ه" وقوله: " ملاحظه فرمائيد آن اسمي که درآن زمان به تمامه ذکر نشد چه بود ملاحظه نمائيد که بي وفايان چه کردند وچه جفائي روا داشتند اذيتي نبود که نکردند صدمه اي نماند که نزدند وبه سيف جفا هردم جسد مظلوم را قطعه قطعه کردند وآن در نزد همه واضح ومشهود است عجبتر از اين آنکه با وجود اين ظلم وستم وشدّت جفا اظهار مظلوميت نيز ميفرمايند فاعتبروا يا اولي الالباب " وفصل ديگر قوله: " اي دوستان من يادآريد آن عهدي را که در جبل فاران که دربقعۀ مبارکهٴ زمان واقع شده با من نموديد" الخ وغصن اعظم عبدالبهاء چنين فرمودند قوله: " اين عهد وميثاق است که جمال مبارک در ارض مقدّس به قلم اعليٰ در ظلّ شجرۀ انيسا گرفتند وبعد از صعود اعلان شد" وقوله: " وامّا مراد از آن عبارت کلمات مکنونه يعني صبح صادق روشن ظهور است که حضرت اعليٰ تجلّي فرمودند و مراد از شجرۀ مبارکه جمال قدم است ومراد ازآن فضا فضاي دل و 40 جان است حضورخلق عبارت ازحضورروحاني است نه حضورجسماني و نداي الهي در فضاي دل و جان بلند و چون خلق هشيار نشدند لذا مدهوش گشتند" وقوله: " آن صبح صادق روشن فجر ميثاق است وشفق عهد نيرآفاق شجرۀ انيسا شجرۀ مبارکه است که درفردوس اعظم نشوو نما نموده وسايه بر جميع آفاق افکنده" فصل ديگر قوله: " سطر سيم از اسطر قدس که درلوح يا قوتي از قلم خفي ثبت شده" وازغصن اعظم عبدالبهاء است قوله: "اين الواحي ازعالم ملکوت است که از قلم اعليٰ درلوح محفوظ مرقوم است چنين الواحي ازعالم ملکوت درعالم ناسوت نازل نگشته بلکه درخزائن غيب محفوظ ومصون است اگر وقتي نفسي چنين الواحي ابراز نمايد ونسبتش به حقّ دهد که اين لوح ياقوت است يا لوح پنجم از فردوس است اصل ندارد . ودر سفرنامهٴ امريکا است: " ازغصن اعظم عبدالبهاء ازمعني الواح زبرجدي درکلمات مکنونه سؤال کردند فرمودند مراد لوحي از الواح مبارکه است وکنايه از اينکه الواح الهيه را بايد برسنگهاي گرانبها نقش نمود واز اصطلاحات شرق است که لون بيضاء را به مشيت وحمراء را به قضا وشهادت و خضراء را به مقام تقدير وصفراء را به اجراء امور تعبير نمايند. وقوله : 41 " راجع به اصل الخسران مقصود اين است که انسان تا حق را نشناسد از شناسائي خود محروم است زيرا بايد اوّل انسان نورآفتاب را ادراک نمايد و نور خويش را نيز مشاهده کند زيرا بي نورهيچ چيز مشاهده نشود " واصلاً مکنون ومکنونة به معني نهان کردۀ مهرکرده . ودر لوح رئيس است: " کما تري نقطة انّها بعد ارتقائها الي المقام الّذي قدّرفيها يظهر الله بها نفسها الّتي کانت مکنونة فيها" . کلِمة الله درآثاراين امر کلمة الله الکبري ومانند آن برمظاهرارادة الله وجلوۀ اقسام کلام-کليم نخست اعليٰ وابهيٰ شد. درکتاب اقدس است قوله: مکلّم طور " هذا من امره المبرم واسمه الاعظم وکلمته العليا و مطلع اسمائه الحسني لو انتم من العالمين" و در لوح به .مانکچيصاحب معروف است قوله: "به نام خداوند يکتا ستايش بينندۀ پاينده اي را سزا است که به شبنمي از درياي بخشش
خود آسمان هستي را بلند نمود ........ واين شبنم که نخستين گفتار کردگار است گاهي به آب زندگاني ناميده ميشود ..... پس دانسته شد نخستين بخشش کردگار گفتار است " الي اخرها 42 ودر ذيل "اسم" درج است که کلمة الله الاعظم بر منير کاشي اطلاق گرديد . و در لوح رئيس است : " والنّفس الّتي هي المقصود انّها تبعث من کلمة الله " الخ که مراد از کلمة الله همان جلوۀ نخست الهي ميباشد . واز بيانات غصن اعظم عبدالبهاء در جواب شيخ فرج الله درحيفا در خصوص اختلاف معتزلة و اشاعرة در موضوع حادث يا قديم بودن قرآن در عصر خلفاء عبّاسي قوله : " کلام بر سه قسم است يکي لفظي که عبارت از تموّج هوا باشد که صماخ گوش را متأثّر ميکند ويا مرکب ومشکل حروفات يکي تصوّري يعني مطلبي که آن را انسان پس از تعقّل ميفهمد ويکي معنوي هردو اوّل حادث است ولي سوّمي قديم است چون راجع به علم الهي است و مبدء آن کلمات درعلم خدا است لذا قديم است" کليم الله لقب حضرت موسي شد که درقرآن است " کلّم الله موسي تکليما" و در لوح رئيس است " " انّا اظهرنا الکليم من بيته رفعاً لنفسه ..... " وقوله: گ وعند کلّشئي من الاشياء قام کليم الامر لاصغاء کلمة ربّک العزيز العليم .......... لو ادرکه الکليم ليقول لک الحمد بما اريتني جمالک" وبرادر ابويني معروف بهاء الله ميرزا موسي کليم که درظهور الحق شرح داده شد و معدودي از الواح وآثارصادرۀ به نام کليم درذيل نام موسي 43 ذکر است .ونيز درلوح خطاب به عبد الوهّاب است قوله : "مکلّم طور برعرش ظهور مستوي" الخ
کُلَين که به ضمّ اوّل و فتح دوّم معروف است وقاموس به فتح اوّل وکسر دوم ضبط نمود ازقراء ري بود وشرح ايام توقّف باب اعظم درآنجا درتاريخ ثبت ميباشد. کَلِيولَند شهري درايالات متّحدۀ امريکاي شمالي , مرکزي از اهل بها متمرکزکه درسفر Cleveland نامه وآثار غصن اعم عبدالبهاءمذکور ميباشد. حاجي ميرزا از اهل نراق مخاطب درلوح معروف " کلّ الطّعام" و الواح ديگربه
کمال الدّين خطاب "ياکمال" قوله : " هوالعزيز ان يا کمال الدّين ان اشهد في نفسک انّه لا اله هوالمبدع البديع" الخ. واز آن جمله لوحي است که از عکا خطاب به او وبهائيان نراق صدور يافت و از نعاق ناعقين انذار فرمودند واو شايد تا قريب به سنين 1301هج.ق. درحيات دنيوي بود ودر ضمن 44 نام علي نيز ذکر است . ديگرکمال پاشا و اتا ترک دراسرارالآثار العموميه شرح و بيان است . کُموُن مصدر به معني پوشيده ونهان بودن . درلوحي مصدّر : " دي شيخ با چراغ همي گشت گرد شهر" قوله: " شايد که اين کُمون سبب ظهور گردد" کَنز عربي گنج . کُنوُز = جمع مکنز گنجينه مکانز = جمع درکلمات مکنونه است قوله: " وما ينبغي لنفسٍ لا يدرکه احدٌ ولن تحصيه نفس قد اخزنته في خزائن سرّي وکنائز امري تلطّفاً لعبادي وترحّماً لخلقي" الخ که کنائز به وزن خزائن بر جاي کنوز طبق عرف استعمال شد وعبارت کنز و کنزمخفي برذات باريتعالي اطلاق ميکنند چنانچه گفتند که حديث قدسي است : " کنت کنزاً مخفياً فاحببت ان اعرف فخلقت الخلق لکي اعرف" ودر کتاب اقدس است: " قل قد جعل الله مفتاح الکنز حبّي المکنون لو انتم تعرفون لولا المفتاح لکان مکنوناً في ازل الآزال لو انتم توقنون" ودر لوحي است : 45 " امروز را مثل نبوده ونيست چه که کنز مخزون ظاهر و به اسم اعظم معروف " الخ واز غصن اعظم عبدالبهاء شرح عرفاني مشهوري بر حديث مذکور مشتهر ومنتشر ميباشد و چنانکه مسطور است درايام ادرنه علي شوکت پاشا که به مقام عرفان موصوف و به کثرت مريدان معروف بود خواستار شرحي برآن حديث شد وبه دريافت تفسيرمذکور قانع و مسرور گرديد . وپنج کنز نوشته اي از نبيل زرندي در ضمن تاريخ منثورش براي اين امر است که خلاصۀ تعاليم ابهيٰ را درسنين بغداد به عنوان پنج کنز ضبط نمود. کِني مسترو ميسيس کني از بهائيان امريکا که اخلاص و خدماتشان در سفرنامهٴ امريکا مسطور ودرآثار مرکز عهد ابهيٰ عبد البهاء مذکورند و اوّل مجمع بهائيان امريکا درحضور مولي به خانه شان تحقّق يافت . کَنِيسه معبد يهود ونصاري و مخصوصاً معبد نصاري و جمع آنها , کنائس= جمع
درلوح به ناصرالدّين شاه است: " واستراحت الوحوش في کنائسها" الخ که کنائس به نوع تشبيه برجاي کَنَس و يا اصلاً به 46 معني کُنُس استعمال شد . و به مناسبت مقام نقلي ازمجمع البحرين ميشود : " في حديث الدّعاء غيرخزايا ولا ندامي وهو مَن خَزِي بالکسر من باب عَلِمَ فهو خزايان اذا استحيي حياءً مفرطاً وجمع الخزايا والنّدامي جمع نادم و حقّه في القياس نادمين انّما جمع علي ذلک اتباعاً للکلام الاوّل والعرب تفعل ذلک للازدواج بين الکلمة کقولهم الغدايا والعشايا " کَهف عربي غار و پناهگاه وآقا. درمناجاتي است : " سبحانک اللّهمّ يا الهي وسيدي و مولاي ومعتمدي ورجائي وکهفي و ضيائي" ودر قرآن سورة الکهف وقصّۀ اصحاب کهف معروف است قوله تعالي " " ام احسبت انّ اصحاب الکهف والرّقيم کانوا من آياتنا عجبا" وشرح وهم تأويل آن درآثار اين امر بارها ذکر است که درکتاب امرو خلق ثبت ميباشد . کَوب عربي قدح واستکان آبخوري بي دسته. اکواب = جمع. درکلمات مکنونه است: قوله: " لتشرب من زلال خمرٍلا مثال وکَوبٍ مجدٍ لا زوال" ودر لوح به نصير قوله : " ليظهر عليکم لآلي المکنون من هذا لکوب المخزون" 47 کَوثَر سورة الکوثر سوره اي از قرآن قوله: " انّا اعطيناک الکوثر فصلّ لربّک وانحر انّ شانئک هوالابتر" ما به تو بسيار فراوان داديم به پروردگارت نماز گزار وقرباني کن که بد گوي تو پي بريده و بي نسل و اثر است . وآورده اند هنگامي که پسر پيمبر عبدالله نام درگذشت عاص بن وايل تهمي وي را اًبتًر گفت يعني بي عقب و قريش وي را صُنبوُر يعني درخت خرماي بي برگ وبار ومرد خوارو وزبون بي کس خواندند ولذا اين سوره بر وي نزول يافت واز نقطهٴ اولي شرحي تأويلي وباطني حسب خواست آقا سيد يحيي وحيد اکبر درشيراز بر اين سوره صدور يافت و درآن ميان است قوله: " يا يحيي فآت بآيةٍ مثل تلک الآيات و بالفطرة ان کنت ذي علم رشيد ........... وانّني انا ذا انادي باذن الله في جوّ العماء وليس ما نزّل في قلبي بداء القضاء لعن الله الّذين افتروا علي في الامضاء فهل من مبارز يبارزني بآيات الرّحمن و هل من مبارز يبارزني ببينات الانسان وهل من ذي صيصية يقوم معي في ميدان الحرب بسيوف اهل البيان و هل من ذي قوّةٍ يکتب مثل تلک الآيات في جحد الشِمس والقمر بحسبان الا يا من في ملکوت الامر والخلق انّ فتي عجمياً 48هذا قد رکب فرس الجلال ....... فاعلم انّ لتلک السّورة المبارکة معاني کلّية في مقام الظّاهر فمنها ما انت تعرفه من الکوثر حکم الولاية مخاطباً لمحمّد رسول الله بانّ الله اعطاک علياً ثمّ في قوله فصّل لربّک الي ولاية الحسن ثمّ في قوله وانحراشارة الي شهادة الحسين ثمّ في قوله انّ شانئک هوالابترمقامات الفجّارودرکات روءسا اهل النّارحيث يطلق بذلک تلک الحروف فاعرف من احرف شانئک هوالابترائمّة النّارالّذين کانوا في تلقاء ائمّة الحقّ ذا ظلم عظيم وانّ عذّبهم هي ثلثة عشر حرفاً بمثل ما قضي في تلقاء شموس النّبوّة والولاية ........... ثمّ ان تجعل المخاطب بقية الله وتأوّل الکوثر بنفسي لانّها هو ماء الحيوان الّذي يحيي به الفئدة والقلوب ..... وانّي لواريدان افسّرتلک السّورة بما اعطيناک في تلک اللّيلة من کأس ماء ورفة الصّين وان لاتّبعت منهاج الحقّ وفسّرت لحقيقة الامر ولکن اليوم خوفاً من فرعون وملأ وحفظاً للحواريين من قوم علي وشيعته لم افسّر حقيقة ذلک التّفسير ....... وانّ علي ذلک اللحن لو قرء احدٌ من رجال الاعراف يؤتي زوجته ماء الحيوان تلک السّورة المبارکة فقد قرء في رضاء الله وحبّه وانّ بمثل ذلک فليلهم عباده المؤمنين و انا ذا لمّا کنت في مقام اثبات الدّين افسّر تلک السّورة المبارکة في شأن القائم وانّ ذلک باذن من اولياء الله حيث اشاروا لاهلها بانّ القرآن نزل في 49 حقّنا" الي آخرها ودرذيل نامهاي بقره و جواد وقائم نيز ذکري از آن است. وکلمهٴ کوثر دربسياري از الواح وآثار اين امر به نوع تبيين وتلويح وتشبيه ذکر يافت از آن جمله در صلوة يوميه است : " ايربّ فاجعل صلوتي کوثر الحيوان ...... والفاني يريد کوثر البقاء من ايادي جودک " ودر لوحي است: " من شرب کوثر الحيوان من کؤوس کلمات ربّه الرّحمن " وقوله: " اسرعوا الي کوثر الفضل " وقوله : " لانّ فيها جري السّلسبيل والتّسنيم ثمّ هذا الکوثرالمقدّس الاطهر" وقوله : " آب زندگاني بيان الهي است و همچنين بيناتش جهد نمائيد شايد اهل عالم از اين کوثر باقي به حيات ابدي فائز شوند و به نور حکمت وبيان امکان را منوّر دارند " وقوله : " از کوثر بيان آذان امکان از قصص کاذبه مطهّر شود " و قوله : " الحمد لله به حرارت محبّت مشتعل اند و به نور معرفت مزين کوثر وصال که از اثمن جواهرعالم است واعليٰ ازماء حيوان الحمدلله به حفظ آن فائز شده وثمرۀ آن را ظاهر نموده" الخ. ودر ضمن نام سلسبيل هم ذکري از کوثر است . 50کَور عربي پيچ وگردش عمّامهٴ گِردسر. اکوار=جمع وبه اصطلاح فلسفي دوائر گردش وسيع عالم وجود را ادوار واکوار ياد کردند. ازمرکز عهد ابهيٰ عبد البهاء در خطابي که ذيل نام مريم درج است قوله : " در کور مسيحائي ودورۀ عيسوي " الخ ودرضمن نام دور هم ذکر است . کوُشک فارسي کاخ وقصر و ساختمان بلند و کوشکَک نام قريه اي از توابع آباده مرکز جمعي از اهل بهاء ومذکور درتاريخ است . کوشکه باغ نام قريه اي ازتوابع سبزوار به رمز ک و ش در الواح مذکور ميباشد . از آن جمله قوله: " يا يراعتي اسمع ندائي انّا اردنا ان نذکر اولياء الرّحمن و احبّائه في الکاف والشّين ليفرحوا به عنايت ربّهم في المآب انّا ذکرنا هم من قبل مرّة بعد مرّة وهذا کرّظ اخري فضلاً من عندي وانا العزيز الفضّال لا يعزب عن علم ربّک من شئي وهوالعزيزالعلّام " . کَوم عربي تپّۀ خاک. درکتاب اقدس است : 51 "هذا يوم فيه سرع کوم الله" منظوراين است دراين روزجبال مقدّسه که موعود به جلوۀ الهيه بودند به وعده ووصال خود رسيدند. ودر لوح به شيخ اصفهاني است قوله: " کوم تپّه راگويند" کوُموُن در رسالهٴ مدنيه است : " در سنۀ هزارو هشتصدوهفتاد ميلادي که محاربهٴ بين آلمان وفرنسا واقع شد ...... وحرکات موحشۀ طائفه کمون" . کَيان فارسي جمع کي به معني پادشاه بزرگ . در لوحي به وصف اتقطاع است قوله: " ثمّ اذکر النّعمان الّذي کان من اعزّالملوک ومن قبله احدُ من الکيان اذا تجلّت علي قلبهما شمس الانقطاع ترکا ما عندهما وخرجا عن بيتهما مقبلين الي العراء" مرادسلسله پادشاهان کيان است . کَيفَ درکتاب اقدس است: " وکيف هذا العالم الصّغير" وقوله: " وکيف الاوساخ المنجمد ة ودونها" کلمهٴ کَيفَ درعربي براي استفهام وپرسش از چگونگي وحالت است ولي درامثال اين موارد استفهام مجازي مفيد ضعف و بي اهميتي و 52 بطوراولي مشمول حکم بودن ميباشد يعني تا چه رسد به اين عالم کوچک ويا به چرکهاي خشکيده وپست تر ازآن . کِيمِيا در ذيل نام حرف ازاثر نقطه درباب کيميا اشاره اي است ودرذيل نام اکسير هم ذکري ميباشد و ازمقام ابهيٰ الواح متعدّد درعلم کيميا صدور يافت که مشهور است ونهي ازمباشرت وممارست درآن فرمودند ودر کتاب ايقان وغيره عباراتي است که دالّ برانحصارآن علم به خودشان دارد ودرکتاب امروخلق ودراسرارالآثار العموميه تفصيلي ثبت است.

حرف "گ" گتسينگر از بهائيان اوّلين معروف امريکا ساکن کاليفرنيا شوهر ميس لوا که در آثار غصن اعظم عبدالبهاء مذکوراست ودرايام مسافرت با خانم درهند به کثرت مذکور گرديد . گرگان که در ذيل نام استرآباد ذکر است و گَرَگان قصبهٴ بلوک آشتيان که ازآنجا عدّه اي ازاهل بهاء برخاستند ودر تاريخ ثبت ميباشد. گريکوري مسترلوئيس گريگوري ازسياهان ايالات متّحدۀ شمالي امريکا رئيس يکي ازقديميترين انجمن معارف سياهان آنجا و نيز حقوقدان و مشغول دردائرۀ خزينۀ دولت وامورمالي وازمبلّغين معروف بهائي که سالها به نطق و تبليغ درامريکا وغيرها کوشيد وبه سال 1929 دررملهٴ اسکندريه به زيارت مرکز عهد ابهيٰ عبدالبهاء رسيد و هنگام مسافرت دربلاد امريکا مابين او وميس متيو ازدختران بهائي لندني که هنگام سفردرناپولي منتظر بوده ملتزم سفرشده همراه رفت وبراي اشتهارنظراين امردر اختلاط و امتزاج نژادها خودعقد ازدواج بست وگريگوري سالها عضومحفل ملّي بهائيان ايالات متّحده وکانادا وعضو محفل روحاني واشنگتن بود. گُل الماس فارسي مذکور ذيل نام غصن ازجواهر زيورزنان که ازالماس با طلا گلي ساخته شود ودرنام الماس ذکر است. گليبولي خطّه اي از توابع ولايت ادرنه وهم قصبهٴ مرکز آن خطّه وبندر تجارتي . تفصيل واقعات توقّف تبعيدي ابهيٰ با همرهان وحرکت ازآنجا باکشتي به سوي 54عکا درظهور الحق ثبت است قوله: " بعدازورود گلي بولي عمر نامي بين باشي بين يدي حاضر" الخ گيلان استان معروف شمالي ايران که اوضاع امر بهائي درآن قسمت مفصّلاً درظهور الحقّ ومختصراً درذيل نامهاي رشت و لاهيجان وغيرهما مذکور ميباشد . دريکي ازآثار به امضاء خادم چنين است قوله: " اي محبوب من ناس را بر استقامت بخوانيد که به شأني مستقيم مانند که ما سوي الله را معدوم دانند چه که مبادا به خؤار عجل ازحق محروم و ممنوع گردند چنانچه درگيلان امري واقع شد اگرچه بعد ملتفت شدند امثال اين امور ثابت نخواهد ماند ولکن بايد دوستان حقّ به شأني راسخ باشند که احدي تنواند ايشان را ازصراط مستقيم منحرف نمايد وآنچه از قلم امنع اقدس دراين مقامات نازل شد متّصلاً بخوانند که شايد محفوظ بمانند بما اراده الله" الي آخرها و قوله: " دو نفس که هردو از اعقل ناس واخبث ناس بوده به گيلان رفته وچه فتنه برپا نموده اند يکي دعوي نمود که من غصن اکبر هستم وآن نفوسي که درآن ارض بودند فوراً قبول کرده 55 اند ونفسي ديگردعوي حقيقت نموده اورا هم قبول کرده اند قد خسرالطّالب والمطلوب اگر چه بعد برايشان کذب هردو معلوم شده ولکن از اوّل بايد اعتنا به چنين نفوسي ننمايند بلکه به قدرت ايمان وقوّت محبّت رحمان به تأديب آن دونفس غافل قيام نمايند سبب و علّت اين امور تحقيقات موهوميۀ بعضي شده هرروز ندائي مرتفع ازهرکنارعِجلي ظاهر وخلق هم ضعيف وبي استقامت به مجرّد آنکه خؤارعِجل مرتفع شده بعضي من غير شعور ساجد وطائف .... ...... ملاحظه درعهد کليم نمائيد بعد ازآنکه به طور تشريف بردند لاجل احکام الهيه واوامر ثلاثين به اربعين کامل شد مراجعت فرمودند خلق کثيري به خؤارعِجل ازحق ممنوع و محروم گشته اند فرمود اي قوم من سالها به آيات الهيه وبينات ربّانيه وشئونات قدرتيه و ظهورات احديه مابين شما بودم وشمارا به حق دعوت نمودم وشما هنوزبه تمامه متوجّه انوار وجه قدم نشديد چه شد که به يک خؤارعِجل عاکف وساجد گشتيد " الخ

حرف "ل" ل لام مکسور درعربي وارد براسماء مجرورازحروف جارّه ودر معاني کثيره 56 استعمال ميشود که از آن جمله استحقاق ميباشد چنانچه درکتاب اقدس است: " تسع رکعات لله منزل الآيات" وقوله : "طوبي لمن شرب کوثر البقاء من يدالفضل والعطاء " وقوله : " لک الحمد يا من في قبضتک زمام الاديان " و قوله: " کما تترک العظام للکلاب" وقوله : "له الامر والخلق" وقوله: " وجعلنا الدّارالمسکونة والالبسة المخصوصة للذّرية " . ديگر معني تعليل . نيز درکتاب اقدس است : " قد احبّ الله جلوسکم علي السّرر والکراسي لعزّ ماعندکم" وقوله: " لذا نزّلنا اللّوح وزينّاه بطراز الاحکام" وقوله: " قل انّه قد انزل بعض الاحکام لئلّا يتحرّک القلم الاعليٰ في هذا الظّهور" الخ ومعاني ديگر درکتب نحو تفصيل داده شد. ونيز ل لام مکسور زائدة براي تأکيد نفي وبراي تبيين فاعليٰ ت ومفعوليت وبراي استغاثه وغيرها ميباشد واسم مؤوّل ما بعدآن درمحلّ مجروراست قوله: " تزوّجوا يا قوم ليظهر منکم من يذکرني بين عبادي " که ل جارّۀ مذکوره ازمختصّات 57اسم است وچون برفعل مضارع درآيد آن فعل به تقديراَن ناصبه منصوب وبه تأويل مصدر مجرور قرارميگيرد يعني " لظهور من يذکرني " ونيز ل لام مکسور براي افادۀ طلب و دعاء ونظائرآنها ميشود ومابعدش فعل مجزوم ميباشد وچون واو وفاء وحتّي وثمّ عطفي قبل ازآن درآيد غالباً به سکون خوانده ميشود ودخول ل امر مذکور غالاً بر صيغۀ غايب فعل مضارع وکمتردردوصيغۀ متکلّم وارد ميگردد وازآن کمتر ورود درشش صيغۀ مخاطب ميباشد . و ل لام مفتوحه مفيدمعاني چندي است . اوّل تأکيد درمضمون جمله ودرصورتي که اِنَّ از حروف مشبّهۀ به فعل درکلام باشد لام مذکوردروسط جمله يعني بررأس خبر اِنَّ در ميآيد والّا دررأس جمله قرارميگيرد . درکتاب اقدس است: " فل انّه لروح الحيوان" وقوله: " قل اِنّ هذا لهوالقضاء المثبت" وقوله: " لعمري لا تبقي عزّة الاعزّاء " وقوله : " قل هذا لظهور يطوف حوله الحجّة والبرهان" و قوله : " قل هذا لسماء فيها کنز امّ الکتاب" و " قل هذالهوالعلم المکنون "
در مغني البيب ابن هشام است: " اللّام الزّائد وهي الدّاخله علي خبر المبتدا " في نحو قوله " امّ الجليس لعجوز شهرته" و قيل الاصل " لهي عجوز شهرته " 58 ديگر: لام جواب قسم که درکتاب ايقان خبر مأثور ازامام جعفر صادق را آوردند " والله ليمحصنّ والله ليغربلنّ" در فعل مضارع مجهول جمع مذکّر غائب مؤکّد با نون ثقيله يعني به خدا اين مدّعيان تشيع ومحبّت با ما پاک وخالص وامتحان کرده و به غربال زده ميشوند . ديگر: لام جواب لولا قوله: " لو لا المفتاح لکان مکنوناً في ازل الآزال" و در اسرار الآثارالعموميه بيش ازاين تفصيل است. لا درعربي به اقسامي است چون لاء نفي جنس درکتاب اقدس است : " لا بأس عليکم في الکتاب" وقوله : " من اوّل الّذي لا اوّل له " وقوله: " وان ازداد لا بأس" وقوله: " لا اله الّا انا " ودر خطاب وصاياي عهد است: " صريعاً لاٰ حراک للاعضاء " به خاک افتادۀ اعضاء بي حرکت. ديگر "لا" عاطفه درکتاب اقدس: " زينوها بما ينبغي لها لا بالصّور والامثال" وقوله: " انّا امرناکم بکسر حدودات النّفس والهوي لا ما رقم من القلم الاعليٰ " ديگر "لا" جواب. در کتاب اقدس است قوله : 59 " وهل رأيتم لما عندکم من قرار او وفاء لا و نفسي الرّحمن " وقوله: " هل تعرفون من اي افق يناديکم ربّکم الابهيٰ وهل علمتم من اي قلم يأمرکم ربّکم مالک الاسماء لا وعمري" . ديگر "لا" نفي درکتاب اقدس قوله : " لا يقبل احدهما دون الآخر" وقوله: " علي شأن لا توصف بالاذکار" ودر خطاب وصاياي عهد است " " لا تأخذهم لومة لائم ولا تلهيهم تجارة ولا عزّة ولا سلطة عن عهدالله" الخ ملامت هيچ ملامت کننده اي آنان را نگيرد واثر نکند وباز ندارد وهيچ تجارت وعزّت وفرمانداري ايشان را ازعهد وپيمان خدائي باز ندارد . ديگر "لا" نهي درکتاب اقدس است : " ولا تضيعوا اوقاتکم بالبطالة والکسالة" وقوله: " لا تجعلوا اعمالکم شَرَک الآمال " ودر کتاب اسرارالآثارالعموميه تفصيلي است. لابُدّاً درلوح سلطان است: " لابدّاً حفظاً لعباد الله معدودي به والي عراق توجّه نمودند" الخ که لابدّاً 60 با لاء نفي جنس ومبني برفتح و بُدّ به معني چاره ومحذوف الخبر يعني "هيچ چاره موجود نيست" وعرفاً بمنزلهٴ کلمهٴ مفرده "جبراً" و "کرهاً" قرار گرفت ولذا به تنوين وحالت نصب استعمال ميشود . لازِب عربي اسم فاعل درلوحي است: " بلاء لازب" بلاء غليظ چسبناک ثابت. لاهاي شهر مشهور کشور هلند در اروپا محلّ انعقاد نخستين کنفرانس صلح جهان دراواخرايام ميثاق مرتبط ومذکوردراين امر گرديد وبعضي درآنجا از بومي وخارج محبّ ومتعلّق بودند و خطاب به لاهاي از آثار نفيسهٴ شهيره ميباشد که درجواب نامهٴ انجمن صلح صادر فرموده اند قوله: " دراين ايام يک نامه به تاريخ 11 فوريه 1916 رسيد وفوراً جواب تحرير ميگردد " الخ ودرنامهٴ خطاب به احمد يزداني است که درسال 1339 هج.ق. مطالق 1920 مأمور نشر اين امر درآن کشورفرمودند قوله: " نامه اي از بعضي از اعضاي مجلس صلح نيز رسيد وجوابي مرقوم گرديد به ايشان تسليم نمائيد معلوم است که اين جمعيت چنانچه شهرت دارد نيست ...... درمقام صحبت اشاره 61 کنيد که مجلس لاهاي پيش ازحرب رئيسش امپراطورروس بود واعضايش اعظم رجال با وجود اين مانع ازاين حرب مهيب نگشت حال چگونه خواهد شد زيرا درمستقبل حربي شديد تر يقيناً واقع گردد يقيناً دراين شبهه اي نيست" و قوله : "اي حقيقت جو شخص محترم" الخ لايعزُب درلوح به شيخ محمّد تقي مجتهد اصفهاني است : " انّه لايعزب عن علمه من شئي" که درقرآن است: " وما يعزب عن ربّک من شئي " ازاو چيزي دور ونهان نميشود. عزب يعزب عزوب. لَم يزَل لايزال منفي به لم ولا مضارع زالَ به معني جدا نشد ونميشود مانند "مازال" به افادۀ دوام وپيوستگي درگذشته وآينده يعني هميشه بوده وخواهد بود وحتّي عبارت "لايزال"به منزلهٴ اسم مفرد وصفي مانند دائم وباقي وابدي وغيرها ووصف براي خدا کثرت استعمال يافت ودرآثار ابهيٰ کثير الاستعمال است . ازآن جمله در لوحي است: " هوالعزيز لم يزل نفحات قدس رضوان عنايت الهي دروزيدن بوده 62ولا يزال روائح عزّ معنوي از يمين عرش ربّاني درهبوب خواهد بود" ودرلوحي ديگر: " هوالله العزيز توحيد بديع مقدّس از تحديد و عرفان موجودات ساحت عزحضرت لايزالي را لايق وسزا است که لم يزل ولايزال درمکمن قدس اجلال خود بوده " ودر محلّي ديگر قوله : شايد به عنايات سلطان لايزال به ملکوت باقي درآيد " . لُبّ – لبيب خرد تندوتيز . الباب = جمع . درلوحي است : " تفکّر لتعرف ما کان مستوراً عن اولي الالباب " لبيب = عاقل اَلبّاء = جمع. درلوح طبّ است : " لسان القدم ينطق بما يکون غنية الالبّاء عند غيبة الاطبّاء" لبِّيک عربي کلمه اي است که پس از استماع امري به معني اطاعت واجابت واقدام اکيد مکرّر گفته ميشود .لَبّي(با الف مقصوره برياء) يعني لبّيک گفت واجابت کرد . ودر صورت صلوة کبير است : " و بلبّيک لبّيک اصفيائک في هذا الفضاء" ودر خطابي درحقّ زين المقرّبين است قوله : " ربّ ربّ انّه سمع ندائک عند تبلّج صبح احديتک ولَبّي لندائک " الخ . 63 لِثام عربي حجاب و نقاب بربيني وپيرامونش درلوح به حاجي محمّد کريمخان است: " وکذلک اللّثام مخصوص بالمرأة يقال لثمت المرأة اي شدّة اللّثام علي فصهسا ثمّ استعمل في الرّجال والوجه کما ذکر في الکتب الادبية " . لُجَّة - لُجِّي عربي آب زياد . درلوح به اشرف است: " ثمّ اذکر من لدنّا احبّاء الّذين ما منعتهم الاحجاب عن الدّخول في لجّة رحمة ربّک المعطي الکريم ". لُجي دريار وسيع اللّجّة . در لوح به احمد است : " تالله الحقّ آن بحر اعظم لجّي " الخ . لِحاظ – لَحَظات عربي مراقبت تحت نظر . درلوح به نصير است : مُلاحَظَة " لحاظ الله در فوق رؤوس ناظر واحدي به آن ملتفت نه " لحظات= جمع . لحظة نگاهي . نيز درلوح به نصير است : " لحظات عنايتم به دوستانم ناظر " ملاحظة به معني مطالعه و دقّت نظر.
64 لَحن عربي. درکلمات مکونه است" " کلّما نزلت عليک من لسان القدرة و کتبته بقلم القوّه قد نزلناه علي قدرک ولحنک لا علي شأني و لحني " به معني لهجه و لغت . لِحي الف مقصوره برياء عربي درلوح بشارات است: " زمام البسه وترتيب لحي واصلاح آن در قبضۀ اختيار عباد گذارده شد" جمع = لحية ريش والبسه جمع لباس پوشاک . لَدُنَة عربي . درمناجاتي در خطابي درحقّ بهائيان است : " ربّ اجعل يومهم هذا سعيد الآناء.... لدنة الرّداء " الخ به معني نرم و ملايم رداء , که مراد آرامش وآسايش اخلاق و احوال ميباشد . لَدي (ياء با الف مقصوره) عربي به معني عند عربي و نزد فارسي درلوح به اشرف است : " ثمّ اعلم بانّ تمّ ميقات وقوفک لدي العرش .... ثمّ ذکرهم بما ورد علينا من الّذين هم خلقوا بامر من لدنّا " . 65 لُر قومي معروف درايران . دريکي ازآثار ابهيٰ است قوله: " عريضۀ درويشعلي به حضور فائز وهذا ما نزّل له اي لر بختياري من بخت يارت باد که به اختيار به وجه مختار توجّه نمودي بصر ممدوح آن است که به اين مقام جليل وذکر جميل فائز شدي و اکثري از فصحاء وبلغاء بعيد و محروم ماندند کلّ لرٍ اَقبل اليه انّه درّ وکلّ حُلوٍ مُنع عنه انّه مُرّ " الي آخرها . لَضلاض عربي به معني مراقب و متوجّه جوانب خود. درلوح به حاجي محمّد کريمخان است : " ولا تکن کالاَرقم اللّضلاض ". لطفعلي لطفعلي قزويني بهائي درآثار ابهيٰ ذکر است قوله: " ونذکر في هذا المقام من سمّي بلطفعلي " الخ . ولطفعليخان کُلبدي مارندراني سردار جليل در دورۀ ميثاق مذکور ومشهور بود . لَظي (ياء با الف مقصوره) عربي آتش و شعله و دوزخ . در مناجاتي وخطابي است : 66 "واجعلني منجذباً بذکر احبّائک و متسعّرا بلظي نارمحبّة اصفيائک " و قوله : " واحترقت بنيران الهجران ولظي الحرمان " . لَعب – مَلعَب لعب بازي و شوخي . ملعب = بازيچه درلوح بشارات است : " ولکن يا قوم اياکم ان تجعلوا انفسکم ملعب الجاهلين " ودر لوح دنيا است : " بعضي از رجال خودرا ملعب جاهلين نمودند " لَعَلَّ درعرف ادبي ملّائي فارسي عصر قاجاريه درجمل فارسي به کثرت استعمال ميشد وبه همان معني لعلّ ازحروف مشبّهة بالفعل عربي بود ودر کتاب بيان امثال اين عبارت مذکور است قوله: " واز جوهر دليل نظر برنداشته لعلّ درآن روز نجات يابي " که به فارسي شايد و گويا وظاهراً گفته ميشود . لَعن - لَعنَة مصدرعربي به معني رسوائي وخواري وطرد و تعذيب و دشنام است و در قرآن موارد لعنت غالباً شيطان و ارکانش از رؤسا منافقين و کفّارند و درآثار باب اعظم نيز امثال ملّا جواد برغاني و همرهانش وغيرهم از 67 رؤساء 65منافقين ومعارضين مذکور درتاريخ اند . ودرآثار ابهيٰ غالباً راجع به بابيان وازليان ميباشد . ازآن جمله است قوله : " قل يا ملعون انّک لو آمنت بالله لمَ کفرت بعزّه وبهائه " ودرلوح رئيس است: "انّ الّذين ضيعوا الامروتوجّهوا الي الشّيطان اولئک لعنهم الاشياء و اولئک من اصحاب السّعير " اوّل خطاب به ملّا جعفر نراقي بابي است که درآن ايام ساکن عراق بود ودوّم راجع به ميرزا يحيي ازل وپيروانش ميباشد. و راجع به مغروران ومتعرّضان به اعمال ديگران هم ذکر لعنت است . ودر لوح دنيا راجع به ذمّ کثرت لعن به غير حقّ قوله : " حال از حقّ جلّ جلاله بطلبيد که حزب شيعه را هدايت فرمايد و از صفات نالايقه نجات بخشد از لسان هريک ازآن حزب درهر يوم لعنتها مذکور و ملعون با عين حلقي از غذاهاي يوميۀ آن حزب است " الخ . وآثار ابهيٰ که درمنع از لعن وطعن درايام اخيره شان صدوريافت درکتاب امر و خلق ثبت ميباشد . لُغوُب عربي شدّت خستگي واز کار واماندن . درلوحي است: 68 " کيلا يأخذک موت ولا نصب ولا لغوب " و نصب نيز به معني خستگي است ودر سغب نيز ذکري است . لِقاء مصدر عربي به معني ديدار و برخورد وروبرو شدن . و نام لقاء الله از قرآن متداول گشت . قوله : " الا انّهم في مرية من لقاء ربّهم الا انّه بکلّشئي محيط " و در آن کتاب وقوع لقاء الله در يوم مآل به سبک ديگر کتب مقدّسهٴ ساميه بلکه بيش از آنها استعمال يافت و بسيار متدينين محمول به ظاهر وبه نوع تشبّه وتجسّم گرفتند وتنزيهيين قائل به حدف مضاف وتأويلات ديگر شدند وبرخي به فلسفه هاي اسراريه وغيرها متشبّث گرديدند ولي مقام نقظه و مخصوصاً مقام ابهيٰ درکتاب ايقان وغيره مراد ازلقاء الله را ظهور اعظم خودشان بيان کردند از آن جمله در لوحي است : " فلمآ ختم النّبوّة بحبيبه ووعدالعباد لقائه يوم القيمة کما انتم في الکتاب تقرؤون بحيث ما احصينا في الکتاب امراً اعظم من ذلک فلمّا جاء الوعد و مضي الايام وقضي الامر وغنّت الرّوح ونادت الورقاء وجاء الله علي ظلل من الانوار والملائکة کانوا في حوله علي بوارق النّور يرکبون "الخ و قوله : " هوالباقي هذا کتاب جعلناه لقائنا للّذين اقبلوا الي الله في تلک الايام الّتي 69 فيها تغيرت البلاد و من زارما نزل من جهة العرش في هذا اللّوح و يجد نفسه في ريب من لقاء ربّه انّه ممّن اعرض عن الله فالق الاصباح " الخ درايام فتنه وانقلاب واغتشاش اوضاع عکا بود و سفر به آنجا وزيارت لقاء را اجازا ندادند وزيارت ازبعيد را لقاء معين فرمودند ولي ازايران وغيره کثيري بي خبرانه به عزم لقاء سوي عکا ميشتافتند و نيمهٴ راه از بهائيان خبرمي يافتند ومراجعت مينمودند وهم دراوائل سجن عکاء نفوس بسيار ميرفتند و به علّت مخالفت دولت عثماني و مراقبت اعداء فائز به لقاء نشده بر ميگشتند و به لسان حال و مقال مضمون شعر زلالي هروي ميسرودند که گفت : چشمي که بود لايق ديدار ندارم دارم گله ازچشم خود ازيار ندارم تلقاء نيز به معني ديدار وروبروشدن و هم جاي ديدار است ودر لوح به اشرف قوله : " وادخلک تلقاء العرش" القاء به معني روبرو و جلو انداختن وداخل کردن درلوح رئيس است : " ويلقِي في القلوب حبّ اوليائه " ودرلوح به اشرف: " ان يا اشرف اسمع ما يلقيک لسان القدم " که به معني يلقي عليک واز باب منصوب به نزع الخافض ميباشد . لَمز عربي عيب گيري به چشم و غيره درکتاب اقدس است : 70 " وما يتحرّک به اعين اللامزين " و هَمز بيشتر درعيب گيري به زبان است . درقرآن است : " وَيلٌ لکلّ هُمَزَةٍ لُمَزَة " و غَمز عيب گيري با اشارات ابرو ومژه . وتفصيلي در اسرار الآثار العموميه است. لَمَم عربي کار بيخردي وگناه خفيف درلوح به حاجي محمّدکريم خان است : " من عجل في اللَّمَم سقط في النّدم " لَم يطَعاطوا در خطابي در وصف شهداء خراسان است : " ولم يطعاطوا امرا يشمئزّ منه الحيوان فکيف الانسان " به کاري نپرداختند که حيوان ازآن مستکره شود تا چه رسد انسان. لِنجان از اقسام تابعۀ اصفهان درايام ابهيٰ مسکن بهائي گرديد چه ملّا عبدالله که تعليم وتربيت نونهالان مينمود در حدود سال هزارو سيصد و اند هجري قمري به واسطهٴ آقا هادي نام اصفهاني که با برادر بهائيش آقا باقرنام درشهر تجارت ميکردند و بالاخره درفتنۀ معروف به فتنۀ قنسول خانه درسال 1320 به ترس واحتياط افتاد وازهر دونسلي در جامعه مشهود 71 نيست , مطالب اين امر بشنيد و به سبب رؤيا که مرغاني زيبا در ترانۀ جاء الخقّ و ذحق الباطل خواب ديد بهائي شد و خدماتي بسيار در اين امر کرد والواحي درحقّش صادر گشت وعاقبت در اصفهان به سال 1355 در گذشت وخانداني به نام يزداني غالباً بهائي از او برجااست . ديگر آقا سيد برکات که ازطبقۀ علماء وسادات بود ودر دورۀ ابهيٰ به زيارت رفت ديگر آقا سيدعبد العني وامثالهم بودند واين امردرآغازدرقريۀ سدۀ لنجان شد ازآنجا به ديگر قراء انتشاريافت که اکنون کم و بيش برقرارند
لَندَن پايتخت شهير دولت انگليز که درايام ابهيٰ به عکاء جمعيت سکنه اش 433018 نفر بود ودر لوح خطاب به ملکهٴ ويکتوريا است قوله : " يا ايتها الملکة في لندن " الخ واز غصن اعظم عبدالبهاء است : " احبّاي لندن في الحقيقة ثابت اند وراسخ .... حزب انگليز درجميع مواردثابت و مستقيم اند و به حدوث مشاکل جزئيه نلغزند نو هوس نيستند که ايامي چند به کاري مباشرت نمايند وبه اندک سببي کلال وملال آرند" الخ. واحوال مسافرت به آنجا وهم تفصيل بهائيان آنجا درسفرنامهٴ اروپا مسطور است ودر تاريخ مشروح ودراين کتاب هم ضمن نام اروپا مذکور ميباشد . 72 لَهث عربي زبان از دهن درآوردن و هف هف سگ در مناجات نفرين نامهٴ باب اعظم بر سامري وعجل و خؤار قوله: " وانّک لتشهد لمّا اراد نفس بان يجحد حجّتي کتبت له في الحين بمثل ما اراد منّي ليصمت عن لهثه و لئلّا يجترح علي بعد ما علم انّ عبادک المؤمنين قد اتّبعوني ولا يشرکون في مقام الحکم معي احداً " که مراد از لهث موعود ميباشد . لَهِيب - مُلتَهِب لهيب عربي حرارت و فروز و زبانۀ آتش درلوح رئيس است: " بل بما فعلت زاد لهيبها " ملتهب فروزان و جوشان قوله: " وانّها لهي النّار المشتعلة الملتهبة " لِواء عربي عَلَم . اَلوِية = جمع . درکتاب اقدس ايت : " طوبي لکم يا معشر العلماء في البهاء انتم امواج البحر الاعظم والوية النّصر بين السّموات والارضين " ولوا بارني ضمن نام پاريس ذکر است . لَواقِح عربي بادهاي باران دهنده به ابر و باردهنده به درختان درخطاب معروف به عمّه است : 73 "ومرّت الرّياح الّواقح في البقعة المبارکة الارض المقدّسة طورسيناء" لوُتِر مارتين لوتر آلماني مؤسّس مذهب پروتستان متولّد به سال 1482م. ومتوفّي به سال 1546 م. دررسالهٴ مدنيه است : " درقرن خامس عشر ميلاد لوطر که اوّل يکي از اعضاي اثنا عشر هيئت مذهبيۀ کاتوليک درمرکزحکومت پاپ بود و مؤخّراً محدث مذهب پروتستان گشت در بعضي مسائل که عدم تجويز تزويج رهابين و تعظيم و تکريم صور حوّاريين و رؤساء سلف مسيحيين وعادات و رسوم مذهبيۀ زائده براحکام انجيل با پاپ مخالفت نمود. با وجود آنکه درآن زمان اقتدار پاپ به درجه اي بود که کلّ ملوک اروپ ازسطوتش متزلزل و مضطرب وضبط و ربط امور مهمهٴ قطعۀ اروپ دريمين قوّت و قدرتش مودوع و مرتبط ولکن چون دراين مسائل که جوازتزويج رؤساي دينيه وعدم سجود و تعظيم برتمثال و صور معلّقۀ درکنائس و ابطال عادات رسميۀ زائده بر مضامين انجيل لوطرمحق ومحقّق بودوبه وسائل لازمهٴ ترويج تشبّث نمود درظرف اين قرون اربعه وکسري اکثر اهالي امريک و چهار خمس قطعۀ 74آلمان وانگيس و بسياري ازاهالي نمچه (خلاصه) تقريباً دويست وپنجاه کرور از مذاهب سائرۀ نصاري در مذهب پروتستان داخل گشتند " الخ لَوح عربي صفحۀ پهن از هرچيز که قابل کتب و نقر باشد از چوب وسنگ وکاغذ و استخوان وغيرها . الواح = جمع. ولوح محفوظ و لوح حفيظ صحيفۀ الهيه را گفتند که درذيل نام اُم و حفظ ذکر است و در لوح حکمت به اين عبارت بيان فرمودند : " کلّما اردنا ان نذکر بيانات العلماء والحکماء يظهر ما ظهر في العالم وما في الکتب والزّبر في لوح امام وجه ربّک نري و نکتب " ولوح درآثار ابهيٰ اطلاق بر کلّ آثارمعظمهٴ دينيه شد. به نبيل درکتاب اقتدارات : " ظهورقبلم ومبشّرجمالم دولوح فرستاده بودند ولکن جزاظهار سيادت ومظلوميت درآن چيزي نبوده نظر به مصلحت الهي امر را ستر فرمودند " الخ ولي اصطلاح درنفس آثار صادره از ايشان گرديد که به عنوان لوح والواح همه جا در مکالمه و مکاتبه مشهور ميباشد چنانچه اطلاق بر نامهٴ مرسولهٴ معاندين هم فرمودند ودرذيل نام بغداد درج ميباشد قوله: 75 " قد حضر بين يدينا لوح من احد " الخ ودرلوح حکما ذکرالواح هرمسيه است ودرلوح به اشرف : " قم ثمّ اذهب بلوح الله الي عباده المريدين " ودر کتاب اقدس : " يا قلم الامر تحرّک علي اللّوح باذن ربّک " ودر لوحي است : " انّا نسمّي الکتاب مرّة باللّوح واخري باسم آخرثمّ اللّوح بالکتاب وباسماء اخري انّه لهوالحاکم علي ما يريد " وقوله : " الواح منزله از سما مشيت الهيه در هر شأني نازل ذکري باقي نمانده مگرآنکه ازقلم اعليٰ جاري شده و سؤالي مشاهده نميشود مگرآنکه جواب آن از افق سماء معاني مشرق ولائح گشته اگرچه بسياري ازآنچه نازل شده به ضيق وقت وطغيان اهل عناد مفقود ومحو شده ولکن درتحصيل آنچه موجود است همّت نما تا به يقين کامل شهادت دهي که جميع ما ذکر ويذکر از قلم قدم جاري گشته " الخ ودرکتاب اقدس است : " قد زينت الالواح بطراز ختم فالق الاصباح " مرادآنکه اهل بهابدانند که الواح با خاتم آن حضرت مختوم است واشتباه به ميان نيايد و بيشتر از الواح خصوصاً الواح مهمهٴ عموميه نسخۀ اصليه در دست نيست وعدّه اي از الواح به تسميۀ خود آن حضرت يا به تلقيب ديگران وغالباً با اضافۀ به 76اسامي مخاطبين متد رّجاً نام دارشدند مانند: لوح بشارات لوح اشراقات لوح سلطان لوح مريم لوح رئيس لوح شيخ وغيرها که درموارد مقتضيه ذکراست وبيشترنام مخصوص ندارندوعدّۀ بسياري اآنها که طرف خطاب وهنگام صدور وعلل آنها متداول نبود روشن وذکر گشت و درآثار آن حضرت نامهائي بديع براي عدّه اي از الواح مانند : قارعة صاخّة و
غيرهما نام برده شده که درذيل نام صيحه ذکر ميباشد . و نيز نام الواح زبرجديه وياقوتيه وغيرهما است که مولي الوري عبدالبها بيان فرمودند که چنين الواحي درعالم شهود نزول نيافت . و نيز برخي نامه هاي پر فصاحت ومعاني شورانگيز ازبعضي مهمّين مانندآثارمنيرمنيب کاشاني که ضمن نام آقا ذکر است تکثير نسخه وترتيل وتداول به نام الواح داشت و در خاطراست که شبي به حيفا درمحضرغصن اعظم عبدالبهاء اثر معروف منيرمشتمل بربيت : "اي طوطي خوش ناطقه بشکن تو قفس را " خواندند وايشان چنين فرمودند که الواح نيست از نوشتجات ايام بغداد است و نيز آنچه کاتبين واطرافيان ابهيٰ مينوشتند ومنتشر ميشد باقي ماند که اهمّ آنها آثاراغصان وخادم ومقداري هم نوشته هاي محمّد جواد قزويني است که در 77ذيل نامهاي آقا و جواد وغيرهما ذکر است وخادم دربعضي نوشتجا تش بهائيان را توصيه کردکه آثاراورا جمع آوري کنند وغصن اعظم عبدالبهاء ازاوخطّي گرفتند که تماماً با ملأ ابهيٰ بود وتکثير نسخه کردکه نزدبهائيان موجود است. وآثاري از غصن اکبر في مابين منتشر گرديد که درذيل نام محمّد ذکري ميباشد و براي نمونه قوله: "هوالبديع في افق عزّمنيع ح ع ب د تبارک الّذي ارتفع السموات بغيرعمد واستوي علي الماء عرشه وانّه بکلشئي شهيدا وانّه لا اله الّا هو و انّه بکلّ علم عليما قل يا عبد اتّبع ما ينطق لک الرّوح بلسان صدق عظيما ثمّ ابلغ النّاس بهذه الآيات ليتذکّروا في انفسهم ولن يتّبعوا خطوات کلّ کافراثيما قل يا قوم آمنوا بالله الّذي خلقکم و رزقکم و لا تعترضوا به علي قدر نقيرا و قطميرا قل يا ملأ لم تکفرون بالله بارئکم وتعترضون بهذه الآيات لانّ هذا قد نزل من عندالله المقتدر العليم الحکيما ثمّ قل ياقوم قد ظهر غضنفر الله في الارض وفرّمنه کلّ حميرذي رجلين وملأ قلوبهم من خيفة الله المقتدر القدير او ما آمن احد منهم اياکم ان لا تکونوا بمثلهم مشرکا مرتدا کفروا ثمّ اسعوا في سبيله لئلّا يزلکم الشّيطان وان رأيتم بانّه قعد علي فناء الباب و يمنعکم عن الدّخول في بابه والتّشرّف بجماله اذا انتم لا تلتفتوا اليه فتوکّلوا علي الله 78 ربّکم ثمّ ادخلوا في حرم قدس منيعا وانّک يا عبد اعمل بما وصّيناک في کتاب ربّک العزيز المنيرا ثمّ اشهد بانّه لا اله الّا هو وانّه بکلّشئي شهيدا ثمّ اشرب ما يسقيک ساقي الرّوح من هذا الکوب الّذي کان من ذهب الايقان مصنوعا ثمّ ارزق من شراب هذه الشّجرة غرست في هذا السيناء بيد ربّک العليم الحليم الحکيم الرّحيما ثمّ قل يا قوم اسمعوا نداء هذا الّذي ظهر بين السّوات والارض و يقول بان يا قوم آمنوا بالله الّذي خلقکم بامره وکونوا بقوله سمّاعا سامعاً سميعا ولجماله بصّارا باصرا بصيرا و بجلاله نظّارا ناظرا نظير اثمّ اشهدوا بانّه لا اله الّا هو وانّه بکلّشئي عليما حکيما قادرا مقتدرا قديرا سبحانه و تعالي عمّا تشرکون به وتعرضون بجماله العزيز المنيرا وانّک يا عبد کن في کلّ آن شاکرا لله ربّک ومتوکّلا عليه و کن في دين الله قائما مستيما والرّوح والتّکبير والبهاء والسّناء عليک ان انت متوکّلا علي ربّک الرّحمن الرّحيما و انّه بکلّشئي حليما و انّه قوّاما کريما علّاما رحيما من النّبيل قبل علي" وقوله : " هو هو ان يارحيم فاخرج عن تلک الارض من قبل ان يخرج الغلام عن بينکم وکذلک نأمرک ان تکون لامر ربّک مطيعا وحين الخروج لا تخرج معک من شئي فاجعل زادک حبّي ومقصدک امري و دِرعِکَ التّوکّل علي 79 نفسي الّتي کانت في الارض وحيدا اياک فاحفظ نفسک من معاشرة مغلّين ثمّ وجهک عن وجوههم و سمعک من نغماتهم لئلّا تأخذ روائح الزّرنيخ من انفسهم وتکون من شاطئ البحر بعيدا ثمّ ذکّر النّاس بهذا الذّکر الاعظم لعلّ يقومنّ عن الغفلة و يعرفنّ بارئهم في قميص اسم بديعا فاخرق حجبات الوهم بسلطاني الّذي کان علي العالمين محيطا قل يا قوم لا تبدّلوا حبّ الغلام بدونه ولا تشروه بدراهم عديدة انّ الّذين تجدون منهم رائحة الغلّ تالله اولئک اشرّنفسا من النّمرودواعظم کفرا من الفرعون اياکم ان لا تقرّبوا بهم ثمّ احترزوا وکونوا في تجنّب منيعا ثمّ اشهد نفسک اَعلم من الّذين هم ما دخلوا حصن ولايتي لئلّا يزلّک کبر العمائم من الّذين کفروا واشرکوا لانّ العلم هو حبّي ومن دونه وساوس الشّيطان کذلک القيناک من جوهر العلم لتکون بذلک عليما " و قوله: " بسم الله البهي الابهيٰ الابهيٰ قد طلعت شمس البقاء عن جبين البهاء طوبي لمن استشرق باشراقها قد ظهرت طلعة القدس عن مشرق اسم الله الاقدس الاعليٰ طوبي لمن انقطع عمّا سواها قداشتعلت نارالله في سدرة الامرطوبي لمن اشتعل من لهيبها تها قد اتت نفس الله بجنود الوحي والالهام طوبي لمن حضر تلقائها قد اشرقت شموس العرفان طوبي لمن استنوربانوارها ان يا 80عبد ان اشکر الله بما استشرقت في سنة القبل من شمس العظمة وحضرت بين يدي نفس الله و شرّفت بلقائها اياک ان تحزن من شئي کن منقطعاً عن الدّنيا وما فيها ومن امثالها واذکر هؤلاء الاسراء في ايامک ثمّ انقطع عمّن علي الارض ومن اسبابها والبهاء عليک وعلي من اخذ جواهر الحکمة من اصدافها احبّاي آن ارض را از قبل اين بنده تکبير بليغ برسانيد و جميع رابه بدايع عنايت الهي و فيوضات رحمت رحماني مبشّر و متذکّر نمائيد عبد الله العلي محمّد علي ". و آثاري از غصن اطهر نيز و بالاخصّ آثار علميۀ روحانيۀ بديعۀ غصن اعظم عيدالبهاء که حسب دستور مرقوم ميفرمودند خصوصاً تفسير دو آيه از تفسير احسن القصص و تفسير حديث " کنت کنزاً " و خطاب شهير بليغ به خراسان نيز معروف ميباشد ودربارۀ اين خطاب در خطابي که به محفل روحاني مشهد فرستادند چنين مرقوم است: " پيش از صعود آن اقليم تفوّق برساير اقاليم داشت ندا بلند بود روز به روز روشنتر ميگشت اين بود که پيش از صعود امر فرمودند که تحيات مبارکه وپيام رحماني را به آن سامان برسانم و مکتوب مفصّل مرقوم شد" الخ. وآثاري از ميرزا يحيي ازل هنوز کم و بيش في ما بين آثار ممکن 81 است ديده شود ولي بايد اعتراف کرد که آيات و آثار ابهيٰ را از حيث صورت ترکيب جمل ولغات بدعيه واز حيث معاني رقيقۀ لطيفه وعلوّاوج عرفاني و هيمنه وقدرت معنويه طبيعت وخصوصيات وکيفياتي است که اشتباه نشود و شخصيت وامتيازش برقرارماند چنانچه خطاب وآثارغصن اعظم نيزازحيث سبک انشاء روان وادبي مخصوص و لطافت و خضوع و انجذاب عرفاني هرگز اشتباه به ديگر نميشود ومعذلک الواح وآثار ابهيٰ در چهارمرحله يعني ايام عراق وايام کردستان وايام ادرنه وايام عکا به موجب شؤون مختلفۀ احوالشان وموجبات ومصالح متنوّعه متفاوت ميباشد به درجه اي که از يکديگر بکلّي جدا و ممتازند ودر لوحي است قوله : " هل حطت الارض بالّذي لا يمنعه النّسبة عن مالک البرية ......... اذا حضر عندک لوح النّار دعه وخذ ما اوتي من لدن ربّک العزيزالوهّاب " که مراد از لوح النّار آثار ميرزا يحيي ازل ميباشد واز اينجا راجع به آثار او واتباعش و حتّي آثار ميرزا محمّد علي غصن اکبر وهمروشانش که در اعتراض بر جمال ابهيٰ ومرکز عهد ابهيٰ نوشتند درمابين جامعۀ بهائيان الواح نارِيه شهرت يافت . لوئي بورژوآ لوئي بورژوآ فرانسوي الاصل امريکائي مهندس و معمار معروف که مشرق الاذکارشيکاغو بنا کرد درسال 1911 بهائي شد 82 لَيتَ عربي درتمنّي و آرزوي حصول امر محال و شبه آن گفته ميشود. درقرآن است : "يقول الکافر يا ليتني کنت تراباً " و قوله " " يا ليتني متّ قبل هذا وکنت نسيا منسيا " ودر مناجاتي : " ياليت کنت تراباً تقع عليه وجوه المخلصين من احبّائک " که به تقدير يا ليتني است. لِيمَحِصَنَّ حديث امام جعفر منقول درکتاب ايقان ذيل حرف "لام" ثبت است.

م

م (م) وارض الميم درآثار اين امررمز از مازندران است که در الواح وتاريخ مسطورميباشد وشمّه اي درضمن بيان حرف ب ونام محمّد ويحيي وقدّوس واشرف ثبت است ونيز م واسم ميم رمزاز آقا سيد مهدي دهجي معروف بود که درلوح به شيخ سلمان است قوله : " ازبراي احدي ازاسراء (اسراء به موصل) الّا اسم الله ميم عليه بهاء 83 الله نظر به حکمت لوح نازل نشده " الخ ونيز م ش در الواح رمز از مشهد خراسان ميباشد که به اعتبار مشهد ومقبرۀ امام علي بن موسي الرّضا اين نام برآن ماند و شرح مفصّل اوضاح و اشخاص آن درتاريخ ظهورالحقّ ودرضمن بيان حرف خ ونام طوس ذکري ميباشد ازمعاريف مؤمنين حاجي ميرزا محمّد علي اهل بقموج قرب آن بلد بود که در قلعۀ شيخ طبرسي به شهادت رسيد . ديگر غلامرضا هراتي ساکن مشهد که خواهرش زوجۀ ملّا صادق مقدّس بود وملّا غلامرضا به سال 1309 هج. ق. درشاهرود وفات يافت . وذکر مشهد درالواح وآثار بسيار است ازآن جمله درلوحي قوله: "يا قلمي الاعليٰ انّا اردنا ان نختم القول بذکرالميم والشّين ونذکراوليائي هناک الّذين اقبلوا بوجوه نوراء وشربوا رحيق الايقان من ايادي العطاء اَلا انّهم من الفائزين " مَآب عربي مرجع . درصورت زيارت سيد الشّهداءازجمال ابهيٰ است : " يا ليت ما ظهر حکم المبدء والمآب " مَآتِم جمع ماتم به معني عزا . درخطابي درمناجاتي است : " الهي الهي تراني ..... قريناً للمحن والمَآتم والاسي " ( ياء با الف مقصوره) 84 مارتي هنري مارتي مخترع تفنگي معروف . در رسالهٴ مدنيه است : " آيا ممکن است تفنگ وتوپ عادي با تفنگ هنري مارتي وتوپ کروپ مقابلي نمايد" مارسِيل بندر مشهور فرانسه مذکور درذيل اسفار غصن اعظم عبدالبهاء درسفرنامه . مارِق در يمرق ضبط است . ماروت درقرآن قصّه وافسانۀ قديمهٴ هاروت وماروت محض عبرت ونصيحت ذکر است . قوله: " و ما انزل علي الملکين ببابل هاروت وماروت وما يعلّمان من احدٍ حتّي يقوله انّما نحن فتنة " الخ ودراخبار مأثوره راجع به عصيان شرب خمر و فجور وقتلي که دو فرشتۀ مذکور مرتکب شدند پس به هيئت دو ستاره درآسمان مسخ گشتند شرحي روايت است و اصل قصه مأخوذ از کلدانيان ونام هاروت و ماروت به آن لغت ميباشد و ممکن است رمز از سقوط در درعالم روحاني از مقام خود وبقاء شهرت نامشان تأويل کرد چنانچه قصّۀ 85 شيطان مذکوردرقرآن را هم گفتنداصلاً ازکلدانيان وبه همين تأويل است ودر لوح به شيخ سلمان است قوله: " ملاحظه درهاروت وماروت نما که دوعبد مقرّب الهي بودند ازغايت تقديس به ملَک موسوم گشتند به ارادۀ محيطه ازعدم به وجود آمدند ودر ملکوت سموات وارض ذکرشان مذکور و آثارشان مشهور و به شأني عندالله مقرّب بودند که لسان عظمت به ذکرشان ناطق بود تا به مقامي رسيدند که خودرا اتقي و اعليٰ (هردوياء با الف مقصوره) وازهد ازکلّ عباد مشاهده نمودند بعد نسيمي از شطر آسمان وزيد و به اسفل نيران راجع شدند و تفصيل اين دو ملک آنچه مابين ناس مذکور است اکثري کذب واز شاطي صدق بعيد است وعندنا علم کلّشئي في الواح عزّ محفوظ " . مازگان قريۀ صغيره تايع قمصرکاشان ازاوائل اين امرتاکنون همهٴ سکنه اش مؤمن به اين امر بودند واز معاريف سابقين آنجا شيخ شهيد و خلفش شيخ علي اکبر وخاندانش ونيز آقا ماند علي و آقا زين العابدين معروف ومذکور درآثار بودند . مازندران قسمتي از شمال ايران که دراسرار الآثارالعموميه ونيز ذيل نام طبرستان و حرف ميم ذکر است و اوضاع واحوال امردرآنجا در 86 ظهورالحقّ به تفصيل ثبت ميباشد . درسفرنامهٴ امريکا بيان مرکزعهد ابهيٰ عبد البهاء است قوله: " وملّا عبد اللّطيف درمازندران از قبل مجتهد آنجا به حضور جمال مبارک مشرّف شدند وکينونت آنها مبعوث و خلق جديد شدند که شب وروز آرام نميشدند تا آنکه ملّا عبد اللّطيف بعد از صدمات وبليات در مشهد فدا جان داد " . ماغوُسا نام بندر مهمّ قبرس . در مقالهٴ سياح است قوله: " و ميرزا يحيي را به قلعۀ ماغوسا " ماکو کوه و قصبهٴ معروف درآذربايجان که درتاريخ ظهورالحقّ مفصّل ودرذيل نام آذربايجان هم ذکري است. و در کتاب بيان قوله : "اين حجره که بلا ابواب است و بلا حدودمعروفۀ امروز اعليٰ غرف رضوان است که شجرۀ حقيقت دراو مستقرّ است که گويا ذرّات آن همه به نداء وذکرانّني انا الله لا اله الّا انا ربّ کلّ شئي ميخوانند برکلّ حجرات اگر چه مقاعد مرآتيه مطرّزه به ذهب باشد ولي اگر شجرۀ حقيقت در مثل آن حجرات ساکن گردد آن وقت آن ذرّات مرايا ميخوانند چنانچه ذرّات مراياي 87اعليٰ مقاعد عمارت صدري که درايام ارض صاد در آنجا ساکن بوده ميخواند وميخوانند وحکم ازبراي هيچ شئي نيست الّا آنکه راجع به آن نفس ميگردد ." انتهي ودر ذيل نام زيارت هم ذکري است . مانکچي مانکچي صاحب پارسي زردشتي هندي سرپرست پارسيان ايران که درتاريخ ظهورالحق به تفصيل مذکور ودراسرار الآثار العموميه نيز مسطور است . لوح معرو ف به فارسي سره خطاب به او درسال 1295هج.ق. صادرشد که دراثري از خادم و به عنوان : " صاحب يگانه و فرزانه صاحب" ذکر است . ماهفروزک قريه اي ازتوابع ساري مازندران قريب سيصد تن بهائي درآنجا است . شهرتش به نام ملّا عليجان شهيد و زوجه اش معروف به علويه وبرادران مي‌باشد . مائده سفرۀ خوراک وخودخوراک برآن. ودرآثارواصطلاح اين امر برموائد روحانيه ومعنويه اطلاق ميگردد قوله ج ع: " اين مائدۀ ابديه سبب و علّت حيات ابدي است و مائده دررتبهٴ اولي 88 ومقام اوّل ذکري است که ازقلم اعليٰ مخصوص عبادواماء نازل ميشود هنيئاً للفائزين والفائزات " . مباهلة ضمن نام ابتهال ذکر است . مُبَتَّل اسم مفعول عربي به معني منقطع . درمناجات طلب مغفرت حضرت عبدالبهاء درحقّ حاجي ذبيح است : " واتقلّبُ علي الثّري مُبَتَّلاً الي ملکوت عزّک " . مُبين ظاهر و هويدا کننده و به معني جدا کننده . درلوح رئيس درحقّ ابراهيم خليل است. " انّا نجّيناه بالحقّ واخذنا النّمرود بقهرٍمبين "
ودرحقّ اهل و احبّا قوله: " واخرجوهم من البيوت بظلمٍ مبين " ودر کتاب اقدس است : " الّا بعد امر مبين " که مراد موت زوج ثاني يا فصل بين او و زوجه اش ميباشد که آن دورا ازهم جدا ميسازند. مُتَصاعِد ضمن نام صعود ذکر است . 89 مُتَصَدِّئه در خطاب معروف به عمّه : " والمراياء المتصدّية احتجبت من اشراق ذلک الکوکب العظيم " الخ . به معني صَدِئه يعني زنگ زده . مُتَمَسِّک در استمساک ذکر است . مُتَهَلِّل اسم فاعل عربي به معني گشاده و خوشرو. از حضرت عبدالبهاء است قوله: " ونادي (ياء با الف مقصوره) متهلّل الوجه مستبشراً لقلب منجذب الرّوح منتعش القلب " مُتَواتِر اسم فاعل عربي به معني سريکديگربرآمده . درلوح اتّحاد است: " مقصود از حمل اين رزاياي متواتره " مُتَوَسِّطة قرون متوسّطه و وسطي معروف است . در رسالهٴ مدنيه قوله : " از قرن خامس ميلاد تا قرن خامس عشر که به قرون متوسّطه تعبير کنند درميان دول و ملل اروپ وقايع عظيمه وامورمتغايرۀ شديده وحرکات موحشه وحوادث مدهشه به شأني وقوع يافته که اهل اروپ آن قرون عشره 90 را في الحقيقة اعصار توحّش ميشمردند " مُتَيقِّظَة در خطابي است : " ايتها المتيقّظة بنسمة الله " به معني زن بيدار و هشيار . مَثُلات – اَمثال مثلات جمع مُثلَة به معني عقوبات وعذابها وبليات مِثال عبرت آميز باستاني . درقرآن است " وقد خلت من قبلهم المَثُلات " ودر لوحي است : " سبحان الّذي نزّل الآيات ...... وقد خلت من قبلکم المَثُلات " اَمثال جمع مَثَل به معني سخنان منداول الاستعمال که به آن تمثّل کرده مَثَل اورند ودرقرآن است : " مثل الّذين حُمّلوالتّورات ثمّ لم يحملوها کمثل الحمار " وقوله: " تلک الامثال نضربها للنّاس " ودرلوح به حاجي محمّد کريمخان است: " وهؤلاء من مشاهير العرب الّذي ترسل بهم الامثال"
ودر لوح به صدر عثماني قوله: " ودر اين مثل که ذکر شده درست تفکّر کنيد" مِثال در کلمات مکنونه است : "والقيت عليک مثالي " به معني شبه و نمونه . 91 مُجَدِّدِين تجديد کنندگان دردين اسلام که در کتب اسلاميه درهر قرني از قرون هجرت به اسم ورسم و وصف شمردند و در اسرار الآثار العموميه ثبت است واز احاديث اماميه مشعر براينکه مهدي و قائم موعود نه تنها بدَع وضلالات حادثۀ در اسلام را برميدارد وحتّي نه تنها احکامي جديد هم مي آورد بلکه بعضي از احکام منصوصۀ قرآنيه را تغيير وتبديل مينمايد . حديثي منقول از حضرت صادق درذيل لغت ظ ل ل از مجمع البحرين شيخ طريحي مشهور است قوله : " وفي حديثالصّادق انّ الله آخي ( ياء با الف مقصوره ) بين الارواح في الاظللّة قبل ان يخلق الاجساد بالغي عام فلو قام قائمنا اهل البيت ورّث الاخ الّذي آخي بينهما في الاظلّه ولم يورث الاخ في الولادة ". مجدليه مريم مجدليه ازمؤمنات به مسيح ومشهوروممدوح درآن آئين. درخطابي از غصن اعظم عبد البهاء ثبت درذيل نام مريم است : " امه اي از اماء رحمن که نام مبارکش مريم مجدليه بود ومجدله دهکدۀ حقيري است در ساحل درياچۀ طبريه " الخ . 92 مَجوُس که درانجيل و قرآن ذکر است عموم ايرانيان قديم ويا طبقه اي از آنان را ميگفتند دررسالهٴ مدنيه است : " زماني که نفحات قدسيۀ روح الله خطهٴ فلسطين و جليل و سواحل نهر اردن وجوانب اورشليم را معطّر ساخته والحان جليل انجيل به مسامع روحانيان درآمده درآن زمان کلّ قبائل وطوائف آسيا واروپ و افريک و امريک و جزاير اقيانوس که جزائر بحر محيط است مجوس وبت پرست وغافل از خطاب يوم الست بودند . وقوله : " انوشيروان با آنکه درملّت مجوس بود " الخ . مَحَجَّة عربي شاهراه . دروصاياي مولي الوري عبدالبهاء است : " ووقي محجّته البيضاء ". مَحجوُب محتجب به معني درجلوي چشم حجاب گرفته. برممنوعين ازعرفان وايمان مظاهر الهي اطلاق ميشود. محمّد – مَحموُد اسم مفعول عربي ازتحميد وافعل تفضيل واسم مفعول اَحمد ازحمد به معني آنکه صاحب خصال حميدۀ بسيارخوب 93 وبه معني پسنديده تر و نام حضرت رسول عربي وکثير الذّکروالمنقبة درآثار اين امر ازآنجمله دررسالهٴ اثبات نبوّت خاصّه قوله : " و في الحين ظهر جسمه قد کتبت علي کتفه آيات النّوبوّه بحيث لن يقدر ان يمکن ذلک الامر العظيم لاحد سواه" الخ ممکن است مراد اين باشد که آن حضرت از يوم اوّل حامل وديعۀ الهيه بود. و در دعاء يوم وفات النّبي است قوله : " فآه آه اليوم قد نزل جبرئيل بالباکاء وعزرائيل للّقاء " الخ
ودر دعاء شب بعثت است قوله : "بلّغ ما حملَ من عندک واحتملَ الاذي(اذا) في جنبک بحيث قد قرءعشرسنين آيات کتابک ولم يؤمن به الّا علي امير المؤمنين" الخ وامثال اين بيانات به مقتضاب روايات متداولهٴ اثني عشريه محض مراعات حکمت وقت وملاحظۀ موافقت با انام است . ودر لوح رئيس است: " فانظر ثم اذکر اذ اتي محمّد بآيات بينات من لدن عزيز عليم " و در لوحي خطاب به افنان قوله : "ارسلنا محمّداً رسولي واعطيناه ابناً سمّي بقاسم ومن بعده بعبدالله ومن بعده بابراهيم و رفعناهم حکمتاً من لدنّا وانا المقتدر القدير لقَّبهَ المشرکون 94 بابتر انزلنا عليه آيتً من عندنا وانا المنزل القديم المالُ والبنون زينة الحيوة الدّنيا والباقيات الصّالحات خير عند ربّک ثواباً وخير املاً واخذنا المشرکين قهراً من عندنا سلطاناً من لدنّا " الخ ديگر : محمّدبن الحسن العسکري که اثنا عشريه درحقّ وي و حيات و غيبت طولاني وظهور و قائميت با احوال و کيفيات عجيبه معتقدند ونفي و بطلان آن عقيده درآثار اين امر به مواضع کثيره ذگر است . در کتاب ايقان بدين عبارت مذکور ميباشد قوله : " منتظرند که هيکل مجعول با علامات مذکوره که خود ادراک نمودند کي ظاهر خواهد شد " الخ وشمّه اي از احوال مدّعيان وکالت از امام غائب مانند: محمّدبن عثمان و محمّد بن علي شلمغاني و احمدبن هلال وغيرهم درضمن نام باب ذکر است . واز محمّد نامان مذکور درآثار : سيد محمّد اصفهاني بابي معارض با مقام ابهيٰ است واز آن جمله در لوحي در حقّ وي چنين فرمودند قوله : " وسيد محمّد اصفهاني تلقاء وجه حاضر واظهارنمود اين نوشته را امر فرمايند که از سلمان اخذ نمايند جائز نه که به اطراف برود ( نوشتۀ ميرزا يحيي ازل را دربيان شعر سعدي : دوست نزديکتر از من به من است که 95 درجواب سؤال شيخ سلمان داده ونزد او بود قابل مطالعه واستفاده ونشر ندانستند ) وحاجي ميرزا احمد ودر منزل کليم بر مشرک بالله ثابت نمودند که غلط معني نمود " الخ حاجي ميرزا احمد مذکور همان برادر ميرزا جاني و حاجي محمّد اسمعيل ذبيح است و در ضمن نام ولغت استانبول و ب د ع وي ح وطرد و عکا نيز ذکري از سيد محمّد مذکور ميباشد و در حق عکس جمعي منحصر به فرد که سيد محمّد وحاجي ميرزا احمد هردو درآن ميان اندوکليم دروسط قرار دارد وبعضي ازاهل بهاء و غيرهم عکس کليم را به عکس مقام ابهيٰ اشتباه کرده بودند و تفصيل آن عکس در بخش چهارم ظهور الحق مسطور ميباشد . در خطابي از مرکز ميثاق ابهيٰ به ميرزا عزيز الله ورقاء چنين است قوله: " آن عکس که مرقوم نموده ايد عکس جمال مبارک نيست آن عکس جناب کليم عليه بهاء الله وسيد محمّد وحاجي ميرزا احمد کاشي بود که در اسلامبول گرفته اند ع ع " ونيز درخطاب به بشير الهي است قوله : " اين عکس دروسط جناب کليم است يعني آقا ميرزا موسي ودر يمين حاجي ميرزا احمد کاشي و دريسار سيد محمّد اصفهاني و بالا ايستاده حضرت نبيل وجناب آقا محمّد صادق اصفهاني اين عکس را دراسلامبول 96 برداشته اند وعکس جمال مبارک نيست امّا عکس جمال مبارک دوقسم است و هريک به حالتي و هردو در ادرنه برداشته شده است و معلوم و واضح است مشتبه نميشود ابداً شما به جميع احبّاء اعلان نمائيد وبنمائيد تا جميع بدانند زيرا بسيار نفوس درفکرمنفعت دنياي فاني مي افتند وصورتي از صور را شهرت ميدهند واين سبب تشويش قلوب ميگردد . ديگر از مذکورين به اين نام : مير محمّد مکاري باب اعظم درايام حجّ , از بغداد تا ساحل درياي سياه به مقام ابهيٰ نيز خدمت نمود قاطرچي و عامي ولي مؤمن بود . ديگر از محمّد نامان مذکور در آثار وتاريخ حاجي ملّا محمد بن مقيم همزۀ درزي بار فروشي شهير شريتمدار کبير در سال 1262 از بارفروش به مشهد رضا براي زيارت رفت ودرسال 1263 در اصفهان مشغول تحصيل علوم بود و از برادر مهترش کتابي به تاريخ همان سنه موجود است واز مؤلّفات حاجي شريعتمدار که هيچيک به طبع نرسيد و به خط وي در نزد اخلافش است کتاب اربعين تأليف سال 1263 و کتاب ظهور الحق ثبت سرخشيت وکتاب انوارلامعة وکتاب روضات و کتاب حظوظ الايام است. ديگر از معاريف کثير الذّکر بدين اسامي درالواح وآثار : ميرزا محمّد علي زنوزي شهيد که شرح احوالش به تفصيل درتاريخ 97 ظهور الحق ثبت ميباشد ودر لوحي درحقّ او است قوله : " انّا نذکر في هذا المقام محمّداً قبل علي الّذي امتزج لحمه بلحم مولاه ودمه بدمه وجسده بجسده وعظمه بعظم ربّه العزيز الوهّاب يشهد قلمي الاعليٰ بانّه فاز بما لا فازاحدٌ قبله ووردعليه ما لاسمعت شبهه الآذان عليه بهائي و بهاءملکوتي وجبروتي واهل مدائن العدل والانصاف " ديگر: ملّا محمّد علي زنجاني شهيد مشهور که يک دخترش زوجۀ حاجي ميرزا حميد زنجاني و دختر ديگرش زوجۀ حاجي کريم زنجاني ملقّب به حاجي کيا پدرميرزا محمود ازازليان معروف ورضا که درسال 1301 به طهران تبعيد وحکم ناصرالدّين شاه شد که که ازطهران خارج شود . ديگر: ملّا محمّد زرندي و آقا محمّد قائني و آقا محمّد علي قائني که در ذيل ن ب ي ل ثبت اند . ديگر: آقا محمّد علي تنباکو فروش علي اللّهي اصفهاني که با تعلّق به افکاروعوائد فرقۀ خود به ايمان بابي درکمال اخلاص درآمدودر ايام بغداد طائف حول ابهيٰ گرديد ودرسنين ادرنه از معاريف همرهان بود و ناظرخريد مخارج بيت گشت ودرعکس جمعيتي گرفته درادرنه موجود است وشرح صدورلوح بديع به نام وي در ذيل ب د ع ثبت ميباشد تا آنکه 98 همراه به عکا رفت و در آنجا نيز بدانحال عادات باقي بود و بعضي از بهائيان به مقام ابهيٰ شکايت بردند آن حضرت به جمع چنين خطاب فرمودند که چندين سال متمادي شما را تربيت خواستم که با اهل عالم معاشرت کنيد و با اينهمه با يک نفر علي اللّهي نميتوانيد سلوک کنيد واو از تأثير کلام ترک عادات کرد وتا آخرالايام درعکا با همانحال وسليقۀ مخصوص در شرب چاي و قليان ميزيست و نو بتي يکي از بهائيان چون وفات کرد ومحفلي براي تذکّرش برقرار شد و جمال ابهيٰ حضور داشتند در حقّ متوفّي ذکر خير وطلب غفران فرمودند وي را به خاطر گذشت که شايد برايش چنين محفل تذکّري فراهم نيايد واستدعا نمود که چنان محفلي در حال حيات به همان کيفيت منعقد سازد و قبول فرمودند و بدين طريق محفل تذکّر وفات آقا محمد علي درحال حياتش به پاشد و او قبل از صعود ابهيٰ درعکا وفات نمود وبر سنگ قبرش چنين منقوراست: " هوالباقي ورفعناه مکاناً عليا محمّد علي من اهل الصّاد الفاتحة 1305 " ديگر : آقا محمّد علي سلماني دراصفهان تقريباً سه سالي پس از شهادت وصعود نقطه درتبريز بابي شد ودرايام حکمراني خانلر ميرزا وي را با آقا محمّد 99 نجف آبادي وملّا علي اصفهاني که به قلعۀ شيخ طبرسي رفته به موقع نرسيدوکار قلعه به انجام شد وناچاربه وطن برگشت وبه نام بابي مشهورو مورد تعرّض جمهورگرديد وبا آقا محمّد صادق وعبد الکريم خرّاط گرفتند و آقا محمّد صادق به اظهار بابي نبودن خلاص شد وآقا محمّد جواد وملّا علي را که اقرار کردند براي قتل به ميدان کشيدند ودرآن حال ملّا علي رقص کنان چنين ميخواند : ازشراب محو مستم يلّلي ازخمار هجر رستم يللي وهردو درميدان دراز کشيده منتظر ميرغضب ماندند وهردورا سر ببريد واستاد محمّدعلي واستاد عبدالکريم را گوش وبيني بريده حبس نمودند ولي کسانشان خريده خلاص کردند . ديگر: محمّدعلي طبيب زنجاني شهيد. درلوح خطاب به اشرف زنجاني است قوله " وان رأيت الّذي سمّي بمحمّد قبل علي " الخ که مراد او است و ضمن ش ر ف ذکر ميباشد . واز مذکورين درآثار بدين نام : ميرزامحمّد علي غصن اکبر است که ذکرش درالواح وبالاخره درکتاب عهد مذکور شد وادعيه وبياناتي بسيار درحقّش صدور يافت ازآن جمله : خطاب با حاجي ميرزا علي اکبر نراقي است قوله : " تحرير تنزيل مخصوص است به اين عبد وتحرير الواح به حضرت 100 غصن الله الاکبر" و در حسن خطّش سخن نتوان گفت چنانچه از همهٴ استاديهايش درآن قسمت زيادي موجود ميباشد و از حضرت بهاء الله در درلوحي مشهور درحقّ او است قوله : " انّا انطقنا النّبيل قبل علي في صغره ليشهدنّ النّاس قدرتي و سلطنتي ثمّ عظمتي و کبريائي ولکنّ احبّائي الجهلاء اتّخذوه شريکاً لنفسي وافسدوا في البلادوکانوا من المفسدين ملاحظه نما چقدرناس جاهلند نفوسي که تلقاء حضور بوده اند معذلک رفته اند وچنين سخنها انتشار داده اند قل انّه عبد من عبادي قد خلقناه بقدرتي و انطقناه لثناء نفسي بين العالمين واگر آني از ظلّ امر منحرف شود معدوم صرف خواهد بود " انتهي وشرح احوالش درايام ابهيٰ وسقوط وهبوطش در ايام مرکز عهد وميثاق مصّلاً در تاريخ ظهور الحقّ مسطور است و درضمن نامهاي حرف وجمال و غصن و لوح وغيرها تفصيلي از احوال وآثار او است . وازاحمد نامان مذکوردر آثار فرزند منحصر حضرت نقطه بود که درصغر درگذشت و در لوحي خطاب به افنان است : " ان انظر ثمّ اذکر اذ ارسلنا مبشّري بآياتي واعطيناه ابناً سمّيناه باحمد 101 ورفعناه الي مقام ما اطّلع به الّا الله العليم الحکيم " ديگر: ملّا عبدالکريم قزويني که غالباً محض احتياط مکتوم بود وبين بابيان به نام احمد خوانده ميشد چنانچه درتوقيعي ضمن حيات ثبت است و در لوحي به نصير است قوله : " مع آنکه از اوّل اين امر از جميع مستور بوده و احدي مطّلع نه جز دونفس واحدٌ منهما الّذي سمّي باحمد استشهد في سبيل الله و رجع الي مقرّ القصوي" ودر لوح به شيخ نجفي هم به همين نام ذکر يافت . ديگر : ملّا احمد حصاري که درتاريخ ظهور الحقّ به تفصيل ذکر شد. در توقيعي خطاب به او است قوله : " بسم الله الرّحمن الرّحيم بسم الّذي لا يأمر باحدٍ بعرفان طلعة ذاته ..... وبعد قد نزل کتابک مثل روح خاشع فيا ايها السّائل الامين الخاشع " الخ ودر توقيعي ديگر قوله : " وانّ ممّا نزل علي کتاب احمد من ارض المقدّسة " الخ واز جمله آثار موجودۀ او رساله اي در اثبات امر نقطه است وخلاصۀ ادلّه ومقارناتي که براي حقّانيت مظاهر الهيه خصوصاً به نقطهٴ بيان نوشت اين است : اوّل ناچار بايد بشر باشد درقرآن است ولو جعلناه ملکاً لجعلناه رجلاً وللبسنا عليه ما يلبسون دوّم دربدنش نقص وزيادتي نباشد سوّم درتمام 102اخلاق واعمال اجمل باشد چهارم اخبار ازغيب بدهد ووقوع يابد پنجم اعلم واقدر زمان خود باشد ششم حجّت عاجز کننده بياورد هفتم ظهور قبل هم اخبار کرده باشد هشتم قوّت وجذّابيت داشته باشد که درخلق نفوذ کند. ودر خصوص اخبار غيب آن حضرت حکايت نوشت که همشاگرد ايشان گفت به من فرمود از بازار مرو وما دربين راه ديديم که بازارداشت خراب ميشد ونيز همرهان درسفر گفتند در عرض طريق مارا از نزول کنار رودخانه منع کرد که سيل مي آيد و چنان شد ودر حقّ حجّت عاجز کننده اش که آيات فطري باشد نوشت که درمناجاتي بدين مضمون فرمود اگر سبقت گيرد فکرم برقلمم هرآينه مشرک خواهم بود ودر ضمن اخبار ظهور آيه هاي قرآنيه را چنين آورد : در تفسير فيض است وانّ ربّکم الّذي خلق السّموات والارض في ستّة ايام ثمّ استوي علي العرش راجع به ظهورات است وعد الله الّذين آمنوا منکم وعملوا الصّالحات ليستخلفنّهم في الارض ما استخلف الّذين من قبلهم ونريد ان نمنّ علي الّذين استضعفوا في الارض وازاحاديث مأثورۀ در جامع الاخبار سيأتي زمان علي امّتي دينهم دنانيرهم ونسائهم قبلتهم همّتهم بطونهم لا يبقي من الايمان الّا اسمه 103ولا من الاسلام الّا رسمه علمائهم شرّ خلق الله علي وجه الارض ودر کتاب درّة التّنظيم يولد في الفارس وهو خماسّي القدّ وعقيقي الخدّ اذا خرج فليس له عدوّ مبين الّا فقهاء از محيي الدّدين اعربي اکثر اعدائه مقلّدة العلماء من اهل الاجتهاد لا يرونهم بخلاف حکمهم و حديث اذا قام قائمنا يأتي بغير ما کان بين النّاس " ديگر : ملّا احمد يزدي که لوح مشهور ابهيٰ صادر درادرنه به سال 1282 هج.ق. خطاب به او دربغداد است قوله : " هذه ورقة الفردوس تغنّ علي افنان سدرة لبقاء بالحان قدس مليح ..... قل انّه لشجر الرّوح ..... ان يا احمد لا تنس فضلي في غيبتي ثمّ ذکّر ايامي في ايامک ثمّ کربتي و غربتي في هذا السّجن (ادرنه) ...... فاحفظ احمد هذا اللّوح ثمّ القرأه في ايامک و لا تکن من ا لصّابرين فانّ الله قدقدّرلقارئه اجر امأة شهيد ثمّ عبادة الثّقلين کذلک مننّا عليک بفضل من عندنا ورحمةٍ من لدنّا لتکون من الشّاکرين " الخ . ورقة به سکون راء به معني ورقاء به قرينۀ جملهٴ ( لو تسمع نغمات الورقاءالّتي تغنّ علي افنان سدرة البيان ) که درلوحي ديگر مذکور است : و تغنّ فعل مضارع مغايبة ازمضاعف ماضي به کسر مضارع به فتح ميباشد و قرينۀ آن جملهٴ مسطورۀ در 104 مناجات ايام صيام است قوله: " في هذه الظّهور الّذي به غنّت اوراق سدرة المنتهي بذکر اسمک العلي الابهيٰ " ودر تفسير سورة الشّمس است قوله : " قل يا قوم تالله قد غنّت الورقاء علي الافنان " که درلغت ع ن ن ذکر است . ومليح وصف قدس ميباشد و ضمير غائب مذکّر منصوب قل انّه لشجر الرّوح راجع به فردوس است که مراد از آن شجرۀ بهشتي به علاقۀ حاليت و محليت ميباشد ويا راجع به لفظ شجر مضاف به فردوس است که حذف شده ومضاف اليه يعني فردوس به جايش قرارگرفت . ودراين لوح احمد مذکور را با خطابات منبّهۀ مشوّقه براي بار اوّل مأمور تبليغ بابيان فرمودند وحجّت را همين آيات قراردادند وقاري ومعتقد ومجري آن دستور در مابين چنان اشخاص جسور اجر مأة شهيد را درآن ايام داشت و کلمات تشويقيه براي انجام دادن چنان عمل معظم طبق ضرورت وقت صدور يافت ونظائر آن درشرايع مقدّسهٴ سابقه بسيار است ازآن جمله در کتاب مجمع البحرين ضمن لغت ک ط م است : " في الحديث من کظم غيظا اعطاء الله اجرشهيد قيل طاهره نيافي ما اشتهر من انّ افضل الاعمال احمزها و ربّما يجاب بانّ الشّهيد و کلّ فاعل صفة 105 اجره يضاعف يعشر امثاله الآية فلعلّ اجرکاظم الغيظ مع المضاعفة مثل اجرالشّهيد لا بدونها " ودر قرآن است : " من قتل نفساً بغير نفس وفساد في الارض فکانّما قتل النّاس جميعاً فمن احياها فکانّما احيا النّاس جميعاً" ودر حديث نبوي است : " من قال لا اله الّا الله وجبست له الجنّة " که در اوائل اسلام براي تنفير مشرکان از اصنام واوثان ودخول درجنّت توحيد فرمودند و نيز حديث معروف : " ضربة علي يوم الخندق افضل من عبادَ الثّقلين " که اگر شجاعت علي واهلاک امثال عمروبن عبدودّ در غزوۀ احزاب نبود اسلام از ميان رفته مسلمي از ثقلين برجاي نبودند تا خداي را عبادت کنند . وبرهمين حذوات احاديث مشوّقۀ اماميه راجع به امور مهمهٴ دينيه وشعائرشيعه که ازآن جمله قول امام جعفر صادق است: "من قرء في يومه او ليلته اقرأ باسم ربّک ثمّ مات في يومه او ليلته مات شهيداً و بعثه الله شهيداً واحياه شهيداً وکان کمن ضرب بسيفه في سبيل الله مع رسوله صلّي الله عليه واله " وقوله : " من زار قبر اميرالمؤمنين عارفاً بحقّه غير متکبّر و لا متبختر کتب الله له 106 اجرمأة الف شهيد و غفرالله ما تقدّم من ذنبه وما تأخّر " ونيز در قرآن است قوله: " من احيي نفساً فکانّما احيي النّاس جميعا " و در لوحي چنين فرمودند قوله : " در هر شئي حکم کلّ شئي مشاهده ميشود اين است که بر واحد حکم کلّ جاري شده " الخ
ونيز از احمد نامان مشهور مذکوردرالواح وآثار: حاجي ميرزا احمد کاشي بابي نامبرده برادر حاجي ميرزا جاني است که مخاطب لوح صادر از ادرنه ميباشد قوله : " بسم ربّنا العلي الاعليٰ اي مؤمن مهاجر عطش و ظمّأ غفلت را از سلسبيل قدس عنايت تسکين ده " الخ ونيز قوله : " هذا ذکر من لدنّا للّذي عاشر مع ربّه وما عرفه و سمع نداء الله و ما اجابه وفي کلّ حين اشرق علي شمس الجمال من افق الاجلال وانّه ما حکي من تجلّياته فيا ليت يکون متوقّفاً علي امره ومکتفياً بما اذکرنا وما صاح من فمه ما احترقت عنه اکباد الطّاهرات " الخ ونيز قوله : " ان يا احمد ان استمع نداء الله من شطر القضاء انّه لا اله الِّا انا العزيز الحکيم ان اخرج من هذا الارض بامر من لدنّا " الخ از ادرنه طردش فرمودند . 107وشيخ احمد روحي که ضمن نام جعفر شمّه اي ذکر است.
وحاجي ميرزا احمد کرماني که به سال 1295 اورا به نام اين امردرکرمان گرفته به طهران آوردند وبا اوهمحبسش ميرزا رضا معروف که بعداً قاتل ناصرالدّين شاه شد پنج بهائي نيز حبس گرديدند به نام حاجي ملّا علي اکبر شهميرزادي وحاجي ابو الحسن امين اردکاني وميرزا نصرالله و ميرزا فرج الله و تني ديگر و مدّت دوسال و هفت ماه درحبس بودند و تفصيل احوالشان در تاريخ ظهور الحقّ ذکر است واحوال ناستودۀ وي دربسياري از آثار ثبت گرديد از آن جمله دراثري از خادم قوله : " واينکه دربارۀ ميرزا احمد کرماني مرقوم فرموده بوديد اين عبد لازم دانست که تفصيل اورا معروض داردتا آن حضرت وسائردوستان که کوثر هدايت عرفان را از ايادي عطاء رحمن آشاميده اند مطّلع شوند واز شيطنت و نکراي مغلّين و منکرين محفوظ مانند علي الله اتّکل وبه استعين في کلّ الاحوال چند سنۀ قبل يومي ازايام جناب امين عليه بهاء الله تلقاء وجه حاضر بودند مخاطباً له فرمودند رائحۀ منتنۀ کريهه از سمت ارض کاف و راء استشمام ميشود ازشمس اين بيان که ازفم مشيت مالک انام اشراق نمود 108اين عبد مطّلع شد که بايد امرمغايري ازآن ارض ظاهرشودولکن متحير بودم که چه ظاهر شود واز که احداث گردد وهمچنين درکتاب اقدس هم به همين مضمون آياتي از سماء مشيت نازل قوله عزّ کبريائه : " ان يا ارض الکاف والرّاء انّا نراک علي ما لايحبّه الله ونري منک ما لا اطّلع به احدالّا الله العليم الخبير ونجد ما يمرّمنک في سرّالسّرّ عندنا علم کلّ شئي في لوح مبين ..... واز اين آيات و بيان مبارک چنين مستفاد ميشود که غير از نفس مجهولهٴ موهومه نفوس ديگر هم بايد از آن ارض ظاهر شوند ......باري بعد ازچندي دو عريضه متتابعاً از ميرزا احمد رسيد يکي از شطرهاء وديگري ازشطرآخر ودرعرايض خود اظهار عجز وانکسار لا تحصي نموده بود وهمچنين مکتوبي به اين عبد نوشته بود بعد لوحي از افق قلم عنايت الهي دربارۀ او نازل فرمودند اين لوح را بفرست وخودت هم جواب اورا بنويس وتفصيل رائحۀ منتنه که ازآن ارض استشمام شد و وهمچنين آيات کتاب اقدس را درمکتوب ذکر نما ...... وقتي که جناب اسم الله م ه به ارض کاف وراء تشريف بردند بعضي از الواح قبل را که به اسامي ديگران بود گفته بود که مخصوص من نازل شده و جميع خطابها درآن لوح به اسم احمد است گفته بود اين احمد منم ............ تاآنکه جناب ذبيح الله عليه بهاء الله به آن ارض تشريف بردند جناب ذبيح مکتوب من 109را مشاهده نمودند وبه او گفته بودند مقصوداز اين بيانات توئي مابين ايشان کدورت کلّيه واقع شدبه شأني که جناب ذبيح ازاو دوري نمودند وبعد از طردجناب ذبيح اورا به لون ديگر ظاهر شد چنانچه آن جناب مرقوم فرموده اند ولکن او به هيچ صراطي مستقيم نيست " ونيز : حاجي احمد ميلاني در ذيل نام قفقاز ذکر است ونيز : محمّدعلي نامان مذکور درآثار محمّد علي تبريزي و محمّد علي اصفهاني از بهائيان مردود وشيخ محمّد يزدي بابي درلوحي است قوله : " نفسي ( محمّد علي اصفهاني ) که درليالي و ايام به مناهي ( شرب خمر و فجور) مشغول لاجل حفظ اورا طرد نموديم رفته درمدينۀ کبيره (اسلامبول) با امثال خود ( محمّد علي تبريزي ) متّحد شده و به تضييع امرالله مشغول واتّخذوا الاخترلانفسهم معيناً وناصراً لنشرمفترياتهم و نفس مطرودة از ارض مقدّسه به شيخ محمّد يزدي پيوست " الخ
ديگر: مير سيد محمّد ناظم الحکماء اهل قريۀ گوراب جوار لاهيجان گيلان به سال 1288 درسنّ 19 سالگي به واسطهٴ عندليب درلاهيجان بهائي شد و به سال 1328 درطهران وفات يافت . ونفوس کثيرۀ ديگر مانند : 110 حاجي سيد محمّد افنان که درضمن فاران ذکر است وغيره که به اين نام مذکورند در تاريخ شرح داده شده اند . واز معاريف مذکورين در دورۀ مرکز عهد وميثاق : ميرزا محمّد عليخان که درتاريخ 1324 خطاب به او است قوله : "ملاحظه نمائيد که درسنۀ ماضيه اعداء وبدخواهان اين مظلوم به نهايت فساد برخواستند وهر افتراء و بهتاني به اين آواره زدند و لوائحي ترتيب دادند وبه مقامات علّيه فرستادند هيئت تفتيشيه که ازمرکز سلطنت عظمي مأمور به تحقيق گشتند از تصادف رأساً به خانۀ مدّعيان وارد شدند اين مظلوم فريداً وحيداً در را بسته در گوشۀ خانه نشسته تسليم و تفويض شدم . جميع دشمنان حتّي اقرباء و خويشانِ عدوّ منتظر که اين عبد را به دريا اندازند ويا درآتش بگدازند ويا به صحراي فيزان آواره نمايند ....." ديگر : محمّد عليشاه قاجار که خطاب به حاجي ابو الحسن امين اردکاني درحقّ او است قوله : " اي حضرت امين اعليٰ حضرت شهرياري درمدّت حکومت آذربايجان ابداً به مظلومان تعرّض نفرمودند و حال آنکه ميدانيد که در جميع ولايات چه طوفاني بود بلکه به قدر امکان حمايت وصيانت فرمودند لهذا مشمول نظر عنايت الهي هستند ودر حصن حمايت ربّاني " ونيز از آن حضرت 111 دربدايع الآثار است قوله : " خدا چه نعمتي به ايرانيان عنايت فرمود ولکن قدر ندانستند اگر کفران ننموده بودند دولت ايران اوّل دولت ميشد من به مخمّد علي ميرزا نوشتم که اگر قصاص خون احبّاء کند و به عدل حکم نمايد تأئيد ميرسد والّا يفعل الله ما يشاء واو نشنيد باز به ايران نوشتم تا دولت و ملّت مانند شهد وشير آميخته نگردد نجاح و فلاح محال است ايران ويران شود و وعاقبت الامر منجرّ به مداخلهٴ دول متجاوره گردد " الخ و از معاريف احمد نامان مذکور درآثار مرکز ميثاق از قبيل : ميرزا احمد قائني و آقا احمد يزدي مذکور درذيل نام عکا و ميرزا احمد سهراب اصفهاني وغيرهم ونيز ميرزااحمد بن ميرزا يحيي ازل درتاريخ ظهور الحقّ ودر اين کتاب ذيل ح ي ي ونام سهراب وغيرهما ذکرند . وميرزا محمود زرقاني که درتاريخ ثبت است درآثارمرکزعهد کثرت ذکر داشت ودر ضمن ب د ع مذکور ميباشد . و محمودي مذکور درالواح و آثار همان قريۀ محموئي در خراسان است که تغيير نام فرمودند. در لوحي است قوله: "احبّاء الله في محموئي الّتي سُمّيت لدي العرش بمحمودي الاعظم 112 الابهيٰ هذا لوح من لدنّا الي الّذين فازوا بمطلع الانوار اذ اتي المختار بسلطان العظمة والاقتدار ليجذبهم نداء الله العلي الابهيٰ الي الافق الّذي منه اشرقت شمس الوحي واضائت البلاد يا احبّائي لا تحزنوا عمّا ورد عليکم في سبيلي ..... ان يا علي" الخ مَحرَم ميرزا محرم سدهي اصفهاني از مبلّغين بهائي درسنين اخيرۀ دورۀ ابهيٰ ودر ايام مرکز ميثاق که شعر نيز ميگفت بالاخره درهند اقامت ووفات يافت و در تاريخ ظهورالحقّ مسطور ميباشد و در آثار مرکز عهد ابهيٰ نامش ذکر يافت . محرّم الحرام ماه محرّم الحرام که مقاتله درآن ممنوع بود ماه اوّل از شهور عربيه است و شأن آن بارها درآثاراين امرذکرگرديد ازآن جمله درآثار باب اعظم است قوله : " السّورة الخامسة في شهر المحرّم بسم الله الرّحمن الرّحيم الم ذکرالله للورقة الحمراء من شمائل بحر الاخضر لا اله الّا هو قل اياي فاشهدون و انّ في يوم الاوّل من هذا الشّهر سنة 1235 قد ولد الذّکر علي الارض المقدّسة وينادي الحقّ في الحين انّ الملک لي و انّي انا لعلي الکبير فما مِن 113 عبد قد صلّي في ذلک اليوم لذکري برکعتين علي عدّة اربعة عشر سورة التّوحيد ورکعتين علي سورة الذّکر والزّوال الّا و قد فرض عليه حکم الفردوس و انّ الله ربّک لا يخلف الميعاد قل صوموا ذلک اليوم شکراً لوجهه انّه لا اله الّا هوالعزيز القديم واذا طلع الشّهر فا لبسوا علي هيکل الاحدية في انفسکم وما قد جعل الله في حکمها رداء السّدواء ولا تغفلوا اقلّ من لمحةٍ عن ذکر الحسين عليه السّلام فانّه لامام عدل قتيل " الخ . مُحَلِّل درضمن تحليل ذکر است . محموئي قريۀ تابعۀ بيرجند که دردورۀ بيان برخي از بابيان ميزيستند ودرآثار و الواح مذکور و مسمّي به محمودي گشت واز جملهٴ اهل ايمان جديد آنجا آقا سيد يعقوب بود که گفته اند بالاخره از شدّت تعدّي و تعرّض اهالي ناچار به مهاجرت ومکتب داري درآن حدود گرديده و در لوحي است قوله : " احبّاء الله في محموئي الّتي سمّيت لدي العرش بمحمودي الاعظم الابهيٰ هذا لوح من لدنّا الي الّذين فازوا بمطلع الانوار اذ اتي المختار و وسلطان العظمة والاقتدار ...... ان يا علي اذکر اذ اتي محمّد حبيبي اعرض عنه العلماء " الخ
114 مَحَيا ضمن نام حَميا مذکور است . مًحيض عربي گريزگاه. درلوحي است قوله : " هذا ذکرٌ من لدنّا لمن آمن بالله العزيز الحکيم ............... هل لک من محيض غيره " ودر لوحي ديگر : " ان استمع لما يوحي اليک عن يمين عرش ربّک العزيز الحکيم ..... فسوف يأتي رسول الموت اذاً ليس لاحدٍ من محيض "
مُحيط – مُحاط درضمن حيطه ذکر است . محيي الدّين شيخ محيي الدّين کرد اهل سنندج مقيم قاهرۀ مصر که درآن دوره بهائي شده تبليغ ميکرد وسفرها نمود . شيخ محيي الدِن ابن العربي ازاکابرعلماء ومتصوّفه صاحب کتاب فتوحات مکّيه و فصوص الحکم وغيرها نيز درآثار به صريح وکنايه ذکر يافت و حضرت نقطه وي را مميت الدّين ياد کردند و نام وي محمّد بن علي است ولادتش در آندلس به سال 560 وقوع يافت و در سال 638 وفات کرد وقبرش در صالحيۀ دمشق ميباشد و در ضمن نام ابن ذکري از او است . 115 مَخارِف جمع مَخرَفَة به معني خيابان بين دو صف از درخت خرما درلوح مشهور به ناصرالدّين شاه است قوله : "قد انکرني المعارف وضاق علي المخارف " يعني آشنايان نسبت به من ناشناسي کردند وطرق خوب و خوش زندگاني برمن تنگ شد . مَخالِب جمع مِخلَب آلت ربودن اشياء از ناخن , چنگ و چنگال درزيارت محمّد تقي خان تاکري : " وقعوا تحت مخالب الاشقياء " ودر طلب مغفرت براي حاجي ذبيح کاشاني : " وابتلي(ابتلا) بمخالب اهل البغضاء " ودر خطاب وصاياي عهد است : " الهي الهي تري عبدک المظلوم بين مخالب سباع ضارية " . مَخزوُنَة اسم مفعول عربي به معني نهفته در نهانخانه . و صحيفۀ مخزونه ازباب اعظم درهمان شهور آغاز ظهور صدور يافته آن را حجّت خود قرار دادند قوله : 116 " انّ هذه الصّحيفة المخزونة قد انزل الله سبحانه من عنده الي حجّته " الخ ودرضمن ذکر و صحيفه ذکر است . مَخموُد ضمن نام خمود ذکر است . مِداد عربي مرکّب . درلوح سلمان است : " وهمچنين حق را مداد وسائر اشياء را به منزلهٴ حروفات ذکر نموده اند " مَدارِج عربي جمع مَدرَج به معني راه وروش وطريقه و مذهب ومسلک . در کلمات مکنونه است : " اي سايۀ نابود از مدارج ظلّ وهم بگذر وبه معارج عزّ يقين درآ " مَدحوُر اسم مفعول عربي به معني مطرود . درخطابي است : " و اگر دراين خصوص قصور کنند در نزد ربّ غيور مأخوذ و مذموم و مدحورند " .
مَدخَل مَداخِل درعرف فارسي سود و واردات مالي . در مقالهٴ سياح است : " از براي حکّام ولايات اسباب مداخل پيداشد " 117مِدرار صيغۀ مبالغۀ عربي به معني پرشير وپر ريزش . در خطابي از غصن اعظم عبد البهاء است قوله : " قد اتي الرّبيع و فاض الغمام الرّفيع بغيثٍ هاطلٍ مدرار". مِدفَع در ضمن نام دفع درج است . مَدين نام وطن شعيب درشبه جزيرۀ سينا . درقرآن است : " واِلي مَدين اخاهم شُعيبا " ونام مدين به علّت اقامت شعيب درآنجا وپناه بردن موسي بدو وعظمت يافتنش درآنجا صورت کلمهٴ تشبيهي ورمزي پيدا کرد که درادبيات روحي به آن وزن ومقام استعمال ميگردد . درصورت صلوة است : "ما لي و شأني لاَقومَ لدي باب مدين قربک او اتوجّه الي الانوار المشرقة من افق سماء ارادتک " مَدي (مَدا) عربي به معني نهايت و مدّت ومسافت. درکلمات مکنونه است: 118 " لانّ سلطان الغني ينزله عليک في مدي الايام .... لانّ العزّة تصيبک في مدي الزّمان " مَدِينه – مَدَنِيه مدينه عربي شهر . مدائن = جمع ومدينه ومدينة النّبي درقرآن ودراسلام نام دوّمين شهر حجاز . درلوح به نصير است : " فعل منکر خودرا به جمال اطهر نسبت داده که درمدائن الله اشتهار دهد ". ودرآثار حضرت بهاء الله بغداد را به نام مدينة الله محض سکونت آنجا وظهور امر ابهيٰ وابلاغش درآنجا خواندند . ودر لوح معروف احمد است : " ثمّ ذکّر من لدنّا کلّ من سکن في مينة الله الملک العزيز الجميل" مدينة الله درذيل نام اورشليم است ومدينة السّلام نام بغداد شد چنانچه ضمن نام بغداد مسطور است . مَدَنِيه رسالهٴ معروف صادرۀ از غصن اعظم عبدالبهاء در سال 1292 هج.ق. که درموضعي ازآن است قوله : " بناءً علي ذلک في الحقيقه اساس مدنيت واصلاحات وترقّي در اروپ از قرن خامس عشر ميلاد تأسيس شده " ودر موضعي ديگر است : " حال به فضل الهي وهمّت روحانيۀ مظهر نبوّت کلّيه پادشاه معدلت 119 پناه ايران سرادق عدل را برآفاق ممالک کشيد و صبح نيا ت خالصۀ شهرياري از شرق همم خيريۀ جهانباني دميده واراده فرموده اند که دراين مملکت عظيم المنقبة تأسيس اساس عدل وحقّانيت وتشييد ارکان معارف و مدنيت فرمايند ......... بعضي نفوس که عقول وافکارشان به علل اغراض ذاتيه مختلّ ..... عَلَم مغايرت برافراخته وآغاز شکايت نموده اند " الخ . مَذق مصدر عربي به معني آميختن وآلودن ودرلوح به حاجي ذبيح کاشي است : فهنيئاً له في ما شرب عن کأس الطّهور ومذّق من بحرالاحدية المتفجّرة من جبل الکافور " الخ ونظير آن درآثار ديگر و هم از حضرت نقطه بسيار است که شايد باب تفعيل محض تکثير ومرادآن باشد که شراب کأس طهور را به اخذ از بحر مذکوربياميخت و يا انکه اصلاً تذوّق ويا ذاق بود ودر استنساخ تغيير حاصل شد ويا آنکه عرفاً مَذَقَ به معني ذاقَ استعمال شده باشد . مِرآت عربي آئينه. مرايا = جمع . دراصطلاح بيان مؤمنين مرايا خوانده ميشوند که شمس مشيت ونقطه درآنان نمايان است و در ضمن لغت يحيي ثبت ميباشد که ميرزا يحيي ازل را مرءات لقب کردند ودر لوح 120 خطاب به شيخ سلمان است قوله : " اي سلمان اليوم کلّ اشياء را مرايا مشاهده نما که خلق به يک کلمه خلق شدند " . ودر لوح خطاب به نصير است : " الهي فابتعت في کلّ سنةٍ مرآةً و في کلّ شهر مرآةً " الخ و در توقيع به حاجي ميرزا آقاسي است قوله : " الّا بمرآة رابع لم يکن نفسه الّا ظهورمرايا ثلاثه ولذا خلقني الله من طينةٍ لم يشارک فيها احدٌ " الخ ومراداز مرآت ورتبهٴ چهارم مقام بابيت است. مَراغه از بلاد معروف آذربايجان , از آغاز طلوع امر جديد مرکزي گرديد ومعاريفي از پيروان اين امر داشت که درآثار وتاريخ مذکورند واز شناختگان بهائي آقا محمّد علي وميرزا عبدالحسين وآقا عبدالصّمد بودند. مَرَّة عربي بناء فَعلَة از مَرَّ به معني يکبار استعمال ميشود . درلوح رئيس است : " قد تجلّينا عليک مرّةً في جبل التّيناء ومرّةً في الزّيتاء " . مَرَح - مَرحي (مَرحا) عربي نشاط وسرمستي در لوح راجع به مصائب و بيماريهاي درسجن اعظم عکّا است : 121 " بحيثُ بَدَّلَ مَرَحَ الغُلواء بتَرَحِ العلواء کانّهم صاروا بنسبتهم الي قبلهم ادقّ من خيطِ الاِبرَة وارقّ من استبرق العبقريه لا يسمع من اليمين الّا انين من ارتعد من حُمّي الرَّعد بما اکتسبت ايدي اولي الحقد وعن اليسار من مسّه بلاء الازب بما جري من قلم الحاسب " يعني به درجه اي که مبدّل ساخت نشاط جواني را به غمّ و همّ تب گيري چنانچه گوئي نسبت به سابقشان باريکتر ازنخ سوزن ونازکترازاستبرق عبقري ميباشند ( استبرق به معني ابريشمينه وعبقري نسبت به عبقر محلّ افسانه اي کشوراجنّه است که درذيل نام استبرق وعبقر مذکور ميباشد ) از يمين جز نالهٴ آنانکه به عمليات ابدي کينه ورزان ازتب لرز ميلرزند واز يسار جز فرياد کسانيکه از قلم محاسب به بلاء لازمي گرفتارند به گوش نمي آيد . و در لوح به طبيب است : " بحيث بدل مرح الغلواء بتَرَح العرواء " . مَرحي(مَرحا) به معني مرحباء , مريزاد , آفرين , بنازم . در خطابي درصورت زيارت طلّان خانم عمّه است : " مَرحي مَرحي بکِ ايتها الامة " الخ . مَرحَبا درلوح عيد از حضرت بهاء الله است : " فيا مرحبا هذا عيد الله " اي چه با برکت وگشايش و خوش آيند است اين عيد خدا . 122مَرصَد عربي کمينگاه . مراصد = جمع . درلوح رئيس است " کان القوم ان يرجموه في المراصد والاسواق " . مَرغزار- مَرغ مرغزار فارسي به معني روئيدنگاه . مَرغ يعني سبزه وعلفزار مرغوب چرندگان ونيز مرغزار نام معموره اي در قرب هشت فرسخي تربت حيدريۀ خراسان که درايام ابهيٰ مرکز بهائي بود . مَرغ مصدر عربي به معني غلطيدن درخاک و غيره. و درخطابي ومناجاتي است : "الهي الهي اَتَمَرَّقُ جبيني بتراب عتبة قدسک " وقوله : " واَمرّقُ جبيني بتراب رحبة فردانيتک " مَرغوُلات در مصيبت حروفات عاليات است قوله : " وشانه زند مرغولاتشان را " الخ در برهان فارسي مَرغوُل و مَرغوُلَة به معني پيچ و تاب آورده به اين نسبت زلف و کاکل خوبان را که شاخ شاخ وپيچ پيچ کرده باشند ميگويند. 123 مَرموُق اسم مفعول از رَمق درخطابي به ابن اصدق است : " اي منادي و ايادي امرالله مکتوب شما مرموق (به دقّت ملاحظه شد) ورقّ مسطور منظور گرديد " مَرو شهر معروف درخطهٴ خراسان که مرو شهجهان اشتهاردارد ودر اين عصر درقلمرو ترکستان شرقي وجماهير شوروي قرار دارد و در ايام ابهيٰ جمعي از اهل بها داشته مذکوردرالواح بود قوله : " يا اوليائي في مرو اسمعوا نداء من يدعوکم لوجه الله واراد ان يقرّبکم اليه " مُرِيد عربي اسم فاعل از مصدر اراده و عرفاً به معني متعلّق و پيرو ومرشد وهادي و ولي اطلاق ميگردد . درلوح رئيس است : " ثمّ اذهب بلوح الله الي عباده المريدين " مَريم مسمّيات مذکورات به اين اسم در الواح بسيارند و اشهر ازکلّ خواهرمهد عليا حرم ابهيٰ که زوجۀ حاجي ميرزا رضاقلي برادر پدري 124 بودو در تاريخ ظهور الحق به تفصيل شرح داده شد ودر لوح معروف به لوح مريم خطاب به وي است : " اي مريم مظلوميتم مظلوميت اسم اوّلم را (حسين) از لوح امکان محو نمود " الخ وضمن نام حرف تفصيلي است. ومريم مجدليه که درذيل نام مجدليه نيز ذکر است و از مؤمنات شهيرۀ مسيح درآثار مرکز عهد ابهيٰ عبدالبهاء به کثرت ذکر ميباشد از آن جمله : " هوالله از ورقۀ مؤمنه در کور مسيحائي و دور عيسوي بعد از صعود روح وجود به مقام محمود جميع ياران ودوستان پريشان شدند مگر امه اي از اماء رحمن که نام مبارکش مريم مجدليه بود و مجدله دهکدۀ حقيري است درساحل درياچۀ طبريه سبحان الله اين ورقه با وجودآنکه اهل مقنعه و از دهکده بود به چنان روح تأئيدي موفّق گرديد که مشاهير رجال عاجز گرديدند و سبب ثبوت و رسوخ واستقامت و سکون جميع موحّدين گرديد تا به حال قدر ومنزلت اين ورقه مستور بود حال واضح ومشهود گرديد اين ربّة الحجال به قوّتي ظاهر شد که سرور ابطال رجال گرديد پس شما اي ورقات از خدا بخواهيد که دراين دور اعظم چنان موفّق شويد که طنين آن توفيق در ايوان عالم بلند شود و به ملکوت رسدع ع مريم آباد قريه اي ازتوابع يزد که بهائيان زردشتي داشت واز آن جمله : ملّا بهرام 125بهمن کيومرث بهمن جمشيد بهمن رستم خرسند سروش و خرسند رشيد ماهيار بودند مُزخرف در نام زخرف ثبت است . مَزَق در لوح رئيس است : " انّه استکبر علي الله و مزَق (دريد) اللوح " مَسجور اسم مفعول عربي دردعاء وذکردرحقّ ملّا عبد الفتّاح تاکري: " خاض غمار رحمتک الّتي کالبحر المسجور " درياي پرجوش و خروش . مَسقَط شهر بزرگ معروف مرکز حکومت امام مسقط که ورود باب اعظم به آنجا درسفر مکّه و مهمان شدن به آنجا در تاريخ ظهور الحق ثبت است . مَسلوُل عربي شمشير از غلاف کشيده . در لوح دنيا است : 126" حال هريوم نار ظلمي مشتعل وسيف اعتسافي مسلول " مَشرِق- مَشرِق الاذکار مشرق به معني شروق گاه آفتاب . مَشارِق = جمع. وکلمهٴ مشرق و مشرق وحي و مشرق ظهور و غيرها درآثار اين امر به کثرت وافره مذکور است از آن جمله قوله الاعزّ: " انتم مطالع الاستقامة بين اليرية ومشارق البيان " ومقام ابهيٰ بر نفس خود در موارد بسيار بدين اسلوب اطلاق فرمودند قوله الاعزّ: " انّه لمطلع علم الله و مشرق اوامر الله " ودر صلوة يوميه است : "قد اظهر مشرق الظّهور و مکلّم الطّور" . و مشرق الاذکار نام معبد بهائي قرار گرفت ودر کتاب اقدس است: " کذلک سمّي لدي العرش " و شرح ساختمان مشرق الاذکار عشق آباد و شيکاغو در تاريخ ظهورالحقّ ذکر است و از جمله آثار مرکز عهد ابهيٰ راجع به مشرق الاذکار عشق آباد چنين است قوله الجليل : اي ياران عبد البهاء الحمد للّه به عون وعنايت جمال ابهيٰ در عشق آباد 127تأسيس مشرق الاذکار به نهايت حرّيت واقتدارگرديده وجميع ياران در نهايت اهتمام به اين خدمت پرداخته به جان و دل درکوشش اند ومافوق طاقت دراين امر جانفشاني نمايند ولي چون اين مشرق الاذکار به نهايت آزادگي تأسيس ميگردد و مأمور بنيانش حضرت فرع جليل جناب حاجي ميرزا محمّد تقي افنان اند وبالوکالة از عبدالبهاء به اين خدمت قيام فرموده اند و صيت اين مشرق الاذکار دراطراف افتاده لهذا بايد در نهايت اتقان مکمّل بنا گردد وبايد جميع احبّا واصفياء به قدرامکان درتأسيس اين بنيان معاونت نمايند تا به زودي اتمام يابد و تأخير سبب تسرير قلوب غافلان گردد وتأثير دردلهاي خير خواهان نمايد و تشويق اذهان آزادگان کند " الخ ومشرق الاذکار شيکاغو ازحيث بدعيت وجمال بناء ممتازباشد ودر سال 1920 ميلادي شروع شد ودر حدود 90 ميليون ريال مصاريف گرفت قطر 225 فوت وارتفاعش 180 است ودر ذيل نام کرمل ذکر ميباشد . مَشعَر عربي مَدرَک ومذاق وموضع مناسک حجّ. درلوح به نصير است قوله جلّ و عزّ: " اين است مناي عالمين و مشعر عزّ توحيد " الخ . 128مِشکاة عربي قنديل ,چراغدان, چراغواره , مَشاکِي= جمع . در کلمات مکنونه است: " يابن الوجود مشکاتي انت ومصباحي فيک " ودرلوح به شيخ سلمان: "مع آنکه مشکات وشمع درحين ضياء درون آن يکي بوده وخواهد بود" ودر خطابي به صدر فريدني است: " الحمد لله الّذي تجلّي من الافق الرّحماني علي العالم الانساني و اضاء بنور السّبحاني في الصّقع الامکاني و جعل القلوب اوعية حبّه والصّدور مشاکي نوره " . مَشِية مَشِية عربي خواست وارادۀ شخص. درلوحي است : " لو لا امره ما اظهرت نفسي قد احاطت مشية مشيتي " . مَصارِيع درسورةالحجّ قوله ج ع : " خافواعن الله ولا تختلفوا في ما وصّاکم به الحقّ ولاتتّبعوا کلّ مشرک مردود " مَصارِيع جمعِ مصروع , مجانين روي زمين و معاندين . مِصباح عربي افزارفروزش وروشني وچراغ. درلوح رئيس است: 129 " قل البلايا دهن لهذا المصباح و بها يزداد نوره ان کنتم من الصّادقين" ودر لوح طبّ : " اکل القليل في الصّباح انّه للبدن مِصباح " وميرزا عزيزالله خان اديب شهير وشاعر مصباح تخلّص شرح احوالش در ظهور الحق مسطور است وخاندان مصباح از او بيادگارند . مِصر کشور معروف وپايتختش شهر قاهره که بيان اوضاع واحوال آنجا به تفصيل در اسرار الآثار العمومسيه است وآنچه به تفصيل ئدر تاريخ ظهورالحق ثبت گرديد ضمن نامهاي اروپ واسکندريه وقاهره وغيرهادر اين کتاب ذکري است و نبذه اي از آن احوال اينکه درسنين اقامت ابهيٰ در درادرنه روابط اين امر به آنجا شروع شد وآقا سيد حسين کاشي از مؤمنين دورۀ بيان که درسنين بغداد مهجر وساکن آنجا گشت و تا اسلامبول همراه رفت درآنجا مأذون وعازم مصر شده در قاهره اقامت گزيد و بعداً چون حاجي ميرزا حيدر علي اصفهاني به آنجا براي تبليغ رفت حاجي ابوالقاسم تاجر شيرازي مقيم آنجا را که مردي هفتاد ساله ودولتمند بود بهائي ساخت چنانکه آن مرد پيرازشدّت عشق ايماني با آنکه درآن ايام تذکره براي ادرنه 130نميدادند چهارصد ليره به حاجي ميرزا حسين خان سفيرفرستاد وتذکره گرفته به ادرنه شتافت وبا حال مزيد اشتعال برگشت وخانۀ خود را دار التّبليغ قرارداد تا حاجي ميرزا حيدرعلي با کثيري ازايرانيان درخصوص اين امر صحبت داشت ودختر خودرا نيز به ازدواج آقا سيد حسين مذکور داد واورا فرستاد تا عائله اش را از شيراز به مصر رساند وآقا سيد حسين در بين راه دربمبئي براي خود تبعيت انگليزي گرفت و بالاخره قونسول ايران مقيم قاهره با حاجي ميرزا حيدرعلي به حيله اظهار شوق تحقيق از اين امر کرد وذهاب و اياب مستمرّ داشت تا درآخر او را درخانۀ خود اخذ و قبض نمود ونفوس جديد الايمان را نيز گرفت واز آنان مبلغي ليره جرم بدست آورد وحاجي ابو القاسم را به حبس انداخت واو بسم الله البهي الابهيٰ گويان زنجير به گردن نهاد و قونسول از او دو هزار ليره جرم گرفته رها کرد ولي آقا سيد حسين را چون تبعيت انگليزي داشت نتوانستند تعرّض کنند و مدفن حاجي ابو القاسم در منصورۀ مصر است و غصن اعظم عبدالبهاء درايام توقّف به مصر بدانجا رفته دستورتعمير دادند ودرسفرنامهٴ امريکا خطاب وبيان است قوله: " او ( حاجي ابو القاسم نيلفروش مذکور ) از بندگان جمال مبارک بود من اوّل درسفر مصر به فکر تعمير قبر او افتادم" الخ ونيز به 131 جمعي چنين فرمودند: "حتّي بمصر فتّشتُ ثلاثة ايام علي قبرابوالقاسم حتّي وجدتُه وعمّرتُه " ودر خطاب وبياني راجع به مصر که ذيل نام حکمت وحکيم ثبت ميباشد چنين مسطور است : "حاجي ميرزا حيدرعلي درمصرمردي ثروتمند را تبليغ کردکه صفت بخل و امساک داشت ولي به واسطهٴ ايمان تغيير يافته کريم شد و درِ خانه اش را گشاد ومردم را شب وروزبه نام جمال مبارک دعوت وضيافت کرد وايامش را به تبليغ وخدمت گذراند " . ودر لوح دنيا است قوله : "وشخص مذکوردربارۀ اين حزب درجرائدمصرودائرة المعارف بيروت ذکر نموده " الخ مراد از آن شخص سيد جمال الدّين افغاني است که درذيل نام جمال ذکر است . واز حوادث معظمهٴ مصر مربوط به اين امر ورود مرکز عهد ابهيٰ عبدالبهاء به آنجا بود که پس از آزادي از سجن عکا به سال 1909 بعد از يازده ماه از حيفا به آن عزم رفتند و ورود به کشتي خديوي قيصرنام ازاسکلهٴ حيفا دردوشنبه 24 شعبان 1328 هج.ق. مطابق 29 آگست 1910 م. و ورود به پرت سعيد روز چهارشنبه 26 شعبان 31 اگست ودر هتل کنتينانتال اقامت گرفته و بهائيان اسکندريه وقاهره متدرّجاً 132حسب الاذن تشرّف حضور يافتند . حرکت از پورت سعيد با کشتي کمپاني مساجري درروز پنجشنبه 18 رمضان 1328 مطابق 22 سپتامبر 1910 و ورود به اسکلهٴ اسکندريه روز جمعه 19 و قريب به ظهر در رمله به هنل ويکتوريا اقامت فرمودند وبعد از چند روزي به فوقاني خانۀ حسن افندي سيف متّصل به محطهٴ صغيرايستگاه تراموا اجاره کرده اقامت نمودند وبعد از چند ماه به خانهٴ نزديک مطهٴ شتس اجاره و اقامت کردند وتا آخر درآنجا اقامت داشتند ودر سه ساعت و ده دقيقه بعد از ظهر روز سه شنبه ٢ جمادي الآخر ١٣٢۹ مطابق ٣٠ مي ١۹١١ از ايستگاه سدي جابر راه آهن رمله حرکت کردند وامين فريد را همراه بردند وساعت شش و نيم بعد از ظهر به مصر وارد و در غربة الزّيتون مقابل مصر جديد در هتل نيو زيتون اقامت کردند ودر روز شنبه ٢۶ رجب ١٣٢۹ مطابق ٢٢ يوليو ١۹١١ وقت ظهر از مصر حرکت کردند و درسهٴ بعد از ظهر به محطهٴ سدي جابر وارد شدند ودر هتل بليوانس قرب محطهٴ شتس اقامت کردند ودر روز ١۶ شعبان ١٣٢۹ مطايق ١١ آگست ١۹١١ يک ساعت بعد از ظهر از رمله حرکت کردند و در سه ساعت بعد از ظهر از اسکلهٴ اسکندريه با کشتي سنگال ازکمپاني مساجري عزم مارسيل نمودند [133] ميرزا اسدالله اصفهاني ميرزا باقر خان شيرازي حسين آقا ميلاني و خسرو همراه بودند ولذا مدّت اقامت کشور مصر از پورت سعيد و رمله و زيتون بيش از يازده ماه يعني ٣۴۶ روز بدين ترتيب شد که در پورت سعيد ٢٣ در رمله ٢۵٠ در قاهره ۵٢ باز در رمله ٢٠ روز شد و در ٢۴ شعبان مطابق ۹ آگست از مارسيل به قاهره واسکندريه چنين تلگراف کردند : " محفوظ و مصون رسيديم عبّاس " ودرآن مدّت توقّف در خاک مصر متدرّجاً جوش تعصّبي ومذهبي را که ازاهالي برخاست وازمقالات مندرجهٴ جرائد مانند مقالهٴ جبريل بنزل در جريدۀ البلاغ المصري و غيره و نيز از مکالمات ارباب جرائد وطلّاب جامع الاظهر وغيرهم که براي ملاقات مي آمدند عيان بود به علم وحکمت فرو نشاندند و با عدّه اي از اعاظم ملاقات به ميان آمد ودر مقالهٴ جريدۀ المؤيد نمرۀ ۶١۹٣ روز يکشنبه ١۹١٠ مؤثّر بود ودر يکي از خطابهاي به بهائيان مقصود از اين مسافرت ونيز اوضاع و احوال تا حدّي روشن ميگردد قوله : " هوالله اي ياران عبدالبهاء نامه اي که مجتمعاً تبريک ورود به اقليم مصرمرقوم نموده بوديد ملاحظه گرديد عبدالبهاء چهل سال درسجن عکا 134اسيراهل بغضاء بود سلطان مخلوع (عبدالحميد) هرروزبهانه اي مينمود وبر تشديد و تضييق مي افزود تا آنکه هيئت تفتيشيه که بغض مجسّم وظلم مصوّر ..... فرستاد ..... تعرّض و اذيت مجري داشتند ...... ولي عبدالبهاء ابداً اعتنائي ننمود وحتّي راضي به ملاقات آنان نگشت ...... بلکه درنهايت سکون وقرار سلوک وحرکت ميگشت ...... هردم از قصر سلطان تلگراف رمزي ميرسيد و از مضمون معلوم که مصمّم آنند عبدالبهاء را به فيزان بفرستند يا درقعر دريا پنهان کنند ويا زينت دار نمايند .......... کشتي آتشي مخصوص به عنوان تجارت يعني نقل غلّه از اروپا به عکا آمد وسه روز و سه شب مابين حيفا و عکا تردّد ميکرد و فرنگيان نهايت اصرار بلکه التماس مينمودند که عبدالبهاء نيمه شب از عکّا به کشتي وبا کشتي به اروپا حرکت نمايد ..... حتّي جمعي عقلاي احبّا متّفق برآن شدند ..... باري هيئت تفتيشيه رجوع به اسلامبول کرد وبا دفتري از مفتريات وکتابي بهتان و به اعداء و ناقضين وعده داد که قتل و صلب عبدالبهاء مبرم و محتوم است عنقريب رئيس هيئت مراجعت نمايد و والي بيروت کراراً گفته بود اوّل حکمي که اجرا خواهد نمود عبدالبهاء را دردروازۀ عکا دار خواهد زد خلاصه هيئت تفتيشيه به اسلامبول نرسيده در وسط دريا بود که توپ خدا [135]دردم جامع پادشاهي بعد ازصلوة جمعه صدا نمود ....فرصت تعرّض به عبدالبهاء نيافتند حتّي پادشاه مخلوع گفته بود که حال مساعد اين کار نيست تا مشکلات ديگر حلّ شود ..... تا منتهي به خلع شد فرصت تعرّض نيافت ودر وقت انقلاب اسلامبول عارف سه گلوله ميل فرمود وفريق سرگون به ديار بعيده گشن ولواء عسکري به درک رفت ومير پنح به مصر فرار نمود واز احبّاء صدقه طلب نمود ....... حکمت چنين اقتضاء کرده که عبدالبهاء به اقليم عزيز مصر شتابد " الخ ودر خطابي قوله : " عبدالبهاء به اقليم يوسف کنعاني سفرنمود .... هرچند ازهجوم احزاب واراجيف و مفتريات جرائد درخطر است " الخ وبالاخره بعد از انجام سفر اروپا درماه دسامبر 1911 مطايق ذيقعدۀ 1329 هج. ق. از مارسيل با کشني پرتقالي که ميرزا اسد الله اصفهاني وميرزا محمّدباقرخان شيرازي و ميرزا عزيز الله خان و تمدّن الملک همراه بودند عزيمت خاک مصر فرمودند وبراي بار دوّم درآن سرزمين نزول اجلال فرمودند واز اسکندريه به رمله اقامت جستند واين بار درآنجا پنج ماه اقامت کردند تا درششم ربيع الثّاني 1330 هج. ق. مطابق 25 مارچ 1912 به عزم امريکا از رمله حرکت کردند وبا کشتي روانه شدند و چون سفردرآمريک به پايان رسيد و بعد ازعودت ازآن مملکت در اروپا هم مسافرت انجام دادند به روز 136 هشتم رجب 1331 هج.ق. مطابق 13 جون 1913 از مارسيل به عزم کشور مصر روانه شدند وبراي بار سوّم در 13 رجب 1331 هج.ق. مطابق 12 جون 1913 م. به حالي که ميرزا علي اکبر نخجواني و ميرزا احمد سهراب وميرزا محمود زرقاني و سيد اسدالله قمي همراه بودند به پورت سعيدوخانۀ آقا احمد يزدي ورود نمودند وبعد ازچند روزخانه اجاره کردند تا در روز 7 شعبان 1331 هج.ق. مطابق 11 جولاي 1913 به اسمعيليه رفتند و بعد از چند روز به رملهٴ اسکندريه وارد شده خانه اجاره واقامت نمودند و در اين بار مدّت اقامتشان در پورت سعيد و اسکندريه من تمام الجهات شش ماه انجاميد و به علاوۀ زائرين بهائي عدّه اي از سياهان غرب وپروفسورها واعاظم ترک ومصر حتّي خديو مصر مکرّر به ملاقات آمدند وبالاخره درمحرّم 1333 مطابق دسامبر 1913 به حالي که ميرزا جلال داماد وميرزا احمد سهراب وميرزا محمود زرقاني و خسرو همراه بودند عازم حيفا گشتند . واز جملهٴ خطابات صادره درآن ايام که حاکي از شدّت استغراق در اسفار ميباشد خطاب : 137 " جناب آقا ميرزا حسين بروجردي وحاجي ابوالقاسم دبّاغ عليهما بهاء الله الابهيٰ اي دويار عزيز هيچ ميدانيد که عبدالبهاء غرق چه دريائي است قسم به اسم اعظم روحي لعتبته الفداء که يک سال است يک دفعه فرصت يافتم که به حمّام بروم ديگر ملاحظه کنيد که چه اوضاعي است مصمّم حرکت به فرنگستانم که شايد خدمتي به آستان نمايم به قول عرب هذا ضغتٌ علي اِبّاله يعني يک دسته ريسمان فتيلهٴ چراغ منضمّ شد با وجود اين جواب نامه مينگارم ولي مجبور بر اختصارم " الخ مصطفي از مصطفي نامان مذکور درآثار اين امر ميرزا مصطفي نراقي شهيد درتبريزبه سال 1283 که سرش را بريدند ازآن جمله درلوحي راحع به او است قوله: " ان اذکر المصطفي الّذي استشهد في ارض التّاء (تبريز) في سبيل الله مظهر هذا الامر البديع " ودر لوح به شيخ نجفي اصفهاني است قوله: " وهمچنين درعهد سردارعزيز خان جناب عارف بالله ميرزا مصطفي ومن معه را اخذ نمودند وبه رفيق اعليٰ وافق ابهيٰ فرستادند"الخ شهادت ميرزا مصطفي مذکور با شيخ احمد فاني وميرزا علينقي از اهل معمورۀ نيشابور در تبريز در حرف ت نيز اشاره شد و پسر ميرزا مصطفي را جمال ابهيٰ محض يادگار پدر مصطفي نام کرد که با مادرش از همسجنان 138عکا شدندوپيوسته درخانهٴ ابهیٰ خدمت کردند ولي اوازناقضين معروف دردورۀ مرکز عهد ابهيٰ گرديد و بايد گفت اوّل مطرود آن دوره است که درروز اوّل مراجعت مرکزعهد ازطبريا که به ديدن رفته بود طرد شد . ديگر : سيد مصطفي رومي اهل رنگون بِرما ازمبلّغين ساکن و سياردرآن مملکت وهند که به السن متعدّده تکلّم ميکرد و در آن زبانها مترجم بهائي بود ودر عهد سليمان خان جمال الدّين تنکابني مبلّغ عارف سياح شهير بهائي مذکور در نام جمال وسيمان تا سال 1364 هج.ق. خدمات روحانيه در اين امر کرد ودر الواح وآثار بسيار مذکور گرديد و به سال نامبرده به حملهٴ گروهي از معاندين در قريه اي از بِرما به شهادت رسيد . و از مصطفي نامان کثير الذّکر درآثار مرکز عهد ابهيٰ ٰ مصطفي خان نوري بود. ونيز در بيانات شفاهيۀ مرکز ميثاق است که : "مصطفي بيک مدير تحريرات عکا مردي خبيث و در نهايت بغض و عدوان وقبيح الوجه وکريه المنظر بودوشبي که به خانۀ مفتي دعوت داشتيم او هم حضور يافت و من در آن شب به مناسبتي قصّۀ معروف راجع به حجّاج بن يوسف ثقفي وزوجه اش را که حجّاج هنگام صبح خودرا درآئينه نگريسته گفت اللّهمّ احسِن خُلقي کما احسنتَ خَلقي وزن گفت حجّاجا برخدا 139تهمت مزن , نقل کردم و چون صبح شد مصطفي بيک خودرا در آئينه مينگريست مفتي به او گفت قل اللّهمّ اَحسِن خُلقي کما اَحسَنتَ خَلقي و خنده درگرفت واو بعضي تهمتها نوشت وبه بيروت فرستاد وعين راپورتش را اعاده دادندوبا شخصي نزد من فرستادند که به حيله ازحاکم بدگوئي ميکرد و مقصودش وصول به پولي بود تا رفع فتنه کند ومن اعتنا ننمودم ولذا راپورت را تصديق کردند و حتّي نوشت که مرا هم ميخواست بابي کند و و بعضي کودکان احباب را در کوچه ها به نام بابي زدند ونزد من کس فرستاد که خواهرم مريض است وخانۀ مسکوني شما که هوايش مناسب است براي ما لازم ميباشد ومن جواب کفتم که خانۀ ديگر نداريم واو نزد صاحبخانه رفت وخانه را اجاره کرد ولذا کار سخت شد تا آنکه روزي در محضر جمال ابهيٰ ٰ نشسته بودم وزنبوري دورسر مبارک ميپريد وهر قدر با باد زن دستم نهيب کردم نميرفت عاقبت چنان با باد زن زدم که دو نيم شد خطاب به زنبور فرمودند هان ميخواستي چون متصرّف صاحبخانه شوي و طولي نکشيد که حلمي پاشا والي بيروت با دو تن معاونينش وارد عکا شد و شبي درخانۀ مفتي دعوت داشتيم وآخر شب آنجا آمدند و پس از تعارفات و مذاکراتي ذکر نمودند که يکي از علماء اهل سنّت گفت بسم الله 140 الرّحمن الرّحيم با بسم اب وابن و روح القدس يکي است و تبيين آن چيست ومن شرحي در خصوص ادّعاي مظاهر مقدّسه که خودرا آئينۀ خدا نما ميدانند ذکر کردم و وقت مغتنم شمرده گفتم حضرت باب ميفرمايد من آئينۀ خدا نما هستم مقصود اين است که مظاهر مقدّسه ميگويند که جلوۀ حقّ به ما ميشود و از ما به عالميان منعکس ميگردد و از اينجا است که ادّعاي الوهيت مينمايند چه اگر افتابي که در آئينه منعکس است گويد من آفتابم حقّ است ولا ريب فيه وجميع حضرات از اين تبيين خوشنود شدند و رفته براي والي حکايت کردند واو نيز تحسين نمود دراين وقت من رقعه اي به والي نوشتم که اوضاع عکا شايان تفتيش ميباشد و او دو تن مفتّش فرستاد که مسئلهٴ مارا رسيدگي کنند وشروع به اقدام شد و متصرّف ترسيد روزي من جلو خانه نشسته بودم وديدم مفتي ويکي ديگرگفتند کرسي داريد روي آن بنشينيم گفتم چه عيب دارد مذاکراتي کردند که مفادّش اين بود که بهتر اين است که يک پولي ما بدهيم و کار از کار بگذرد من ابداً اعتنا نکردم گفت خوب من دراين صورت خانه را که اجاره کرده ام سر خانۀ خود مينشينم باري مفتّشين يک قدري عميق ترتفتيش کردند ديدم يک روز رئيس تجارت آمد درميزند من نخواستم اورا بپذيرم فرياد کرد کار خيلي 141 لازمي دارم گفتم در را باز کنيد آمده نشست وبعدِ مذاکرات گفت يک پولي بدهيد کار از کار خواهد گذشت من گفتم هان مقصود شما پول بوده است پس چرا زودتر نگفتيد صبر کن حال ميروم مي آورم رفتم وضو گرفتم شروع کردم نماز خواندن وبعد دعا کردم واو اظهار ميداشت زودتر من مخصوص طول ميدادم وآخر الامر گفتم پول را فرستادم منتظر مباش گفت فرستاديد به توسّط کي فرستاديد گفتم قُم و يک سيلي به گوشش زدم که فرار کرد رفته بود وغوغائي درست کرده بود ويک استشهادي نوشته بودند که حضرات کارشان به جائي رسيده که رئيس تجارت راميزنندهنوز امضاء نشده بود که تلگراف رسيده بود که تمام ,متصرّف, مفتي ,قاضي , و مدير تحريرات بايستي دست از کار بکشند تا مفتّش ثانوي بيايد خيلي پريشان شده بودند و مفتي هزار ليره برداشت که بيروت رفته منصب متصرّف را بگيرد مفتّشين تلگراف کرده بودند مسئله را به والي واو به محض رسيدن مفتي گفته بود هزارليره رشوه براي من آوردي که حکومت عکا را دو مرتبه بگيري ليره ها کو مفتي خيلي منفعل شده بود باري اجازه نداده بود بنشيند وبه اين واسطه بيرون آمده بود و خجل برگشت به عکا وحکم آمد مفتّشين موجب تعليمات من رفتارکنند من گفتم نه قبول نميکنم خودشان هرطورصلاح ميدانند تفتيش کنند بعد متصرّف پيش من 142فرستاد که خواهش دارم ديگر بس است من هم پيغام فرستادم به مفتّش که کار راختام بدهيد باري متصرّف هزار ليره داد به والي بيروت حقّ سکوت ومدير تحريرات معزول شد رفت شام شايد کاري بکند شانزده نفر اهل وعيال داشت من شنيدم درمضيقه هستند فوري خرجي فرستادم و همهٴ مخارجشان را تکفّل کردم تا چهارماه مصطفي بيک از شام کاغذي به من نوشت و اظهارتأسّف ازما سبق خود نمود واظهارداشته بود که حقّاً خانۀ احسان شما آباد حال اگر ممکن است عيال واطفال مرابه شام بفرست من هم مال گرفتم خرجي دادم همه را درکمال راحت به شام فرستادم چندي بعد نوشت که من از گرسنگي ميميرم تمنّا دارم کاري براي من راست کني من هم نوشتم مأموريتي به او دادند مقصود اين است که جمال مبارک به ما فرموده است که به اعداء هم نيگي کنيد تکليف ما اين است با هيچکس دشمني نداريم " الخ ودر ضمن نام عکا نيز ذکر است . مُضادّت ضمن ضدّ ذکر است . مُضِرّ ضمن ضرّ ذکر است
143 مِضمار عربي ميدان دواندن ولاغر کردن اسبان . در کتاب اقدس است : " تالله هذا مضمار المکاشفة والانقطاع"
مَطارِف درلوحي است : " اياکم ان تحجبکم الزّخارف والمطارف عن هذا المقام الّذي توجّهت اليه افئدة النّبيين والمُرسلين " جمع = مِطرَف – مَطرَف. رداء خز با زيب و نگار. مَطران – مَطارنة ( مِتروپوليتِن) مَطران کلمهٴ معرّب , لقب قسّيس بزرگ رئيس کَهَنِه بالاتر از اسقف وتحت بطريرک که مَطارنه و مطارين جمع آن است . درلوح به فارِس : " قل يا معشر المطارنة قد ظهر مولي البرِية " الخ ودرخطاب به عندليب قوله :
" يکي از مطارنۀ انطاکيه گفته " الخ مَطعوُن عربي نيزه و کارد (وغيره) خورده . درخطابي و مناجاتي است : " الهي الهي تراني خائضاً في غمار البلاء و غريقاً في بحارالبأساء والضّرّاء هدفاً للنّصال مطعوناً برماح الجور والجفاء " . 144 مُطِلّ اسم فاعل عربي به معني بلند و مشرف. در صورت زيارت محمّد تقيخان تاکُري است : " جبلٌ ( کوه اورنگ تاکر) مُطِلٌّ الي البيت المعمور " مراد خانۀ پدري ابهيٰ ٰ در تاکر است . مَعارِف درلوحي به شيخ سلمان است : " اين ايام درهر حين از سماء عرفان ربّ العالمين معارف جديد نازل" الخ . به معني علوم. ودر لوح به ناصرالدّين شاه : " قد انکرني المعارف " خويشان وآشنايان با من ناشناس شدند . مُعاشرة – مَعشَر معاشرت آميختن و مصاحبت . در کتاب اقدس است : عاشروا مع الاديان بالرّوح والرّيحان " واز بيانات شفاهيۀ مرکز عهد ابهيٰ ٰ عبد البهاء در حيفابه سال 1919 است :

   " امروز  چون عيد ولادت حضرت مسيح بود  ديدن  بعضي  دوستان مسيحي رفتم   من  به  موجب امر جمال مبارک  با  جميع  مردم به روح و ريحان معاشرت ميکنم امّا با اشخاصي که ضرّشان به امرميرسد  معاشرت 145 نميکنم   درآيات مبارکه ميفرمايند عاشروا مع الاديان بالرّوح والرّيحان ودر جاي ديگر ميفرمايند که زنهار با اشرار افت مگير   اگر کسي بخواهد شبهه درقلوب ايجاد کند ويا انسان را به لهو و لعب دعوت کند شخص نبايد با او معاشرت کند  بايد بيزاري جويد "    و مَعشَر جماعت وانبوه درلوحي است :
 " يا معشر العلماء خذوا اعِنّة الاقلام " .

مُعجِزة اسم فاعل عربي از اعجاز به معني ناتوان وغير قادر به اتيان مثل سازنده . وتاء بهرتأکيد در مبالغه ست ودر تاريخ فاضل قائني ضمن شرح احوال ملّامحمّد محولاتي چنين مسطوراست که حسب خواهش عالِمي علاو ه ازدوهزارخوارق عادات که خود در سير و مجاهدة ديد و در مدّت محاصرۀ قلعۀ طبريه ازجناب قدّوس واصحاب وانصارمشاهده نموده بود نوشتند پس ازاتمام متوجّه شدند که آن حضرت ابداً معجزات وبروزات و خوارق عادات را حجّت امر خود نميدانست وراضي به اظهار نبود و به همين ملاحظه آن کتاب را به آب شستند " انتهي و در اسرار الآثار تفصيلي است .
146مِعراج عربي افزار وآلت عروج وبرآمدن وبالا رفتن . که در لوح رئيس است : " الي ان عرجوا الي مقام المکاشفة " ومعراج النّبي درعرف عام به معني عروج پيمبر و قرب اتّحادي وي شهرت دارد و در آثار اين امر به مواضع متعدّده ذکر شد از آن جمله دربلاغات حکمتيۀ باب اعظم شهادت وگواهي است که پيمبر بجسمه حتّي بنعلَيه عروج فرمودند و مخالفين آن را به عقيدۀ خود انگاشته ساکت شدند ولي دانايان دانستند مراد اين است عروج به مکاشفة ونزد حقّ وحقيقت احتياج به خلع امور مادّيه وبه حرکت مکاني ندارد بلکه به زي خود ودر مکان خود با سکون و استقرار به مقام قرب رسيدند . در لوحي است قوله الاعزّ : " عَرِّج بروح النّور في فؤادک ثمّ اصعد الي الله في سرائر سرّک لئلّا تلتفت بذلک نفسک و قلبک وجسدک وعقلک وکلّ ما لک وعليک وهذا حقّ المعراج في مراتب الاسفار وغاية فيض الله المقتدر المهيمن الجبآر " و قوله : " هذا يوم فيه نادي (نادا) محمّد رسول الله من قطب جنّة الرّضوان يا اهل الاکوان تالله قد ظهر محبوب العالمين و مقصود العارفين هذا هواللّذي سمعتُ ندائه في المعراج وما رأيتُ جماله الي ان بلغت الايام الي هذا اليوم 147 الّذي به زينت ايام الله الملک العزيز الحميد " . مَعروف شتاخته شده ومشهور وبه معني قول وفعل نيک وخير به مقابل مُنکر وبه معني رزق و احسان . درکتاب اقدس است : " تمسّکوا بالمعروف في کلّ الاحوال " درهر حال به نيکي متمسّک شويد. مُعَطّلة مُعَطَّلِة دراصطلاح علم کلام اسلامي لقب منکرين وجودخدا يا معتقدين به نفي صفات از حقّ چه نفي صفات مستلزم نفي ذات ميباشد ولي معتزله وهمچنين مستفادازخطب نهج البلاغه وآثارائمهٴ اهل البيت ونيز آثار اين امر خصوصاً از ربّ اعليٰ نفي صفات زائدة درذات را ميگويند و علي هذا درمقام مبالغۀ مذکوره درآثارنامبرده و حتّي درآثاراسمعيليه همه تأکيد وغلوّدرمقام تنزيه ذات الوهية ازشرک وتعدّدوحدوث وامثالها ميباشد. و مُعَطَّلِة در قرآن است : " وبِئرٍ مُعَطَّلةٍ وقصرٍ مشيدٍ " به معني چاه بي کاربي استفاده گذاشته که تشبيهاً در سرچشمهٴ معارفِ محلّ قبول و ايمان و ادراک نشده استعمال 148 ميگردد . درلوح به حاجي محمّد کريمخان است قوله الاعزّ : " نشهد بانّ کلّ کلمة من هذه الکلمات (کلمات منقوله از شيخ اسائي) لبئرٍ مُعَطَّلةٍ مَعَلَّقات سَبعه در ذيل سبع درج است مَعمورة نام قريه اي از توابع نيشابور معرو ف در تاريخ اين امرکه درآغاز به ايام اقامت جناب ملّا حسين بشرويه در مشهد بعضي از ملّا هاي آن قريه به واسطهٴ او بابي شده به وطن بازآمدند ونشر عقيده دادند و جمعي ازملّاها وغيرهم واردگشتند چنانچه آن قريه به عنوان قريۀ بابيان مشهورگرديد ودر ايام ابهيٰ ٰ مسکن جمعي از اهل بها بود و شرح اوضاع امري آنجا وشهادت شيخ احمد فاني وملّا علينقي از بابيان آنجا درتبريز به تفصيل درظهورالحق ثبت است ونام آن قريه واحباب درالواح بسيارمذکور ميباشد از آن جمله قوله الاحلي: "احبّاء الله في معموري الاعظم الابهيٰ يا اصحاب المعموران استمعوا نداء ربّکم الغفور من شطر هذا الظّهور به اضاء الدّ يجور وانارت الآفاق 149 لعمري قد صرتم معموراً بما ورد عليکم في سبيل الله ربّکم ...... ان يا قلم الاعليٰ ٰ ان اذکر عبدنا محمّد " الخ و اکنون معدودي از خاندان اهل ايمانِ اوّلين درآنجا هستند . مَعِين عربي آب جاري هويدا . درلوح سلمان است " " بايد به کوثر بي زوال ذوالجلال فائز شويد ........ فطوبي لمن وصل الي هذا المعين وانقطع عمّا عنده " ودر لوح نصير است : "ولا تلتفتوا الي کلّ معينٍ کَدِرٍ " مَغبوُط اسم مفعول عربي به معني رشک برده ازغبطهٴ به معني رشک. در رسالهٴ مدنيه است : " چنين خطهٴ مبارکه که منشاء تمدّن عالم و مبدء عزّت و سعادت بني آدم بوده و مغبوط آفاق و محسود کلّ ملل شرق وغرب " . مُغَطّي (مغطّا) در لوح شهير به سلمان است قوله ج ع : " واگر ذکر حکمتهاي مقنّعۀ مقطئه نمايم البتّه ناس را منصعق بلکه ميت مشاهده خواهيد نمود " به معني پرده بر روکشيده وپنهان . مِغوار عربي پرغارت و با جرأت . درخطابي در صورت زيارت آقا زمان شهيد ابرقو است : 150 " و رَکَّبوُکَ علي البقر المغوار " مُفاوَضات مفاوَضَة به معني گفتگوي با يکديگر. مفاوضات عبدالبهاء نام مجموعۀ سؤال و جواب اعتقادي عرفاني فلسفي ميس لورا بارني امريکائيه در سر ميز تناول غذا با غصن اعظم عبدالبهاء است . مِفتاح عربي کليد. افزارگشودن. مفاتيح = جمع درلوح دنيا است: " الحمد لله حقّ جلّ جلاله به مفتاح قلم اعليٰ ٰ ابواب افئده و قلوب را گشوده و هرآية از آيات منزله بابي است مبين از براي ظهور اخلاق روحانيه و اعمال مقدّسه " ودر لوحي ديگر : " انّ في قبضته مفاتيح خزائن السموات والارضين " مَقَرّ عربي جاي قرار و سکون . درکتاب اقدس است : " وعند غروب شمس الحقيقة والتّبيان المقرّ الّذي قدّرناه لکم " وظاهر کلام چنين ميفهماند که درآن هنگام محلّي مخصوص براي استقرار وتوجّه بعدازخود مقرّر فرموده بودند وممکن است مراد تقدير درعالم غيب اراده باشد و مرکز عهد ابهيٰ عبدالبهاء بقعۀ محلّ استقرار جسد مکرّم ايشان را 151 بيان فرمودند وهمانجا يعني روضۀ مبارکه محلّ توجّه قرار گرفت . مُقَرَّنين دردعاء وذکردرحقّ محمّد تقيخان تاکري ازحضرت عبدالبهاء: " مقرّنين في الصغار " بستگان به بندها . مَقصوُد اسم مفعول از قصد ودر آثار و افواه اهل بها متبادر در ذات الهي ودر هيکل بهاء الله ميباشد وعکا به شهرت ارض مقصود نام بردار است . در کتاب اقدس است : " لکلّ نفس ان يتّبع ما امر به من لدي المقصود " وقوله : " قوموا علي خدمة المقصود " ودر لوح رئيس است : " قد عرفناک يا مقصود المرسلين " و قوله : " وسمع منک ما يطهّر به افئدة القاصدين " و درذيل نام کرمل ذکر است . مَقصوُر در سورة العلم خطاب به حورية البهاء است : " اياک ان تستري ترائب المقصور عن ملأ الطّهور " الخ شايد به معني مقصورۀ زن خانه متعالي از رؤيت و تماسّ رجال , و اشاره به
" حوُرٌمقصوراتٌ في الخيام " ازقرآن ميباشد ونيز ممکن است مقصور به معني بافته و مراد گيسوان باشد ودر نام تريبة ذکري است 152مقعد عربي جاي نشستن و جاي تکيه و محلّ ديوان حکومتي را گويند درقرآن است " في مقعَد صدقٍ عند مليکٍ مقتدر " واز اين آيه عرف و اصطلاحي بر خاست که درآثار اين امر کثير الاستعمال است از آن جمله درلوح حاجي محمّد کريمخان : "ثمّ قدّر لي مقعد صدقٍ عندک" ودر لوح به اشرف : " اذ ادخلک تلقاء العرش مقعد عزٍّ عظيم " مِقنَعَة – مُقَنَّع در ضمن قناع ذکر است. مُکا شَفَة مصدر عربي به معني پرده برداري وآشکار ساختن ودر اصطلاح عرفاني ورمزي ديني معاينۀ ديدن حقايق به عين باطن درحالي مابين خواب و بيداري. درلوح رئيس است: " الي ان عرجوا الي مقام المکاشفة
مکحوُلَة عربي در سورة العلم خطاب به حورية البهاء : " ثمّ ادخلي تلقاء العرش معلّقة الشّعر محمّرة الوجه مزينة الخدّ مکحولة العين" سرمه کشيدۀ چشم . 153مَکسوِل مستر و ميسيس مکسول از بهائيان مونترآل کانادا بودند ومرکز عهد ابهيٰ عبدالبهاء درايام اقامت به مونترآل چندي به خانه شان توقّف فرمودند وتفصيل واقعات آن ايام درسفرنامهٴامريکا مسطور است از آنجمله : " مسس مکسول عرض نمود وقتي که درعکّا مشرّف شدم از اولاد بکلّي مأيوس بودم الحمد لله رجاي من ودعاي مبارک در روضۀ مبارکه مستجاب شد خيلي در بارۀ او وطفل او عنايت نموده فرمودند اطفال زينت خانه اند منزلي که طفل ندارد مثل اين است که چراغ ندارد وعرض کرد شوهر من سابق به من ميگفت تو بهائي هستي خود ميداني ولي کاري به من نداشته باش امّا حالا از تشريف فرمائي مبارک آنقدر افتخار داردکه اگر سلاطين به منزل ما مي آمدند اين نوع افتخار نمينمود " الخ فرزند مذکورش همين محترمه است که حرم حضرت ولي امرالله ميباشد ونام روحيه را همان وقت غصن اعظم عبدالبهاء دادند. مکلّم موسي در لوحي مخاطب " يا صادق" قوله: " قل يا قوم انسيتم ما تکلّم به احد اوليائي من قبل ( حضرت علي امير المؤمنين ) بقوله فتوقّعوا ظهور مکلّم موسي من الشّجرة علي الطّور هذه کلمة علّمه رسول الله من لدن من 154ارسله بالحقّ وايده بروح الامين " مَکَّنَ در خطابي مناجات طلب مغفرت براي حاجي ذبيح کاشاني است : " مَکِّنه في جنّة الرّضوان" اورا درباغ بهشت جاي ده . مَکنات مستر هوارد مکنات امريکائي به سال 1315 هج.ق. بهائي شد وتبليغ همي کرد ودر ترجمهٴ ايقان ونيز حجج البهيه تأليف ميرزا ابوالفضل گلپايگاني به انگليزي مترجم را کمک نمود و به سال 1332 م. با زوجه اش و برخي ديگر به زيارت عکّا رفت وميرزا ابو الفضل در طريق عودت از امريکا همراه بود وغصن اعظم عبدالبهاءدر ايا مسافرت به امريکا چندي به خانۀ وي در بروکلين اقامت فرمودند ودرحالي که براي جمع حضّار خطابهٴ " مژده باد مژده باد" الي آخرهارا ادا ميکردند عکس متحرّک از ايشان برداشته شد واين به تاريخ دوّم رجب سال 1330 بود ومکنات سالها درامر بهائي در امريکا نطق و تبليغ کرد ودر سال 1927 م. در اثر عمل جراحت ران پا به علّت اصابت موتور سيکلت رحلت يافت. مُکَوَّن اسم مفعول از تکوين به مني ايجادشده . از مولي الوري عبدالبهاء در معرفت 155الهيه است : "َوتَنَزَّهَ بصفاتِه عَن مُماثَلَةِ مُکَوِّناتِه " که بر حذ وبيان علي امير المؤمنين در دعائي " عن مجانَسة مخلوقاته " است ولي دربعضي نسخ بر خلاف ظاهر مکنوناته ديده شد. مَلَاء اعليٰ ٰ عربي تودۀ برين وعالم جانهاي مقدّسه درلوح رئيس است : " يصلّي عليک الملأ الاعليٰ ٰ " ملّاح القدس لوح ملّاح القدس ضمن نام وشواش ثبت است . مَلِک – مُلوُک مَلِک عربي پادشاه وفرمانفرما . مُلوک = جمع. وکتاب الملوک از مَلِکَة – مُلک مقام نقطه ضمن توقيع ثبت درضمن شرح نام صادق مَلَکوُت ذکر است ودر آثار ابهيٰ سورة الملوک وخطابات به ملوک در سورۀ هيکل وکتاب اقدس مشهور است
ودر لوحي درشأن الواح ملوک است قوله : " انّا بعد وردنا في السّجن الاعظم بلّغنا رسالات الله شرق الارض وغربها " که ضمن نامهاي خليل وسجن ذکر است . ونيز ذکر مَلِک درآثار آن حضرت مکرّر گرديد از آن جمله درکتاب اقدس است قوله: 156 " طوبي لملکٍ قام علي نصرة امري في مملکتي ...لکلٍّ ان يعزّزوه ويوقّروه " الخ . وذکر ملکه زني پادشاه به عنوان : " يا ايتها الملکة في لندن " گرديد. مُلک پادشاهي مَلَکوُت پادشاهي بزرگ و مَلِکَ الملوکي به اصطلاح ديني جهان سلطنت الهي . ودر آثار و الواح اين امر ذکر مُلک و مَلَکوت مانند آيۀ شهادت درصلوة " قد اتي المالک اَلمُلکُ والملکوت والعزّة والجبروت لله مولي الوري ومالک العرش والثّري " به تکرار بسيار استعمال گرديد . ودر کتاب اقدس است قوله : " لو نتکلّم في هذا المقام بلسان اهل الملکوت ......هذا لسان عبادي في ملکوتي تفکّروا فيما ينطق به لسان اهل جبروتي " الخ که مستفاد ميشود مراد از آنها عوالم ومقامات شامخۀ بزرگان ومقرّبين الهي از نفوس بالغۀ بشريه ميباشد . ودر عرف اين امر وآثار بديعه اصطلاح ملکوت ابهيٰ ترجمهٴ عالم پادشاهي مقام ابهيٰ متداول گشت . واز غصن اعظم عبدالبهاء است قوله : " از افق اعليٰ ٰ و مقامات ابهيٰ سؤال نموده بوديد حضرت اعليٰ ٰ انّني انا حي في الافق الابهيٰ فرمودند واز جمال مبارک ونراکم من افقي الابهيٰ درالواح نازل وهمچنين ملکوت ابهيٰ وارد بدان که ملکوت درلغت مبالغۀ مُلک است يعني سلطنت ودراصطلاح اهل حقيقت عالم الهي که محيط برعالم ملکي و مقدّس از شئون وخصائص وقيود ونقائص 157عالم ملکي , مجرّد هيکل قديم نوراني نه داخل درامکان ونه خارج ازامکان غير متحيز وغير محسوس به حواس جسماني مثالش عالم عقل وعالم روح درهيکل انساني است که محيط برقالب جسماني ومدير کافۀ شؤون واعضاء واجزاء وقوي وحواس ومشاعر عالم بشري نه داخل نه خارج زيرا دخول و خروج واختلاط از خصائص عالم اجسام است باري عوالم الهي غير متناهي ..... باري افق ابهيٰ وملکوت اعليٰ عبارت از عالم الهي وجهان رحماني مقرّ سلطنت روحاني وکامراني احبّاي رحماني است . جمال قدم واسم اعظم روحي لاحبّائه الفداء قبل از احتراق درافق امکان وبعدازغروب برسريرعظمت آن جهان حقيقت مستقرّ بوده وحال نيز چنان است زيرا ازبراي حقيقت مقدّسه اش نه طلوعي ونه غروبي ونه ظهوري ونه بطوني نه اوّلي ونه آخري لم يزل درعلوّ بوده وهست اين تقديس مراتب بالنّسبه به اشراق درهيکل مکرّم است نه درذات وحقيقت" الي آخرها . ودر لوح به نصير چنين است قوله: "لحاظ الله درفوق رؤوس ناظر واحدي به آن ملتفت نه ملکوت الله مابين يدي مشهود ونفسي به آن شاعر نه " الخ مَمَرَّد عربي صاف و هموار . در لوح حکما است : " انّ قلبي من حيث هو هو قد جعله الله ممرّد " الخ 158مُناجات مصدر مزيد عربي به معني راز ودرد دل گوئي . درضمن لوح حکماء مقداري از تضرّعات حکيم بليئوس به نام مناجات مذکور است ودرمابين مناجاتهاي با خدا که کم و بيش درآثار مقدّسهٴ همهٴ اديان مسطور ميباشد ومزامير داود ومناجاتهاي صادره از علي امير المؤمنين وامام زين العابدين وبرخي ازاولياء روحاني به کثرت موجود و مشهور ومناجاتهاي صادره درامربديع بيشتر ومتنوّع تر ميباشد از آن جمله در مناجاتهاي مقام نقطة البيان است قوله: " يا ذا الجود والاحسان والحجّة والبيان انت تعلم انّي لا احبّ ان اعلم الّا حبّک فانت فانزل لي الاسباب ما يبلّغني الي ساحة قرب الاسماء والصّفات " الخ وقوله : " فسبحانک يا الهي خلقتني وانت الّذي رزقتني وانت الّذي امنّني وانت الّذي شرفتني وانت الّذي الهمتني وانت الّذي اکرمتني وانت الّذي اعطيتني وانت الّذي لا يعزب من علمک من شئي ولا يجب عن طلعتک شئي فآه آه کيف اقول انا وانّ هذا هو ذنب العظيم و عصيان القديم حيث 159لا يعادله ذنب في علمک ولا يساويه في الرّتبة خطيئة في کتابک لانّه هو من شجرة الانية يتطق بين يديک فآه آه انا الّذي رضيت في تلقاء وجهک بان اقول في نفسي قول انا و انا الّذي احتملت القول في تلقاء طلعة حضرتک بقولي انا وانا الّذي فرّطت في جنبک بذکري انا وانا الّذي عصيت حضرتک بذکر الانية نهيت بان لا يعزبها احد في تلقاء عزّربوبيتک وانا الّذي قلت انا و لا استحيي من وجهک باَلّا اقول بعد ذلک في بين يديک بانّني انا فآه آه لو ابکي علي ما احتملت نفسي سرمد الابد في عمري ما يفرق فؤادي ولا يسکن سرّي ولا يروح علانيتي ولکن لمّا شاهدت معاملتک مع المذنبين من عبادک لايقن لا تسخط علي بجلالة رحمتک ولا تغضب علي بغلوّعنايتک وسلطنتک " الخ ودعاي ليلة الجمعه است : " بسم الله الرّحمن الرّحيم سبحانک اللهمّ يا الهي يا محبوب من ان اذکرک بذکري اياک او ان اثني في ملکک اذ انّني اعرف حدّ کينونتي بانّها معدومة عندک واشهد علي ذاتيتي بانّها مقطوعة عن ابداعک فکيف من عرف حدّنفسها وشهد علي مقام انيتها يقدر ان يستعرج اليها من حدّفنائه فسبحانک سبحانک من ان اکون ذاکرک او مثنيک ولوکان الکلّ يتقرّبون اليک بتوحيدک فانّي اتقرّب بک اليک باعترافي بشرکي عندک بانّ توحيدک لا يمکن لغيرک لانّ 160ذکر الغير اعليٰ دليل علي الامتناع ووجوه الاثنية اقوي شهيد علي الانقطاع فسبحانک سبحانک ولو کان الکلّ يتقرّبون بک بثنائهم لديک فانّني اتقرّب بک بتقديسک عن وصف مادونک وبتنزيهک عن نعت ماسواک اذ وجود الوصف دالّ بالقطع عن الموصوف وذکر النّعت شاهد بانّه اثر لا يذکر مع المنعوت قسبحانک سبحانک لو کان الکلّ يتقرّبون اليک بما هم يحبّونک فانّي اتقرّب اليک باقراري علي عدم حبّي لک لانّ ذلک لا يمکن لاحد لو عرفت السّبيل او وجدت الدّليل فانّي وعزّتک لکنت اوّل المتناولين ولکن بعد عرفان حدّي وملاحظة فناء وجودي کيف اتلبّس الباطل بالحقّ واتقمّص الممکن بالحقّ لا وعزّتک ما عرفتک وما کنت عارفک وما وحّدتک وما کنت موحّدک وما اجبتک وما کنت ؟ وما ذکرتک وما کنت ذاکرک وليس لي حزن بذلک لانّ الکلّ بمثلي لويدّعي احد غير ذلک فادّعاؤه يکذّبه ولا يحتاج الي دليل غيره لانّ الوجود الموحّد اعظم دليل بشرکه وذکر الغير بنفسه اشدّ دليل بقطع السّبيل عن حبّه فسبحانک ليس لي لذّة الّا باعترافي بنار حدّي وعرفان فناء کينونتي واقراري بقصاراي العظمي لنفسانيتي وقضاياي الکبري لانيتي واشهدک يا محبوب ولم استشهد غيرک لانّ شهادة الغير لم ينفعني لانّ الکلّ بمثلي فقراء عندک ومحتاج غيرک وانّ استشهد المفتقر 161عن المفتقِر دليل علي جهله به وتغيره عنک الّا وان لا يري في ذکر الغير الّا طلعتک ولا في شهادة العبد الّا شهادتک فانّ حينئذٍ حلّ له ذکر السّبحات وبيان الاشارات والّا فسبحانک سبحانک ما علمت ذنباً اکبر من هذا استشهد العبد بدونک واراد ان يستغني بسواک سبحانک سبحانک وکفي بک شهيداً علي بانّي ما اوحدّک ولا اقدر بتوحيدک ولا اثنيک ولا اقدر بثنائک وانّي لاعلم بانّ الموحّدين يوحدّونک بقولهم لا اله الّا انت وعزّتک انّي ما اوحدّک بتلک الکلمة لانّي اراها آية في ملکوتک وصفة من اسماء سلطان ارادتک فکيف اجعل حظّ العباد توحيدک يا ربّ الايجاد وکيف اثنيک بثناء خلقک وانّک متعالي بان توصف بالاضداد فسبحانک سبحانک احرق في نار عدم توحيدي ولم اخرج من حدّ فؤادي ولا ادّعي ما لايمکن فسبحانک سبحانک بعد تلک السّبيل المسدودة وهذا الطّريق المنصدّة ما رأيت لي وصلاً حتّي اتسلّي نفسي بيومه ولا علمت يوم لقاء حتّي اسکن نفسه بوعده فسبحانک سبحانک لا حزن لي بذلک لانّ الممکن لم يزل في نار نفسه وحزن ذاته فسبحانک سبحانک اي نار اکبر من ذکر وجودي واي عقاب اعظم من سماء کينونتي لديک واي عذاب اشدّ من توحيدي اياک ان لم اکن مثل الغافلين يشرکون بک في توحيدهم ويزعمون انّهم يوحّدون ويکذبون من ثنائهم ويحسبون انّهم ينعتون 162 ويحرقون بنار الامکان في افئدتهم ويزعمون انّهم يتنعّمون فسبحانک سبحانک ما للنّار الّا النّار ولا يمکن في مقام الاغيار دارالقرار فاليک اقبلُ يا سلطان وعليک افدُ يا مليک القهّاروجاء نوائلک وفضائلک يا ستّار اعتماداً بمواحبک وعناياتک يا غفّار اذ بيدک سلطان التّقديرفي غياهب بروزات الاخبار وانّ هذه ليلةً اليک ترفع الاصوات وانت الّذي لا يفوتک ذکرناعت وبيدک حياة لعظام بعدالرّميم اللّهمّ انّي اشهدک انّ افئدتنا بما کسبت ذميمة فانية ومقترنة بذکر غيره في لجّة المحبّة فانزل من سماء محبّتک علينا ماء الافضال وانرعلينابآيات الجلال اذ انّک کثير النّوال وشديدالمحال ذوالکيد والحيال وذوالجود والجمال فاَحي تلک الرّمادات بمنّک يا مالک الاسماء والصّفات ونوّر تلک الظّلمات بفضلک يا ربّ الارضين والسّموات وارفع هذالسّبحات من اشارات ما سطر في الرّقوم المسطّرات بما نزلت في بواطن الآيات والزّبرات ايربّ عبدک فانيک وسائلک وافدک وراجيک مشتاقک وطالبک نازل اليک هب اللّهمّ في هذه اللّيلة من فواضل ما وهبته لمحمّد وعلي و آلهما المعصومين وبارک فيما کتبت لي ايام لقائي فانّک تعلم سرّي وما تهوي اليه نفسي خلّصني من بين العباد وبلّغني الي ساحة القرب والامداد وارفع عنّي حکم الاضداد والانداد ايربّ کلّي عدم بحت وفقر محض 163وعجزصرف واضطرار بأت مارأيت النّصر الّا ان القي نفسي بين يديک يا ربّ القدرانّک انت بالمستقرّ تفعل ما تشاء بفضلک انّک انت وهّاب مقتدر فاصنع اللّهمّ لي وبابي و امّي ممّن هو في علمک بما انت انت اذ انّک انت الله الملک الرّفيع والفرد المنيع والجواد الوهّاب المتعال سبحانک ربّک ربّ العزّة عمّا يصفون وسلام علي المرسلين والحمد لله رّبّ العالمين" ودر مناجاتي ديگر است : " فسبحانک يا الهي لو عرفوک ما وصفوک ومن ثمّ ذا يا الهي لم يوحّدونک فاسئلک اللّهمّ يا الهي بعزّة کينونيتک وتقدّس ذاتيتک وتفرّد جبروتيتک بان تبلغني الي مقام ذروة ما قدّرت لي في الابداع بما احاط علمک في حظّ الاختراع فانّني انا لائذ بجنابک وطائب اليک بجودک استشفع بک الي نفسک ولا مفرّ لي الّا اليک فعلّمني ما هوالمکنون في علمک وايدني ما هو
المخزون في غيبک فانّي فقيرٌ الي رحمتک وانّک غني عن عذابي ولا يتعاظمک شئي في السّموات و لا في الارض وانّک انت الغني الحميد فيا الهي انّي اشهدک ومن لديک من الاشهاد انّک لو تعذّبني باحاطة قدرتک في الامکان نارالحديد وتذرني في النّار بدوام عزّ ازليتک وقدس صمدانيتک وبهاء رحمانيتک وجلال کبريائيتک في کلّ آن برزخ جديد لکنتَ بعزّتک 164 محموداً في فعلک ومطاعاً في حکمک وعادلاً في قضائک " الخ ايضاً قوله : " سبحانک فاحفظني في کلّ عالم يحيط به علمک عمّا يحذنني او يخوّفني وانزل في قلبي قوّةً من عندک وسلطاناً من لدنک لا نتصرن به علي کلّ شئي ولاستظهرنّ به علي العالمين انّک انت ربّي عليک توکّلت وانّک انت ربّ العالمين قد خلقتني وما کنت عندک شيئاً " الخ
وقوله : " سبحانک اللّهمّ ربّ السّموات والارض وما بينهما من ان اذکرک بذکري اياک او ان اثني بثنائي في ملکک لانّ ما عرفت کينونة ذاتي وشهدت عليه نفسانية انيتي من اعليٰ شوامخ الذّکر والعلوّ والمنتهي جواهر الثّناءوالسّموّلم يکن الّا کوجودي عندک افک بحت و فناءمحض فکيف اتقرّب اليک " الخ و قوله : "فوعزّتک وسلطان صمدانيتک وقوّتک ومليک فردانيتک لو تخلق مابين سماء العرش الي تحت الثّري ناراً لا يعادلها نارٌ في علمک من شدّة حرّها وعظمة زفيرها ثمّ تجعل جسدي بما ملئت کلّ ذلک الهواء وتعذّبني فيها بدوام ازليتک لم تزل و لاتزال وتضاعف کلّ آن وما احصيت في علمک بکل قدرتک وعظمتک وجبروتيتک وکبريائيتک جزاء حمدي نفسک وذکري اياک وتوحيدي ذاتک وعرفاني کينونيتک کنت مستحقّاً بذلک " وقوله : 165 " استغفرک من کلّ لذّة بغير لذّة ذکرک ومن کلّ راحة الّا الانس مع حضرتک والقيام بين يدي سلطان کبريائيتک ولا لي سرور الّا في رضاک ولا مطلب الّا لقاک وان علمت في دون ذلک فوعزّتک انّي انا المستغفر التّائب اليک عند ما احببته ولا اردته بل وقع بمثل ما يفرّ الارياح من هذا الشّطر الي هذا " وقوله : " فارحم اللّهمّ من لا راحم له غيرک وافتح اللّهمّ لمن لا فاتح له غيرک واقبض اللّهمّ لمن لا قابض له سواک وهب اللّهمّ لمن لا وهّاب له الّا انت واغفر اللّهمّ من لا استغار له من عند نفسه ولا غافر له الّا انت وتب علي يا محبوبي فانّ ليس لي توبة عندک لانّ کلمة التّوبة خطيئة اکتسبت من خطيئة وانّ کينونتي ذنب محض لا يعادله في علمک ذنب ولافي کتابک خطاء فهب لي اللّهمّ کبائر حوبي فانّ کفّي صغر من توبتي واغفر اللّهمّ عطيم جريراتي فانّ لا استغفار لي عندک ......... فانّي انا الّذي ما استحييت الخلاء ولم ارقبک في الملاء وما عبدتک علي حدّمسکنتي " الخ وقوله : " انت الّذي خلقتني ورزقتني ثمّ اکرمتني ورفعتني ثمّ الهمتني واغررتني ثمّ نزلت علي آياتک لمَ صبرتَ يا الهي في حقّ الظّالمين اليس انّک کنت اله العالمين اليس انّي کنت عبداً من المؤمنين لِم رايت يا الهي عمل المفسدين اليس انّک کنت ربّ الموحّدين اليس انّي کنت عبداً 166 من التّائبين لم سمعت يا الهي في حقّي کلمات المنافقين اليس انّک کنت ناصرالمظلومين اليس انّي کنت عبداً من المظلومين لِم سمّيتً نفسک عالماً ومقتدراً ولا تأمر بالنّار حين الاضطرار ولا تقل کن برداً وسلاماً لعبادي المؤمنين لِمً خلّصت ابراهيمً عن النّار واظهرتً الفتن بالنّار في حقّي فلم اَرَ صراط قيم في افعالک مرّة تهلک کلّ الظّالمين لناقة صالح ومرّة تصبر في حقّ مثل الحسين حتّي يدور المشرکين برؤساء عبادک المقرّبين بين النّاس يحضرونهم فسبحانک سبحانک کلّ حزني منک وکلّ رجائي عنک فلک الحمدبما حفظتني من قبائح اعمال الظّالمين ومن شدائد اعمال المشرکين فسبحانک سبحانک لمّا کنت قائماً بين يديک علي سرير القرب اجترء عليک واقول ولا اخاف من بُعدي عنک وعدلک لعلمي بقربک وفضلک ان کنتُ صبرتُ في المکاره فانّک يا الهي لکنتَ اصبرمنّي قد سمعتَ من النّصاري واليهود کلمة الشّرک وحملتً عنهم فسبحانک تبتُ اليک وانا اوّل التّائبين استغفرک يا الهي من کلّ ما احاط علمک به ويحصي کتابک في حقّي وانا ذا تائب اليک ومعتصم بحبلک ومتوکّل عليک وحدک لا شريک لک وافوّض امري کلّه بيدک فنعم المولي انت يا الهي ونعم النّصير يا مولاي وکلّ الخير منک ولک وينزل من عندک ويرفع اليک وحدک لا اله الّا انت .... وانّک 167 لوتعذّبني بدوام ذاتک جزاء ذکري بين يديک لکنت مستحقّاً فانّک محمود لن تظلم باحدٍ ابداً....اذکر قليلاً عن کثير ما يحصي کتابک في حقّي ..... انا الّذي ذکرت نفسي بغير حقّ انا الّذي ما اذکرک بما انت مستحقّ به انا الّذي جحدت آياتک بعد ما خلقت لي في کلّشئي انا الّذي غفلتُ من آياتک بعد ما احاطتني الآلاء من کلّ شطر انا الّذي اذنبتُ انا لّذي اخطأت انا الّذي غفلتُ انا الّذي نسيتُ انا الّذي اسرفتُ انا الّذي قصرتُ انا الّذي وقعتُ في ارض السّبحات بغير اذنک انا الّذي استغفرتُ من خطاياي ثمّ عُدتُ فيها ولم استحيي عنک في ملأ انا الّذي عصيتک يا جبّار السّموات والارض بعد ما علّمتني سطواتک وشاهدتني نغماتک ..... فيا الهي انّک غني عن عذابي وانا فقير الي غفراتک ...... فيا الهي حاش الظّنّ بي ان اظنّ بمثلک دون غفراتک ورضوانک وعفوک ثمّ سترک وجودک " الخ . ودر تفسير کوثر است : " انّي لو اردتُ من بعد کما بينت الميزان في بين يدي الاشهاد من قبل لا کتبُ في ستّة ساعات الف بيت من المناجات فمَن اليوم يقدر بذلک " الخ واز مقام ابهيٰ است قوله : " بسم الله البهي الابهيٰ ٰ قل يا الهي ومحبوبي ومحرّکي ومجذبي والمنادي في قلبي و 168 ومحبوب سرّي لک الحمد بما جعلتني مُقبلاً الي وجهک ومشتعلاًبذکرک ومنادياً باسمک وناطقاً بثنائک ايربّ ايربّ ان لم تظهر الغفلة من اين نصبت اعلام رحمتک ورفعت رايات کرمک وان لم يعلن الخطاء کيف يعلم بانّک انت السّتّار الغفّار العليم الحکيم نفسي لغفلة غافليک الفداء بما مرّت عن ورائها نسمات رحمة اسمک الرّحمن ذاتي لذنب مذنبيک الفداء بما عرفت به ارياح فضلک وتوضّأت مسک الطافک کينونتي لعصيان عاصيک الفداء لانّ به اشرقت شمس مواهبک من افق عطائک ونزلت امطار جودک علي حقائق خلقک ايربّ انا الّذي اقررتُ بکلّ العصيان واعترفتُ بما لا اعترف به اهل الامکان سرعت الي شاطئ غفرانک واسکنت في ظلّ خيام مکرمتک اسألک يا مالک القدم والمهيمن علي العالم بان يظهر منّي ما تطير به الارواح في هواء حبّک والنّفوس في فضاء انسک ثمّ قدّر لي قوّةً بسلطانک لاقلّب بها الممکنات الي مطلع ظهورک ومشرق وحيک ايربّ فاجعلني بکلّي فانياً في رضائک وقائماً علي خدمتک لانّي احبّ الحياة لاطوف حول سرادق امرک وخيام عظمتک تراني يا الهي منقطعاً اليک وخاضعاً لديک فافعل بي ما انت اهله وينبغي لجلالک ويليق لحضرتک "
ودر مناجاتي در ايام صيام است: 169 " وانّک يا الهي قدّرت المناجات لمن في حولي وجعلتَ الآيات بينات لنفسي وظهورات لامري ولکن انّي احبّ بان اذکرک من قبل العالمين وبما عندهم من ذکرک وثنائک " الخ مَنّان به معني کثير الاحسان از اسماء الله است . درلوح به نصير است : " کلّ را درغفلت از جمال منّان بر بستر نسيان غافل يافته " . مَناهِج جمع مِنهَج . مِنهاج . نَهج طريق وطريقۀ واضح. درلوحي است : " ان يا عبدي ان انقطع عن مناهج الغفلة ثمّ اسلک سبل فضلي والطافي " . مُنجَمِد عربي اسم فاعل از انجماد به معني بربسته وفشرده و خشک . درلوحي است قوله : " که شايد مخمودين ازنارذکريه برافروزند ومنجمدين ازماء بيان جاري شوند " مراد اشخاص بي شوق ايماني , بي جريان وعروج فکري وقلبي ميباشند . مِنحَة عربي به معني عطيه و بخشش . مِنَح = جمع درخطابي است : " وانّي اسأل الله بان يهيأ لي هذه المنحة الکبري" . 170مَندَر در مقالهٴ سياح است : " واز محراب و منبر و مسند ومندر وثروت وزيور وجماعت شام وسحر گذشتند " الخ شايد مندر اسم مکان نَدرة به معني قطعۀ طلا در معدن يعني منبع طلا وزر است ويا به معني عرفي نوعي از تختهاي چوبي پيوست به ديوار دراطاق . مِنسَر – مَنسِر عربي نوک تيز ومنقار گوشت کنندۀ لاشخوران . درلوحي است : " وان تسألک الطّيور عن طير القدس قل انّي ترکتها حين الّذي کانت تحت مخالب ا لانکار و منسر الاشرار " . مَنشاد از توابع کوهستاني يزد ومرکزي قديم در اين امر که بابيان وبهائيان معروف مانند ميرزا محمّد رضا رضي الرّوح وحاجي شاه محمّد امين البيان مذکورظمن نام رضا و امين وغيرهما داشت ودر الواح وآثار بسيار ذکر آنجا است . مُنصَعِق عربي به معني صاعقه خورده وبيهوش .
درلوح خطاب به سلمان قوله الاعزّ:
171 " واگر ذکر حکمتهاي مقنّعة مغطّاة نمايم البتّه ناس را منصعق بل ميت مشاهده خواهي نمود" ودر لوحي ديگر : " قد اخذ من الفتنه اکثر العباد وهم اليوم منصعقون " وقوله : " بلکه طوريون منصعق شدند " . مَنصورة نام شهري درکشور مصر واقع در118 کيلومتري شمالي قاهره که درضمن نام مصر ذکري از آن است ودر لوح به ناصرالدّين شاه ذکر فروش رفتن بعضي از بهائيان درآنجا ميباشد مَنظَراعليٰ - مَنظَرِ درآثاراين امر لقب وتجليل جلوه گاه الهي و ظهوراست که درشرح اکبر ومانند آنها مذکور ميباشد: " وانّ ذلک لهوالشّرف لمن کان بالمنظر الاکبر " ودر کتاب اقدس است : " واولاً علي ذکر مقاماته العليا ومنظره الاسني " وقوله: " قد نزل النّاموس الاکبر في المنظر الانور " وقوله : " الّا من اوتي البصر من هذا المنظر الکريم " مُنکَر اسم مفعول عربي. درلوح به نصير در حقّ ميرزا يحيي ازل است : 172 " فعل منکر خودرا به جمال اطهر نسبت داده" الخ. به معني ناپسند . مُنَمنَم اسم مفعول عربي به عبارت "رمز منمنم " درآثار بسيار ذکر است به معني پيچيده بهم کردۀ مبهم . منوچهرخان معتمد الدّوله در تاريخ ظهورالحق ودر اسرار الآثار العموميه به تفصيل ذکر است . مَنوُط اسم مفعول عربي به معني معلّق . درلوح دنيا است : " اُسّ اعظم که ادارۀ خلق به آن مربوط و منوط است " . مُني ( مُنا) جمعِ منية آرزوها . درلوح نصير : " اين است مناي عالمين " ودر خطاب وصاياي عهد : " هذا منائي و رجائي " که به صورت مفرد استعمال شد . ونيز در مناجاتي ديگر : " اللّهمّ يا الهي و ربّي و منائي " الخ . 173 مُنِي در لوح به ناصرالدّين شاه : " لاي جرم مُنِيتم" براي چه گناهي در ابتلاء و امتحان افتاديد . مُنِير اسم فاعل عربي به معني روشن کننده . درلوح رئيس است : " واقبلوا الي الله بوجه منير " ودرلوح به نصير است : " تا آنکه بالاخره جسد منير مرا درهوا آويختند " وذکر منير کاشي ضمن نامهاي آقا واسم و ازمير است . مَنيع – مُمتَنِع درکتاب بيان است : " هرگاه به قدر کلّشئي از نفوس ممتنعه ( يعني نفوس شريفهٴ با ارزش ) راجع به او شوند ثمرۀ کلّشئي نزد او ظاهر گشته " ودر کتاب اقدس است : " لهذا الظّهور الممتنع المنيع " يعني آنکه دسترس حواس و مدارک نيست. وقوله : " قد حکم الله دفن الاموات في البلّور والاحجار الممتنعه" يعني سنگهاي شريف ارزش دار. مُنِيف اسم فاعل عربي به معني بلند . درکتاب اقدس : 174 " وفتح کلّ باب منيف " هردرِعالي مرتفع گشوده شد . مَن يوحِي قصبه اي از قراء سواحل شطّ العرب در خوزستان تقريباً درهفت فرسخي جنوبي آبادان وتا خسرو آباد يک فرسخ شامل تقريباً پنج هزار و چهارصد نفراهالي عرب وعاري از علم وتربيت وتمدّن زمان , که از فوائد نخلستان معاش ميکنند وهوا گرم ومرطوب است ومراوده شان به ساحل عراق متواتر ميباشد ودرآنجا قريب دويست نفر از مردو زن وبزرگ و کوچک بهائي بودند و همه به خزاعي نام مذکور و موصوف درتاريخ ظهورالحقّ منتسب واعرف واهمّشان عبود نام داشت . مُهاجرت ضمن نام هجرت ذکر است . مُهتاض درلوح به حاج محمّد کريم خان است: " يا ايها المهتاض لا تعجل علي الاعتراض ولا تکن کالارقم اللّضلاض من عجل في اللّمم سقط في النّدم " الخ . ظاهراً مهتاض اسم مفعول از اِهتاض به معني شکسته استخوان بعد از حصول صحّت ميباشد وپس از عافيت که به عدم احتياط وحفظ صحّت باز بشکند يا بيمارشود چه او پس ازايمان به شيخ احسائي وسيد رشتي باز به شکستگي وبيماري دچار 175 گرديد . ودر ضمن رقم و لمم و لضلاض و فؤاد هم ذکري است . مَهد – مِهاد مَهد عربي گهواره وجاي آرام و خواب کودکان وهرجايگاه همواربر قرار ودرست کرده . ومهد عليا لقب مادر ناصرالدّين شاه بود. وجمال ابهيٰ حرم دوّم خود به نام فاطمه را مهدعليا ميخواندند واو خود نامه هايش را که به خطّش موجود است " فاطمه مهد عليا" امضاء ميکرد. مِهاد عربي بستر , درلوح به ناصر الدّين شاه است : کنت کاحدٍ من العباد وراقداً علي المهاد " مَهدِي اسم مفعول عربي از هداية ونزد اماميه لقب وشهرت امام دوازدهم موعود منتظر گرديد ودر کتاب بيان باب 17 از واحد هشتم چنين مسطور است : " کلّ مؤمنين به رسول الله منتظرند ظهور مهدي موعود را زيرا که اين حديث از رسول الله هست وعامّه وخاصّه برآن معتقدند " الخ واز مهدي نامان شهيرمذکور درآثار:
ملّامهدي خوئي که ازخطابهاي مقام نقطه به او است: " بسم الله الرّحمن الرّحيم فيا ايها المؤمن الثّابت قد قرأت کتابک واحمد الله ربّک " الخ 176 ومهدي نامان ديگر درذيل نام هادي ذکرند . مُهر , مَمهوُر, تَمهِير مُهر به ضمّ ميم فارسي به معني نگين وخاتم که براي نهادن نام ونشان وتاريخ کتابت در نوشته ها است ودرعرف عربي نيز مُهر به همين معني استعمال کنند ودر عرف متداول فارسي هم از اين واژۀ فارسي اشتقاق به نوع لغات عربي کرده نوشته را ممهور گويند وطبق همين در سورة القميص است : " قل انّه لکتاب الله وانّه لصحيفة المختومة الممهورة الّتي کانت تحت کنائز القدرة في حجبات العصمة بالحق محفوظا " ودر مقلهٴ سياح است قوله : " يمين را به تمهير قرآن مجيد تأکيد نمود " مَهر به فتح ميم عربي به معني کابين . درلوحي است : " نزل لک هذا اللّوح الّذي من افقه لاحت شمس الطاف ربّک العزيز الحميد اعرف قدرها واَغلِ مَهرَها ( کابينش را گران گير وبه هرکسي آشکار مکن ) وانّها خير لک ان کنت من العارفين " مِهار عربي و فارسي چوب وغيره که به بيني شتر کنند وبه هرجا خواهند کشند . درخطابي در صورت زيارت آقا زمان شهيد ابرقو است : " وعذّبوک بالمهار " 177 مُهَيمِن مهيمن اسم فاعل عربي به معني نگهبان وفرمانده فرمانرواي مسلّط .
در لوحي است : " بسم المهيمن علي ما کان کتاب نزلت آياته لمن شاء انّه فصل من امّ الکتاب من لدي العزيز الوهّاب وفيه يلقي الرّوح في کلّ الاحيان انّه لا اله الّا هو والّذي ينطق انّه لمطلع کتب الله المهيمن المختار " و قوله : " يا الهي اسألک باسمک الذي جعلته مهيمناً علي کلّ الاسماء بان تقدّر لي ما ينفعني في الدّنيا والآخرة وتقيمني علي خدمتک بين البرية لا اله الّا انت المعطي الباذل العزيز الرّحيم ثمّ اغفر ما عملته في ايامک وکفّرعنّي سيئاتي بفضلک و جودک انّک علي ذلک لمقتدر قدير" . مُواء عربي مومو گربه . درلوحي به سيد مهدي دهجي از ادرنه است : " ثمّ اعلم بانّ ارتفعت مواء السّنانيرثمّ نباح الکلاب وعن ورائها عواء الذّئاب ثمّ قباع الخنازير ان انت من السّامعين " پس بدان که مومو گربه ها وآنگاه زوزۀ سگان واز پي آنها فرياد گرگان وخوکان برخاست ومراد اعراض وتعرّض ميرزا يحيي ازل واعوان اواست . 178 مودِي دکتر سوزان مودي از بهائيان ايالات امريکا نامش درآثار غصن اعظم عبدالبهاء مذکور وبه لقب امة الاعليٰ خوانده شد . درسال 1910 ميلادي با دکتر کلارک سابق الذّکربه طهران آمده سالها به طبابت ونيزخدمت امر بهائي اشتغال داشت تا درگذشت. مورچه خوار نام آبادي معروف واقع درچهار فرسخي اصفهان که شرح واقعات ايام باب اعظم درآنجا در ظهورالحقّ ثبت گرديد ودر مقالهٴ سياح چنين است : " چون به مورچه خوار رسيدند " الخ . مورطس درلوح حکما است : " انا نذکر لک نبأ مورطس انّه کان من الحکماء وصنع آلة تسمع علي ستّين ملأ " الخ در کتاب اخبار العلماء قفطي است که مورطس هم خوانند " حکيم يوناني له رياضة وتحيل وله تصانيف فمن ذلک کتاب في الآلة المصوّتة المسمّاة بالا رغنن البوقي والزّمري يسمع علي ستّين ميلا" . 179 موُسي شرح وتفصيل اين نام وپيمبر شهير اسرائيلي در اسرار الآثار العموميه است ونيز امام موسي بن جعفر که درمناجاتي و توقيعي است قوله : " وانّه قد سأل يا الهي في کلمة حجّتک في زيارة موسي بن جعفر عليهما السّلام وهي يا من بداالله في شأنه " الخ . موسي آئين و ملّت منسوب به موسي پيمبر مذکور ويا فرقه اي ازسادات واخلاف موسي بن جعفر مسطور ميباشد . واز موسي نامان شهير مذکور درآثار اين امر: حاجي ميرزا موسي قمي بود که درتاريخ مفصّلاً بيان گرديد ودر لوحي به پسرش سيد ابوطالب چنين مسطور است : " ثمّ اعلم بانّ ابيک قدوفي بعهده وما نقض ميثاق الله واتّبع هذا الجمال الّذي ما عرفه احد من الخلق " الي آخرها . وديگر : ميرزا موسي کليم برادر ابويني جمال ابهيٰ که درذيل نام کليم وغيره ثبت ودر الواح بسيار مذکور است منها قوله : " هذا کتاب من لدنّا الي الّذي آمن بالله واقبل الي وجهه .... ثمّ اعلم بانّ حضر بين يدينا کتابک الّذي ارسلته الي الکليم " الخ ودر لوح به نصير است : " مع آنکه اوّل اين امر از جميع مستور بوده واحدي مطّلع نه جز دو نفس واحد منهما 180الّذي سمّي باحمد استشهد في سبيل ربّه ورجع الي مقرّ القصوي والآخر الّذي سمّي بالکليم کان موجوداً حينئذٍ بين يدينا " الخ مراد آنکه آغاز کار وامرِ ميرزا يحيي ازل را جز دونفر که ملّا عبدالکريم قزويني وآقا ميرزا موسي کليم باشند احدي خبر نداشت . وپسرش ميرزا مجد الدّين که بالاخره شوهر صمدي خانم بنت ابهيٰ و خواهر غصن اکبر شد ودختران آورد وبعداز صعود ابهيٰ نسبت به غصن اعظم عبدالبهاء سالها مخالفت کرده دست قوي ميرزا محمّد علي قرار داشت وتقريباً درسال 1314 اورا مرکز عهد ابهيٰ در عکا طرد کردند . مَوطِي عربي گامگاه در صلوة يوميه است : " اسألک بموطئ قدميک في هذا البيداء " خطاب به جمال ابهيٰ ودر خصوص فلسطين و عکا است . مَوکِب دستۀ سوارگان يا پيادگان ودرعرف ادب فارسي گفته ميشود: "درموکب سلطاني" يعني درگروه همرهان شاه بود . درمقالهٴ سياح است : 181 " وموکب پادشاهي درسفر وحائل ومانعي درنظر نه .... رأي صواب چنان است که درمدّت غيبت موکب سلطاني از مقرّ سرير شهرياري اين شخص را درقلعۀ ماکومقرّ داد " . مَولي عربي به معني آقا ومالک وبه معني منعم وبه معني آزاد کننده وبه معني صاحب وبه معني محبّ وبه معني مهماندار وبه معني قريب . درلوح رئيس است : " طوبي لکم بما هاجرتم من ديارکم وطفتم البلاد حبّاً لله مولاکم العزيز القديم " ودر لوح به نصير : " بلّغ امر مولاک الي مَن هناک " ونام مولي الوري درآثار حضرت بهاء الله غالباً برخدا اطلاق گرديد قوله : " يا مولي الوري في ناسوت الانشاء آنزل عليهم من سماء فضلک امطار رحمتک " الخ وبه اصطلاح ثابتين شهرت حضرت عبدالبهاء قرار گرفت ودر اسرار الآثار العموميه تفصيلي ذکر است . مَوهوُم در کتاب اقدس است : " ليس هذا امرٌ تلعبون به باوهامکم وليس هذا امرٌ يدخل فيه کلّ جبان موهوم " ممکن است کلمهٴ موهوم مفعول به معني فاعل و متوهّم يعني اهل وهم وخاطرات بي اساس باشد واستعارات وهم در جمل ديگر مانند قوله : 182 " انّ ربّک غني عنک وعن الّذين اتّبعوک بوهم مبين " وقوله : "هذا امر اضطرب منه ما عندکم من الاوهام والتّماثيل " وقوله : " کسروا سلاسل الاوهام " ودر لوح به عبدالوهّاب : " قد طُوي بساط الاوهام واتي الرّحمن بامر عظيم " توان قرائن براين معني باشند ويا اينکه به معني "موهوم فيه " باشد يعني آنکه کساني به او رفتند درعين حال که بعقب ديگري ميگشتند وآنکه دراوغلط و سهو کردند .
مياندوآب مرکزي معروف امربهائي درآذربايجان که درذيل نام امين ذکري ازآن است. خطاب به بهائيان آنجا الواح وآثار بسياري ميباشد از آن جمله از حضرت عبدالبهاء قوله : " مياندوآب هوالله اي بندگان الهي قريب به غروب است ومن از کثرت کار خسته و بيراحت وگرفتار با وجود اين به ذکرشما مشغولم وبه يادشما ماننددريا پرموج وبيقرار" الخ مِيثاق عربي عهد وپيمان ودرعرف اهل بها دردورۀ غصن اعظم عبدالبهاء ذکر ميثاق بسيار ومرکز ميثاق لقب وشهرت ايشان گرديد ومخالفين را ناقضين ميثاق وموافقين را ثابتين درميثاق لقب گشت ودرآن ايام ميثاق الله وميثاقي وميثاقيه وشرکت ميثاق مامثالها همي نام 183ولقب گرديد . ودر وصاياي مرکز ميثاق عبدلبهاء است : " حمداً لمن صان هيکل امره بدرع الميثاق " . ميرآلاي – بين باشي در لوح رئيس دو لقب و منصب نظامي ترکي عثماني معروف که درذيل نام امر ثبت ميباشد . مِيقات عربي وقت مقرّر درلوح به اشرف است : " ثمّ اعلم بانّ تمّ ميقات وقوفک لدي العرش " مِيلان قريهٴ معروف درآذربايجان از آغاز طلوع اين امر به عنوان مرکز بابي شهرت يافت ودر تاريخ وآثار مذکورگشت .در لوحي است : " م ي ل ا ن قد نزل من جهة العرش للّذي سمّي بابراهيم ليکون متذکّراً بذکر الله الحکيم هوالبديع في الافق الابهيٰ فسبحان الّذي نزل الآيات لقوم يعرفون " الخ 184 ن نون حرفي از کلمه وامر کُن تکويني در ادبيات عرفانيه بسيار استعمال شد ودر صورت صلوة يوميه است : " الّذي به اقترن الکاف برکنه النّون " ودرآثار والواح اين امر "ن" و "ن ج" رمز از نجف آباد و "ن ر" رمز از نراق و "ن ي" رمز از قصبهٴ نيريز فارس ميباشد . درلوحي است : " اي اهل ن و يا طوبي لکم ونعيماً لکم چه که از اوّل امرفائز شديد به آنچه که من علي الارض ازآن غا فل " الخ ومشاهير مؤمنين آنجا مانند حاجي محمّد تقي ايوب وملّا محمّد شفيع ونيز احمدعلي و آقا بابا کربلائي حسين و فضل الله وغيرهم وشهداء بسيار مذکور در تاريخ وآثارند وآقا حبيب الله معماري ازشهداء اخير آنجا است ودرضمن لوحي است: " سبحان الله حضرت نون در کمال عداوت وبغضاء ونون ديگر معاون وياور او " الخ که مراد از ناصرالدّين شاه ونايب السّلطنه کامران ميرزا ميباشد . ناپلئون به اين نام سه تن در فرانسه منسوب به خاندان بوناپارت حکمراني کردند 185 نخست مؤسّس اين خاندان بوناپارت ناپلئون کبير متولّد سال 1769 وپس از محاربات وفتوحات وبالاخره توقيف شدنش در جزيرۀ کوچک سنت هلن واقامت پنج سال درآنجا به تاريخ 1831درگذشت ودر حقّ او در رسالهٴ مدنيه است : " ناپليون اوّل از ظفر بر ملوک اروپا الّا تخريب ممالک معموره وتدمير نفوس عامّه واستيلاء تزلزل واضطراب شديد در قطعۀ اروپ واسيري نفس خود در انجامِ ايام فوائدي نيافت " دوّم ناپلئون فرانسوا ژوزف پسر ناپلئون اوّل متولّد به سال 1811 که درسال 1832 به علّت سل ريوي درگذشت . سوّم ناپلئون شارل لوئي برادرزادۀ ناپلئون کبير متولّد به سال 1818 وبالاخره دوّم امپراطور ناپلئون شد واز سا ل 1852 تا 1870 امپراطور معظم ومتنفّذ در اروپا بود ودر سال مذکور ميلادي که مطابق 1286 هج.ق. بود در محاربهٴ با آلمان شکست خورده تسليم شد و به انگلستان رفت وبه سال 1873 درآنجا درگذشت وخطاب در کتاب اقدس قوله : " يا شواطئ نهر الرّين قد رأيناک مغطّاة بالدّماء بما سلّ عليک سيوف الجزاء ولک مرّة اخري ونسمع حنين البرلين ولو انّها اليوم علي عزّ مبين " اشاره به همان محاربهٴ سال 1870 ومراد از جزاء جزاء ناپلئون است که به لوح صادر درايام سجن اعظم اعتنا ننمود چنانچه 186 درلوح ديگر خطاب به وي صريح بيان است قوله : " بما فعلت تختلف الامور في مملکتک ويخرج الملک من کفّک جزاء عملک اذاً تجد نفسک في خسران مبين " الي آخره . وعبارت :ولک مرّة اخري " با لام مفيد انتفاع درلک وذکر "ونسمع حنين البرلين" اشاره به آن است که اين محاربه به عکس واقع ميشود وبالاخره به نفع فرانسه وضررآلمان تمام ميشود ودريکي ازآثار با امضاء خادم چنين مسطور است : " درايام توقّف در در ارض سرّ الواح منيعه مخصوص بعضي از ملوک لاتمام حجّة الله نازل شد از جمله به ملک پاريس که درآن ايام رأس ملوک بود لوحي نازل وسبب آنکه روزي تلقاء عرش فرمودند بعداز دعواي روس و عثماني ملک پاريس به اعانت عثماني برخاست وبعداز نزاع وقتال وجدال وغارت جمعي از ملوک به ميان آمدند وحکم مصالحه محقّق شد بعد ملک روس از ملک پاريس سؤال نمود که من وتو هردو اهل يک ملّت بوديم سبب چه شد که به اهانت اهل مذهب خود واعانۀ غير مذهب قيام نمودي جواب نوشت که سببي نداشت مگر آنکه نفوسي از رعيت عثماني را ..... بغتةً برايشان هجوم نمودند وجميع را غرق نمودند نداي آن مظلومان مرا از خواب بيدار نمود وبه اعانت برخاستم بعداز اتمام 187 فقره فرمودند حال ما لوحي به اوميفرستيم اورا امتحان مينمائيم اگر به اعانت مظلومين اهل بيان برخاست تصديق مينمائيم اورا درآنچه گفته والّا يظهر کذبه في ما ادّعي لذا لوحي به او نازل وارسال شد ابداً خبري از او نرسيد مع آنکه وزيري از وزراء او که سرّاً اظهار حبّ مينمود به ساحت اقدس معروض داشت که مخصوصاً لوح را به ملک رساندم وتفصيل را لساناً معروض داشتم معذلک جواب نرسيدد اين بود که بعداز عدم وصول جواب آن لوح اين لوح ثاني نازل وبه خطّ فرنساوي شخصي نوشته وارسال داشت " الخ ودرديگري از آثار است : " امپراطور فرانسه شخصي بود درمقام قول اعظم از جبال ودر مقام عمل اقلّ از خردل در ايامي که ارض سرّمقام عرش واقع از سماء مشيت الهي لوح امنع اقدس مخصوص او نازل ودرآن لوح جمال قدم ملاحظۀ شأن سلطنت را فرمودند بعد از ارسال موفّق بر عرض جواب نشد وبعد لوح ديگر از سماء مشيت نازل ودرآن ميفرمايند قوله تعالي : " انّا بلوناک وجدناک في معزل من الکلمة يعني امتحان نمودم تورا يافتم خارج از کلمة از جمله سخن اواين بود اگر مظلومي درعالم يافت شودودادخواهي نمايد به امدادش ميرسيم 188واورا از ظلم نجات ميدهيم معذلک جواب لوح الهي را نفرستاد وبه دادخواهي برنخاست بعدازاين فقره فرمودند مثل اومثل مدفع بلارصاص است صدايش عظيم ولکن بي حاصل " الخ و همچنين درسورة الهيکل خطاب به او است : " ان يا ملک انّا سمعنا منک کلمةً بها اذ سألک ملک الرّوس عمّا قضي من حکم الغزاء انّ ربّک هوالعليم الخبير قلتَ کنتُ راقداً في المهاد ايقظني نداء العباد الّذين ظلموا الي ان غرقوا في البحر الاسود کذلک سمعنا وربّک علي ما اقول شهيد نشهد انّک ما ايقظک النّداء بل الهوي لانّا بلوناک وجدناک في معزل ان اعرف لحن القول وکن من المتفرّسين ........... لو کنت صاحب الکلمة ما نبذتَ کتاب الله وراء ظهرک اذ ارسل اليک من لدن عزيز حکيم انّا بلوناک به ما وجدناک علي ما ادّعيت قم وتدارک ما فات عنک سوف تفني الدّنيا وما عندک ويبقي الملک للّه ربّک وربّ آبائک الاوّلين لا ينبغي لک ان تقتصر الامورعلي ما تهوي به هواک اتّق زفرات المظلوم ان احفظه من سهام الظّالمين بما فعلت تختلف الامورفي مملکتک وتخرج الملک من کفّک جزاء عملک اذاً تجد نفسک في خسران مبين وتأخذ 189الزّلازل کلّ القبائل في هناک الّا بان تقوم علي نصرة هذاالامروتتّبع الرّوح في هذا السّبيل المستقيم اَعزّک غرّک لعمري لا يدوم وسوف يزول الّا بان تتمسّک بهذا الحبل المتين قد نري الذّلة تسعي ورائک وانت من الرّاقدين ينبغي لک اذا سمعت النّداء من شطر الکبرياء تدع ما عندک وتقول لبّيک يا الهَ من في السّموات والارضين " . نادِي عربي جاي اجتماع . در لوح به طبيب است : " سمعنا ندائک وما تکلّمت به في نادي القوم " ودر خطاب طلب مغفرت براي حاجي ميرزا عبدالله صحيح فروش : " ويحدث بالاخبار في نادي ..... " نار در اسرار الآثار العموميه زيرنام آتش تفصيلي است . ودر لوح به رئيس : " تالله هذا يوم فيه تنطق النّار في کلّ الاشياء قد اتي محبوب العالمين ..... واذکر اذ اوقد النّمرود نارالشّرک ..... ليطفي بذلک نور الله بين ما سواه .... تالله انتم اصحاب النّيران" الخ ناصرالدّين شاه پادشاهي که درايام او همهٴ شهادات وسختيهاي در اين امروقوع ١۹٠يافت و شرح احوال درتاريخ ظهورالحق واسرارالآثارالعموميه مسطور است ......درايا م وليعهديش با نهضت بابيه مقاومت نمود ودر مجلس مشهور علماي تبريز با مقام نقطه ملاقات و مکالمه نمود ودر رسالهٴ مقالهٴ سياح در آن خصوص چنين درج است : " در آن وقت حکمران آذربايجان وليعهدگردون مهد بودند در حقّ باب حکمي نفرمودند وتعرّضي نخواستند. علما مصلحت را چنين دانستند که لا اقل تعزير شديد يابد " الخ ودر حقّ اوضاع دربارش در اوائل سلطنتش نسبت به اين امر در آن رساله چنين مذکور ميباشد : " سرير سلطنت به وجود شهريار تازه زينت يافت ميرزا تقيخان اميرنظام وزير اعظم واتابک معظّم شد زمام امور جمهور را در قبضۀ اقتدار واستقلال گرفت وسمند همّت را در ميدان خودسري واستبداد بتاخت ..... اعليٰ حضرت شهرياري در سنّ عنفوان شباب بودند وزير به اوهامات غريبه افتاد ودر امور طبل استقلاليت بکوفت بدون استيذان از حضور همايون به عزم جزم خويش بي مشورت وزراي دور انديش امر به تعرّض بابيان کرد ...... فرمان ثاني براي برادر خويش ميرزا حسن خوان صادر فرمود " الخ تا آنکه به قول رسالهٴ مذکور " خطاي عظمي وجسارت و ذنب جسيمي از شخص بابي سر زد که صفحه ١۹١تاريخ اين طايفه را سياه ودر جهان مدنيت بدنام نمود ..... صادق نامي جوان ..... که از تفاصيل وقايع واستقلاليت امير نظام ومطلق العناني واستبداد او خبر نداشت که اين قضيه قطعياً بدون اطّلاع دربار شاهي صدور يافته ....... به مجرّد ديوانگي از تبريز برخاسته يکسر به طهران آمد ...... جسارتي از او سر زد که ....... اين طايفه بدنام شد ...... در بدايت تحقيق وفحص درميان نبود لکن بعد محض عدالت قراربه فحص و تدقيق وتحقيق گرديد " الي آخرها . ولي درعين حال ذکر سوء ناصرالدّين شاه زياد گشت وهم دربسياري از الواح وآثار وتاريخ مسطور گرديد چنانکه درلوح رئيس است : " قل انّ الظّالم قتل محبوب العالمين ليطفئ بذلک نور الله بين ما سواه ويمنع النّاس عن سلسبيل الحيوان في ايام ربّه العزيز الکريم " واين مناجات ودعاي ابهيٰ را محض دفع شرّ او ميخواندند : " ايربّ اسألک بدم الّذي سفک في سبيلک وبقلب الّذي حرق في محبّتک وبالعظم الّذي ذاب في عشقک وشوقک وبجسدالّذي انهدم في ودّک وبجسم الّذي اوقد في حبّک بان تکفّ شرّ هذا الصّبي عن رأس بريتک ثمّ اخذه يا قادراً بقدرتک ثمّ اهلک يا حاکماً بحکومتک ثمّ اعدمه 192 يا مقتدراً باقتدارک لتستريح بذلک افئدة المقرّبين من عبادک وتطمئنّ قلوب المخلصين من بريتک وانّک انت مقتدر علي ما تشاء وانّک انت المهيمن القيوم " . ودربارهٴ آخرين احوال وي نسبت به اين طايفه در لوحي به ميرزا ابوالفضل گلپايگاني صادر در حدود تاريخ 1308 هج.ق. يعني سالي قبل ازصعود ابهيٰ ثبت درضمن نام علم است
قوله : " مدّتي است که درايران حضرت سلطان ايده الله تبارک وتعالي اين مظلومهاي عالم را از شرّ آن نفوس (ارباب عمائم) حفظ نموده ومينمايد معذلک آرام نگرفته اند هردم شورشي برپا وغوغائي ظاهر اميد است که يکي از ملوک لوجه الله بر نصرت اين حزب مظلوم قيام نمايد وبه ذکر ابدي و ثناء سرمدي فائز شود قد کتب الله علي هذا الحزب نصرة من نصرهم و خدمته والوفاء بعهده بايد اين حزب درجميع احوال بر خدمت ناصر قيام نمايند ولازال به حبل وفا متمسّک باشند طوبي لمن سمع وويل للتّارکين " ودر لوح به شيخ نجفي اصفهاني صادر درهمان تاريخ است : " درکتاب اقدس نازل يا ارض الطّاء لا تحزني من شئي قد جعلک الله مطلع فرح العالمين ...... لو يشاء يبارک سريرک بالّذي يحکم بالعدل ويجمع اغنام الله الّتي تفرّقت من الذّئاب ...... 193 اين آيات از قبل نازل ولکن دراين حين آيه اي نازل الهي الهي يدعوک البهاء ......ان تؤيد السّلطان علي العدل والانصاف ولو تريد بارک به سرير الامر والحکم " الخ معلوم است که آيۀ مذکورۀ کتاب اقدس ومناجات ودعاي مسطور ونظائر آنها دلالت بر ازالهٴ ناصرالدّين شاه وتثبيت پادشاه عادلي دارد ولي در اين الواح ايام اخيره منوط به ارادۀ غيبيه ومشروط به بروز عدل وانصاف از او دعا فرمودند ودر رسالهٴ مقالهٴ سياح صادر درهمان تاريخ است : " لکن حال مدّتي است که عدالت پادشاهي رادع ومانع است وکسي جسارت چنين تعدّيات عظيمه نتواند " . ناطِق تخلّص شعري ميرزا محمّدناطق بهائي که دربعضي آثارعبدالبهاء مذکوراست ناظِر اسم فاعل عربي از مصدر نظر ودر عرف فارسي ناظر خرج راگويند وبه اين معني ناظر لقباني در جامعهٴ بهائي معروف شدند ودرآثار شهرت ميرزا ابو القاسم اصفهاني است قوله ج ع : " ان يا عبدالنّاظر " الخ به سال ١٢۹٠هج.ق. درآذربايجان سفر وتبليغ کرد وازحدود سال ١٣٠۴ به هند سفر نمود . 194 ناعِق نُعاق , نعيق مصدرعربي قاق قاق کردن کلاغ وجغد ناعق فاعل آن صدا. نعيق- نُعاق در لوح رئيس است : " لا تلتفت الي نعاقِ مَن نعق والّذي ينعق فاکف بربّک الغفورالکريم" ودرلوح به نصير: " عنقريب است که نعيق اکبر در مابين خلق مرتفع شود " ودرکتاب اقدس است : " سوف يرتفع النّعاق من اکثر البلدان " ومرادازآن برخاستن مدّعيان باطل دراين امر است که مردم را به خود دعوت کنند ودرتاريخ وآثار اين امر تفصيل آن احوال واوضاع ميرزا يحيي ازل وحاجي ميرزا احمد کرماني مسطور ونيز اعمال ميرزا آقاجان کاشاني خادم الله مشهور است ودراين کتاب ضمن نامهاي آقا وخادم و عبد وغيره ذکر ميباشد ومختصر آنکه شهرت و مقام ارجمند روحاني ونوشته هاي پرآب وتابش تا آخر ايام ابهيٰ برقرار بود ودرداخل قصر بهجي ميزيست وشرح آن احوال مفصّلاً در تاريخ ظهورالحقّ نگاشته شد ومرکز عهد ابهيٰ وي را تقريباً دو ماهي پس از واقعۀ صعود ابهيٰ در بيت مسکونۀ خود استقرار دادند که از مخالفين معاندين خطري به او متوجّه نگردد واز او سند گرفتند که همهٴ 195 آثارِ به خط او از مقام ابهيٰ بود واوقصد ساختن محفظه اي کرد که اشياء مخصوصۀ متبرّکه از قبيل تاج وشانه وغيرهمارا درآن استقرار دهد واز هند چوب آبنوس طلبيد و مصاريف اين کار را پيوسته ميگرفت و مخالفين کم کم ذهاب و اياب کرده با او همي اظهار مهرباني نمودند وقريب سه سال براين نهج گذشت وآنگاه اجازت خواست که پذيرائي اجتماعي کند ودر بهجي چادر ابهيٰ به پا نمود و بهائيان را گردآورد واجازت گرفته به نطق پرداخت واز اينجا شروع سخن نمود که جمال ابهيٰ را درعالم رؤيا ديد وشکايت فرمودند که غصن اعظم امرش را از ميان برد و مجتمعين از استماع اين سخنان بي طاقت شدند وميرزا محمود کاشي از جا برخاسته دهنش را با دست گرفته بفشرد وديگران ضربي وارد آوردند تا به مرکز عهد کشيدند فرمودند آزار نکنيد و جيب وبغلش را بکاويد وقريب يک من نوشته ها گرفتند وانگشتر و جواهر وغيرهارا به او دادند واو به روضۀ ابهيٰ گريخته بست نشست همانجارامنزل خود قرار داد وقريب سه ياچهارسال ماند ودر آن طول مدّت حسب دستور غصن اعظم ثابتين به عهد و ميثاق داخل روضه نميشدند بلکه درخارج زيارت ميکردند تا آکه او درگذشت ودر عکا مدفون گشت وغصن اعظم ميفرمودند من از او درگذشتم وراضي هستم. وذکر خادم درالواح وآثارکثيرۀ ابهيٰ شد از آن جمله قوله: 196 "ان يا خادمي ان استمع ندائي من شطر سجني بانّني انا المظلوم الفريد " ناقض عربي به معني درهم شکنندۀ عهد و پيمان در خطاب وصاياي عهد است : " من هجوم عصبةٍ نا قضةٍ " ودر نام نقض ذکر است . ناقوُر عربي ناي و بوغ وشيپور . در سورة العلم است: " وينادي النّاقور علي وصفي " . ناقوس عربي زنگ کليسا . نواقيس = جمع . درالواح اين امر ذکر مکرّرشد . درلوح هيکل خطاب به ناپلئون است : " ياملک باريس نبّئي القسّيس ان لا يدقّ النّواقيس تالله الحقّ قد ظهرالنّاقوس الافخم علي هيکل الاسم الاعظم " ايضاً قوله : "قل قد ظهرالنّاقوس الاعظم وتدقّه يد المشية في جنّة الاحدية استمعوا يا قوم ولا تکونوا من الغافلين " واز مقام ولي امرالله در جواب از اسئله چنين مسطور است قوله : 197 " راجع به لوح مبارک ناقوس وشرح نزول آن فرمودند بنويس اين لوح در اسلامبول نازل شده برحسب خواهش و تمنّاي آقا محمّد علي اصفهاني به واسطهٴ حضرت عبدالبهاء واين لوح شب پنجم جمادي الاولي ليل مبعث حضرت اعليٰ به خط مبارک جمال قدم مرقوم و مسطور گرديد . تلاوت اين لوح درهمان ليلهٴ مبارکه محبوب و مقبول " ناکِث درنکث درج است . نامق پاشا محمّد نامق پاشا از سران نظامي وحکمرانان دورۀ سلطان عبدالمجيد وعبدالعزيزعثماني که شرح احوالش ونيز ارتباطاتش با اين امر در اسرار آثار العموميه ودرظهورالحقّ ثبت است . ناموس اکبر بزرگترين شريعت وکتاب آسماني . در کتاب اقدس است :
"قد نزل النّاموس الاکبر " ناهوُر عربي ابر. درلوحي است : " وکذلک اظهرنا نيهور الامر من هذا النّاهور الّذي ارتفع في هذا الهواء ثمّ اخضرّن منه 198 ديجور القدس في هذا البلد الامين "

نيهور وناهور هردو صيغۀ مبالغه از نهر به معني جريان وسيلان مانند عبّوق وناقور وجاموس است وديجور خاک سيه فام , يعني چنين آشکار ساختيم نهر سيال امر را از اين بيان شديد الجريان که برهوا برآمد وزمين تيرۀ قدس دراين بلد امين به آن سبز وخرّم گشت . نبأ عظيم خبر بزرگ درمستقبل . درقرآن است : " عمّ يتسائلون عن النّبأ العظيم" درلوح به عبدالوهّاب : " انّه هوالنّبأ العظيم الّذي انزل ذکره الرّحمن في الفرقان "
ودر لوح صورت زيارت سيدالشّهداء قوله : " وهذا يوم فيه ظهر النّبأ العظيم الّذي بشّر به الله والنّبيون والمرسلون "
ودر لوحي است قوله : " نبأ عظيم ميفرمايد " الخ . نُباح- نِباح مصدر عربي به معني عوعو وهفهف جانوران وسگان . درلوح معروف قد احترق المخلصون است : " قد ارتفع نباح الکلاب من کلّ الجهات اين غضنفرغياض سطوتک يا قهّار العالمين " ودرلوح رئيس است : 199 " قل بنباح الکلاب لن تمنع الورقاء عن نغماتها " الخ نبّاض عربي ؟ در کتاب اقدس است : " ينبغي نبّاضاً " ودر لوح حکما است : " کن نبّاضاً کالشّريان في جسدالامکان " ودر لوحي ديگر : " کن عرقاً نابضاً في جسد العالم وريحاً سائراً علي الامم" نَبِيل صفت عربي به معني نجيب و ذکي و عظيم و با منقبت . واز دورۀ بيان نام محمّد به تطبيق ابجدي حروف نبيل گفته ميشد چنانچه درالواح وآثار نام مقام نقطه " علي قبل نبيل" يعني علي پيش از محمّد که عليمحمّد است ذکر گرديد في المثل قوله ج ع : " وانّ علياً قبل نبيل مظهر کلّ الاسماء ومطلع کلّ الصّفات وکلٌّ خلقوا بارادته وکلٌّ بامره يعملون " واز نبيل نامان مشهور درآثار ملّا محمّد زرندي است که محض تميز وتفکيک از نبيل شُهرتانِ ديگر نبيل اعظم ياد گرديد ودر تاريخ ظهورالحقّ به تفصيل بيان احوالش ثبت ميباشد وبسياروقت نامش به مقابل مطالعه کنندگان آثار ميآيد واز آن جمله سورة الدّم در ادرنه خطاب به او است قوله : 200 " هوالباقي باسمي الابهيٰ ان يا محمّد اسمع نداء ربّک ... قل انّ هذا العلي بالحقّ قد ظهر مرّة اخري في جمال الاطهر الاظهر الابهيٰ " الخ ونيز سورة الحجّ وغيرهما است قوله : " قد حضر تلقاء الوجه کتابک وهذه صورته آنکه از حرق الحشامقسوم گشته کيست من ان استمع ما يتکلّم لسان القدم وکن من الشّاکرين انّ الّذي هديناه الي شاطئ الايمن انت وکتبنا في جبينه من قلم القدم هذا مؤمن انت ...... وآويناه في السّجن واحداً و ثمانين يوماً انت ( حبس اسکندريه) ..... ولکن جناب قبل علي ( آقا محمّد علي اهل قائين) به شاطئ بحر اعظم وارد شدند واز ظلم ظالمان محروم گشتند " الي آخرها وقوله: " عليک سلام الله و رحمته قد رأينا کتابک ..... اي نبيل بارها امر نموديم وبازهم ميگوئيم در بريۀ شام ذکر مالک انام جائز نبوده ونيست چه که اهل آن به غايت از شاطئ قرب بعيدند واز رحيق عنايت محروم ارض آن به غايت مبروک است وخلق آن به غايت منحوس " وقوله : " نبيلي اکثراز خلق از حقّ سمّ طلب نموده ومينمايند وبه خيال خود شهد خواسته اند حنظل هواهاي نفسانيه را بر عسل ارادۀ رحمانيه اختيار نموده اند فوربّي الرّحمن هذا هو 201الخسران رضيع اگر از بالغ سمّ طلب نمايد آيا اعطاي آن جائز لا و نفسي وله يصيح ويبکي امر اين ارض مستور و مسموم اعداء مکتوم لواحق الحجاب لتموت اي نبيل اين عبد در سجن اعظم ..... معذلک ومع نهي اکبر ديگر به چه وجه توجّه به اين شهر را جائز دانسته اند جمعي درحول ازهر قبيلي چارۀ اوهام که ميتوان نمود اصل رضاي حق بود که اکثري از آن خارج يا ليت نجد فرصةً ليخرج من قلبي آه لعمري لو تراني بعيني لتري کلّ عضو من اعضائي في فم ثعبان آه آه عمّاستروا ولا ينبغي اظهارها سوف يکشف غطاؤها هفتاد نفس درسجن با جمال قدم علي زعمهم مسجون لعمري انا المسجون وجمالي انا المسجون و حياتي انا المسجون به مقاصد کدام يک عمل شود منن لايحصي از که حمل گردد جز بي کلامي نداريم جز نعم جوابي نه فکّر من ا لقرون الخالية والاعصار الماضية ما ابتلي احد کما ابتليتُ بلي وقتي ظهورات احديه مابين جمع بودند که قدرت ظاهره بود واحدي برتجاوزاز ما حکم به الله قادر نه ايکاش سبب نوحه وندبهٴ نقطهٴ اولي را دراين ظهور ادراک مينمودند لو تتفکّر لتعرف علي قدرک لاعليٰ ما عند ربّک العليم اي محمّد بشنوچه ميگويم الواح منزلهٴ عراق را قرائت کن مع ما نزلنا في اوّل ورودنا هنا لتعرف وتطّلع بما وردعلي 202محبوب الله العلي العظيم مبشّر جمال قدم ميفرمايد نزد او دو کلمه بيش نيست بلي ولا حال بلي مانده ان اعرف لحن القول وکن من الصّالحين ثمّ اللّوح وما ظهرما کنّا فيه مکتوبت تلقاء عرش فائز آنچه درفقرۀ علي مذکور مفهوم و معلوم اين بسي واضح است که عنايت حق نسبت به او اگر جائز بود البتّه خود اظهار مينموديم وميطلبيديم ابوالقاسم خان مدّتها است که دربريۀ حيرت سائل نسأل الله بان يعرفه ما اراد انّه هوالحکيم الخبير نبيلي نبيلي لعمري انت معي کم من قريب هوالغريب وکم من غريب انّه هوالقريب طوبي لغريب قريب هذا الا کسير الاحمر خذه امانة منّي عندک والبهاء علي نفسي نظر به توسّط آن جناب آمدن علي به حيفا جائز ولکن بعد از انقضاء ايام معدودات رجوع بشهباء الي حدباء اصلح واحسن واقرب بالتّقوي امّا امورات ظاهرۀ آن اسمين هاء وميم من کثرة الحوالة کاد ان يهربا من العکّة الي المکّة والسّلام علي خير البرية " و قوله : " ان اشکر الله بما وفّقک علي الطّواف حول البيت الاعظم وفزت بالحجّ الاکبر ان احمد وکن من الحامدين .....تبليغ دراين ديار ابداً جائز نه چه که بسيار مفتريات نفس خنّاس مشرک 203 بين ناس ذکر نموده حتّي گفته به اطراف مخصوص بهر تبليغ فرستاده اند وحال آنکه ابداً اين خيال نبوده ونفوسي موجود نه که به اطراف آدم ارسال شود هر يوم عصياني مرتکب بعد از افشاء اظهار توبه نموده ولکن دراين ايام به جميع مناهي قيام کرد لذا اطردنا هما وترکناهما في عذاب السّعير عريضه عرض نمود ابداً مقبول نيفتاد از ارض سرّ تا حين نه مرتبه توبه کرده از او قبول نشد معذلک متنبّه نشدند لازال درنفاق بودند و دراين ايام خرق سترهما بما اکتسبا نشهد انّهما من المشرکين " الخ . ونبيل چون از ادرنه مأمور مصر شد ودرآنجا به حبس افتاد و ابياتي بدين منوال سرود : در کنده وزنجير چه عاراست مرا چون باسر زلفين تو کار است مرا اينها همه نزد همّت من سهل است کز عشق تو عزم سر دار است مرا ايدوست بلات راحت جان من است زندان که براي تست رضوان من است من خضرره عشقم و اين جوروجفا در ظلمت هجر آب حيوان من است وچون حضرت بهاء الله را وارد سجن اعظم کردند و او از حبس آزاد گرديد وخودرا به عکا رساند وسه روز گذشت و نتوانست به سجن درآيد وسيد محمّد اصفهاني به دولتيان خبر داد واورا اخراج کردند مدّت سه ماه نيم سرگردان و چو باد پويا در اطراف بود آنگاه توانست 204به عکا ورود نمايد واين درسال 1269 هج.ق. بود که درسجن فوزحضور يافت وصورت مکتوبش که از عکا مورّخ شب يازدهم ذيقعده 1289 براي بهائيان درخش خراسان فرستاد چنين است : " هوالعزيز الغالب القادر البهي الابهيٰ دراين ليل ظلماني که کلّ درخواب ناز آرميده اند اين عبد فاني درظلّ ضياء وسراج صمداني به لسان عجز ونياز به محضرحبيبان روحاني عرض مينمايد که اي شب بيداران ازعشق يار وهجرنگار بشارت باد شمارا که صبح وصال قريب است واي تشنگان باديۀ فراق مژده باد شمارا که عنقرب کأس جمال از ساغر بيمثال محبوب لايزال شمارا نصيب است خوشا حال حبيبي که دراين ايام که وجود طغيان جميع امکان را احاطه نموده از روح محبّت محبوب عالميان باز نمانَد وقدمش از سبيل استقامت نلغزد زيرا که درامثال اين ايام شناخته ميشودرجال الله و اولياء الله واحبّاء الله از مادون آنها واگر چنين ايام پيش نيايد و چنين بلايا رخ نگشايد هرمغلّي خودرا در زمرۀ اهل دل محسوب خواهدداشت وهر باطلي خودرا به حق منسوب خواهد نمود اين است که غيرت الهي نميگذارد که حصاة خودرا درزمرۀ لوء لوء جا دهد وزاغ سياه در اشيان باز سفيد مأوي کند قسم به جمال ابهيٰ 205 که مسخّر فرموده لاهوت اعليٰ را الي ناسوت ادني که اگر همين ملاحظه نبود آن جمال مبارک قادربود که به يک کلمه جميع سلاطين ارض را سروپاي برهنه به ساحت اقدس ابهاي خود کشاند وبه کلّ من علي الارض في ساعة واحداً شراب ايمان و ايقان چشاند ولکن لان يمتاز النّار من النّور واهل العظمة والسّرور من ملأ الشّرک والغرور سلطان بلاء را امر فرمود که درهر ديار علم برافروزد و به کلّ مدّعين حبّ الله بپردازد وآنچه آباد نموده ويران سازد تا بيفزايد بر حبّ و شوق واستقامت صادقين وظاهر شود نفاق کاذبين عسي الله يفرح کلّ احبّائه ويسقي من زلال الوصال کلّ اودّائه وذلک يوم يفرح العاشقون ويخذ ل المنافقون . محبوبان بنده جناب آقائي آقا ميرزا علي عليه بهاء الله وجناب ميرزا باقر عليه لقاء الله وجناب نظرعليخان عليه سناء الله وجناب حاجي عبّاسقلي عليه جمال الله وپسرانش عليهم حبّ الله وجناب ملّا محمّد علي وميرزا ابو القاسم و ملّاحسين وملّا جواد عليهم عزّ الله وجناب ميرزا داود وميرزا محمّد علي جوان وملّا عليرضا عليهم غفران الله ورضوان الله واحسان الله و جميع احبّاي درخش درخشان رجالاً ونساءً صغيراً وکبيراً عليهم سناء الله ورحمة الله وبرکات الله جميع را به ذکر الله الاعليٰ ووجه الله الابهيٰ ذاکرم که اي احبّاء الله قسم به جمال محبوب 206 که دراين مدّت مفارقت دوسه سال است آني نشده که شما را فراموش نموده باشم ديگر نميدانم وفاي شماها درچه مقام است اگر چه کلّ امور ظاهر و واضح است زيرا که تلغراف روحاني از جميع قلوب به يکديگر متّصل است وآناً فآناً اخبار و احوالات در نشر و عبور وظهور و مرور است ولکن لا يلتفت عليها الّا کلّ موقن اعطاء الله بصر الّذي يکون من نور الله حديداً وصيت اين عبد به شما اين است که دل را از جميع نقوش ساده نمائيد وجز جمال الله الابهيٰ کسي را نستائيد که او است خداوند لا شريک له ولا وزير له ولا شبه له ولا نظيراً له وبعد از حبّ آن محبوب که مقدّس است از قبل و بعد دست به دامن حبّ وشفاعت غصن الله الاعظم حضرت سرّ الله الافخم الافخم زنيد که اين است مايۀ نجات ومنبع عين الحيات طوبي للشّاربين وبعد ازآن با جميع احبّاي ابهائي در مقام محبّت وبرادري باشيد وکسي را برکسي ترجيح ندهيد تا از نزد خدا ترجيحش ظهوراً ظاهر شود منافقين را درميان خود راه ندهيد اين نبيل ذليل که کلب البهاء اسم اصلي او است شمارا به رضوان محبّت ابهائي داخل نمود شرط وفا اين است که کلمات اورا که درحبّ الله به شما القاء نموده وافعالي که در محبّت الله 207 از او ظاهر فرموده فراموش ننمائيد ان يا باقر البهاء في الحبّ الوفا لا تدع اغنام مولاک ليخطفهم ذئاب الخاطفة وکن اسدالله و سيفه ونارالله ونوره وفضل الله و قهره لتجزي کلّ نفسمن عند مولاک بما اکتسبت ايديهم لانّ الله قدۀر لک بين اخوانک شأناً رفيعاً سنۀ قبل که درادرنه به لقائ الله مشرّف شدم از جمال قدم امر صادرشد که اين عبد اسامي جميع احبّاي درخش را ثبت نوده به حضور مبارک ارسال دارم تا از عنايت صمداني براي هريک لوح بديع نازل گردد والواح کثيره منزول ونظر به خواهش اين عبد ازبراي چند نفس که يکي از آنها جناب حاجي که لسان الله ايشان را پير روحاني ناميده اذن حضور وزيارت لدي العرش حاصل شده بوده در همان ايام اين عبد عرائض مفصّله از براي اکثري از احبّاي آنولا معروض داشته بودم بنا بود که رافع عازم شود که شمس قضا طالع شد وقمر بلا لائح گرديد ديگر چه عرض شود که دراين مدّت يک سال چه ها وارد شده به جمال قدم وطائين حول وجميع منسوبين درکلّ بلاد که هريک به قدر خود از اين خمخانه جامي وجرعه ايوته جرعه اينوشيده البتب به شما هم قسمت رسيده است حنيئاً للفائزين وطوبي للشّاربين واين عبد به جهت امري از ادرنه به مصر رفته بودم وچهارماه درآن ملک فرعون يوسف آسا مسجون و به انواع 208 بلايامقرون شدم ودر ايام حبس عرض شد: ازکنده و زنجير نه عار است مرا چون با سر زلفين تو کار است مرا اينها همه نزد همّت من سهل است کز عشق تو عزم سر دار است مرا ايدوست بلات راحت جان من است زندان که براي تست رضوان من است من خضر ره عشقم واين جورو جفا در ظلمت هجر آب حيوان من است

باري درحبس بودم که جمال قدم حصن عکارا مزين فرموده به نور جمال خود در ظاهر مسجون ودر واقع جميع سلاطين و ملوکش اسير منّت ومرهون باري چهار ماه قبل بر اين حبس به حصن الله وارد شدم وسه روز ماندم وبه فيض لقا فائز نشدم دجّال اصفهاني فساد نموده اين عبد را از بلاد اخراج نمودند وسه ماه و نيم درکوه ها وصحرا ها گرديدم تا عنان صبر از دست رفت دوباره توکّل نموده آمدم ووارد شدم وامشب که شب يازدهم ذيقعده سنۀ 1289 ميباشد سيزده شب است که درحصن الله ساکن ولي هنوز به شرف لقا فائز نشدم وگاهي جناب خادم الله و احبّاء الله تشريف مي آورند رزقنا الله واياکم لقاءً وچند يوم قبل فرموده بودند که نبيل براي دوستان ايران کاغذ بنويسند لهذا بدين مختصر امشب ياآوري نمودم کربلائي عبّاس وعيالشان و جميع احبّاي سرچاه را از زبان اين عبد ذاکر به ذکرالله الابهيٰ شويد واصحاب را هميشه به ذکرالله و اجتماع سرگرم نمائيد خدا با شما است که چهار يوم است که به لقاء فائز شدم رزقنا الله عمّا رزقنا ۲۲ محرّم ۱۲۸۶ مرقوم شد توقيع 209مبارک براي شما وسرکار نائب ارسال شد خائف مباشيدواز اظهار امرالله دريغ نکنيد نيک و بد شما محبوب عالميان از چشم اين عبد مشاهده ميفرمايند ديگر اختيار با شما است يک مثنوي اين ايام نوشتم به آن جناب ارسال شد سوادش برداريد واحباب را مجتمع نموده کلّ يوم او کلّ شهر بخوانيد والرّوح عليکم : از بلاياي بهايادي کنيد بعد ازآن دربلا شادي کنيد سال قبل توقيعات به جهت جميع احبّاي درخش ارسال شده بود امساله آقاي آقا ميرزا علي اکتفا رفت ودر واقع همان لوح همه را کفايت مينمايد لو من شطرالله و رضائه ينظرون " واز نبيل مرقومه اي در بيان ارث منصوص درکتاب اقدس ونيز دربيان ماه وسال وايام مهمّه است که درسنين عکا از آنجا نُسَخ کثيره فرستاد وبه عين خطّش باقي است قوله: " آنچه حضرت اعليٰ روح العالمين له الفداء درباب ارث فرموده اند " الخ واز ابيات متنوّعه کثيره اش مثنوي : بسمه المظلوم از دوچشم اي قلب امکان خون ببار تا شود خون موج زن از هر کنار 210 اي خراسان از جگر برکش خروش همچو ديگ ازآتش حرمان بجوش

   چون ده ودو سال بعد از ارض ري           مدّتش    گرديد   در  بغداد     طي
   شاه  ما  عازم  به  سمت  روم   شد           ارض   بغداد  از  لقا  محروم  شد        

  چار  مه  چون   ماند  درشهر  کبير           
                                            ---------       
  در   ادرنه  بود  آن  شه  پنج   سال           
                                            ---------     
 با  فغان و ناله  و غم چون دو هشت            از   ربيع الاوّل    غرفه    گذشت
 از   ادرنه  شد   جمال  الله    برون             ..........                            الي آخرها که 

مقدار ۲۴۵ بيت دربيان خروج حضرت بهاء الله از ادرنه تا احوال ايام عکا است .
ديگر مثنوي : بسم الله الاقدس الابهيٰ : 211 اي قلم آگاهي از سوز دلم برفراز قلهٴ جان زن علم از غريبان بها ذکري نما غلغلي اندازدرارض وسماء آن غريبان که زعشق ذوالجلال درگذشتند از ديارو اهل و مال گاه درخلق جهان خوار وحقير گاه دردست ستمکاران اسير موطن انسي نديده بيست سال ممشتعل از عشق سلطان جمال

و شرح واقعۀ غرق کردنش خودرا بعد از صعود محبوب فرد صمد ش در تاريخ مسطور است ودر ضمن نام محمّد درخطابي نيز ذکري از نبيل است ودربياني از غصن اعظم عبدالبهاء درباب ابتداي ورودش به عکا چنين مذکور است : " نبيل به طور ناشناس وبا لباس اهل بخارا به عکا رسيد ولکن حکومت شناخت وفي الفور امر به تبعيدش کرد " . ديگر از مسمّيان مشهور نبيل آقا محمّد قائني نبيل اکبر که فاضل قائيني معروف ميباشد 212چناکه درظهورالحقّ شرح داده شد سيد ابوطالب مجتهد وهمرهانش حاجي ملّا علي اصغر وحاجي ملّا ميرزا وغيرهما تحريک کردند و حکمران اورا به کلاتۀعرب تبعيد وتوقيف نمود پس با ضرب و آزار به بيرجند آوردند وامر به توقيف در وطنش قريۀ نوفرست قائن ومنع عموم از ملاقات نمودند وبعد چندي باز به تحريک سيد ابوطالب براي بردن به طهران به مشهد آوردند ولي حسام السّلطنه همراهي کرد وبعد از او مؤيد الدّوله رعايت نمود و سيد ابوطالب از حاجي سيد اسد الله وميرزا مهدي وغيرهما توقّع حکم تکفير کرد وآنان ندادند وبالجمله نبيل اعظم ملّا محمّد زرندي مذکور به خراسان رسيد وفاضل قائيني وديگران را که بابي بودند هدايت به مقام ابهيٰ نمود چنانچه دراثري از خادم الله است قوله : " دربارۀ جناب نبيل مذکور داشتيد از اوّل ظهور نير اعظم از افق عالم نداء الله را اصغاء نمود چنانچه بعد از اعلاء کلمة وارتفاع صيحه فرداً واحداً از ارض طاء به ارض خاء توجّه نمودند وجميع ناس را به حق دعوت کردند وچه مقدار بلايا وشدائد که برايشان وارد شد معذلک ليلاً و نهاراً به ثناي حق و تبليغ امرش نظماً و نثراً ناطق بودند " الخ وچون فاضل به طهران رفت ودرآنجا تزوّج کرد وبه قزوين رفته بماند واز هيجان معاندين 213درطهران به صددش بياسود واز زوجۀ مذکوره نيز تخلّص يافت سپس به عکا رفته دو ماهي لذائذ روحيه از محضر ابهيٰ همي برد وبعد ازعودت حسب ارادۀ مطاعة به اصفهان وشيراز ويزد سفرکرد و مجدّداً از طهران وقزوين به تبريز شتافته و 1299 به قزوين برگشت پس از مدّتي تأاهّل اختيار نمودکه از او دختريش ده نسلش برقرارماندوبه سال 1304 با عائله به طهران آمد وخانه برقرار کرد وسفر تبليغ به اقسام ايران نمود وغالباً درطهران اقامت داشت ودر سفراخيرش به خراسان چندي درقوچان مورد مهرباني و عطيت شجاع الدوله امير آنجا بود پس به عشق آباد رفت وايامي دربخارا توجّه دانايان را جلب نمود و همانجا به سال 1309 درگذشت وآقا ميرزا محمود افنان سنگ مرمر لوحۀ قبرش از سمرقند آورده مزار ساخت وخاندانش که از دخترش و داماد ش شيخ محمّد علي برادرزاده اش برجا ماندند به نام نبيل اکبر مشهور و معروفند ودر يکي از الواح خطاب به او شهير بنام لوح حکما است قوله : " يذکر فيه من يذکر الله ربّه انّه لهوالنّبيل في لوح عظيم يا محمّد ...... لا تحزن من شئي افرح بذکري اياک واقبالي وتوجّهي اليک وتکلّمي منک بهذالخطاب المبرم المتين تفکّر في بلائي وسجني و غربتي وما ورد علي وما ينسب الي النّاس الا انّهم في حجاب غليظ " ودرخاتمه تاريخِ جديد تأليف ميرزا حسينخان 214 همداني به دستور مانکچي صاحب زردشتي هندي که تصحيح نموده به نام " تاريخ فاضل قائيني" ويا "تاريخ مانکچي صاحب" ودرخاتمه تاريخِ جديد تأليف ميرزا حسينخ 214همداني به دستور مانکچي صاحب زردشتي هندي که تصحيح نموده به نام " تاريخ فاضل قائيني" ويا
ويا ""تاريخ مانکچي صاحب" مشهور گرديده چنين نوشت: ح تاريخ نبيل اهل عالين عفي الله عنه گويد بعد از ملاحظۀ اين نسخۀ شريفه کثير الفوائد مزيد الفوائد مشهود آمدکه لبابش به قشور وانوارش ممزوج به ظلمات وهم ديجور است حيفم آمد وبراين نسخۀ شريفه نپسنديدم که درمثل اين ايام که درکتب به اِيام الله موعود وزمان محو موهومات وصحو معلومات وتميز عالم اکبر وانقضاء دورات طفوليت وازمنۀ افسانه وقصص است تأليف شودبه جهت تذکّرعباد وهدايت غافلين بلاد وراقدين مهاد آباء واجداد استنادي به موهومات وتمسّکي به مجعولات وتشبّثي به تقليد وتبعيت باشد لذا خالصاً لوجه الله وحبّاً لابناء الوطن اکمالاً للنّعمة وشفقةً علي المحبّين وترحّماً علي النّاظرين درمقام تصحيح وتخليص اين نسخه برآمده وپاره اي از زوائد وظنونات و قياسات که اساطير الاوّلين و مبتني بر وهم وگمان وتخمين بود وبعضي از اشعار زائده بعيد المناسبة را محو وشطري از اطّلاعات ومستحضرات خودرا درايام سير ومجاهدة که متيقّن ومعلوم بود اثبات نمود رجا از متبصّرين ومنصفين اخوان وناظرين با 214امعان آنکه نسخه اي را که پيش از اين تصحيح ونوشته شده بکلّي محو يا از يا از روي اين مصحّح قلم ردّ تصحيح کنند ونسخۀ جديده را هم از روي اين نسخه استکتاب فرمايند تا محبوب ومطبوع طباع لازمة الاتّباع ومقبول اسماع جميع اصفيا گشته مقبول عقلا ودول ومنظور بزرگان ودانايان همهٴ ملل گردد وما وقد استمسخت هذه النّسخة لنفس بعد ما بيدي الفانية لينتفع بها الاخوان ويبقي اثر علمي في بقية الازمان بعد فناء هيکلي ومحو اثري وطيران روحي وغروب حقيقتي ورجوعها الي ما بدئت منه وتغمّسها في بحر البقاء ويمّ الصّفات والاسماء وتغرّدها علي اغصان شجرة طوبي وافنان سدرة المنتهي والسّلام علي من اتّبع الهدي " انتهي واين عمل تاريخ را در حدود سال 1300 هج.ق. انجام داد چنانکه درمحلّي از آن چنين نگاشته : " وهنوز که قريب چهل سنه ميگذرد يوم فيوم در دين خود محکمتر ودر ايثار جان حريصتر شدند " ديگر از مسمّيان شهير مذکور درآثار به نام نبيل آقا ميرزا محمّد علي قائيني به نام نبيل قبل علي ونبيل قائن درآثار بسيار ذکر يافت از آن جمله درلوحي خطاب به اهل قائن قوله : "انّا نکون مجالساً في السّجن وقعد المرصدَين الذَّين بهما منعت االسّحاب وسعّرت 216 النّيران ( نسخۀ لوح چنين بودومراد سيد محمّد اصفهاني وميرزا رضاقلي کج کلاه ميباشد) واذا دخل احد باب المدينة مقبلاً الي الله اخبرا رئيسهما لذا منعت الاحباب عن شطر ربّهم العزيز الوهّاب ......واذکر اذ دخل نبيل قبل علي واراد ان يحضر تلقاء العرش اخذه الغافلون واخرجوه عن المدينة بذلک ناحت الورقاء وبکت الاشياء واصفرّت وجوه الّذين افبلوا الي الله العزيز المنّان في کلّ يوم ورد علينا ما لا ورد علي احد من قبل عند ربّک علم مايکون وما قد کان اذا نرسل الواحا يوسوسون في الصّدور ليأخذوا لوح الله واثره لذا منع ماء الحيوان وغلّقت ابواب اللّقاء علي الّذين توجّهوا الي وجه ربّهم العزيز المستعان يشاورون في کلّ الاحيان ليسفک دمي بعد الّذي حسبنا في السّجن بما اکتسبت ايديهما" الخ
و قوله : " واذکر اذ دخل النّبيل مع اخويه مقبلاً الي الله ربّ العالمين اخذوه لدي الباب بما اوحي الدّجّال ( سيد محمّد اصفهاني ) في صدور الظّالمين لمّادخلوا مقرّ الحکم قبل نجد منکم نفحة الرّضوان وعن وجوهکم نضرة الرّحمن ليس لکم مقرّ عندنا ان اخرجوا في الحين قال اما سمعتم اکرموا الضّعيف فبهت الّذي ظلم قال اخرجوه من المدينة کذلک اُمرنا من رئيس الفاسقين ورد علي النّبيل قبل علي ومن معه کما ورد عليه انّ ربّک لهوالعليم الخبير نسألله بان 217 يکفي شرّ هذين انّه علي کلّ شئي قدير " . ديگر حاجي محمّد قزويني به نام نبيل قزوين وپسر دوّمش حاجي شيخ محمّد علي به نام نبيل بن نبيل که دراسلامبول براي اين امر خودرا هلاک ساخت وخاندانش به نام نبيلي برقرارند . ديگر حاجي محمّد باقر همداني به نام نبيل مسافر در الواح مذکور است . و عليخان نبيل الدّوله که بالاخره درامريکا ازدواج کرده عائله برقرار ساخت ومقرّش درآنجا شد . نُثِل در لوح به نام ناصرالدّن شاه : " نثل ما کنزوا " بيرون ريخته شد آنچه دفينه و نهان کردند . نجات دربارۀ عقيدۀ مسيحيان راجع به نجات که مشهور ميباشد درخطابي وبياني از مرکز عهد ابهيٰ عبدالبهاء است : " المسيح ما قال انا افدي نفسي فقط للمسيحيين بل لکافّة العالم ويثاء علي ذلک غير المسيحي ايضاً قد نجي وخلص من خطيئة آدم " نجف - نجفعلي نجف شهر متبرّک معروف مسلمانان ومرکز علميۀ دينيۀ شيعه که نجف آباد – نجفي درتاريخ ظهورالحق درواقعات مرتبط به اين امرکه 218درآنجا رخ داد به تفصيل مذکور ميباشد ودر لوح به نصير است : " اگر ناس خودرا معلّق به ردّ وقبول علماء ومشايخ نجف ودونه نميساختند ومؤمن بالله ميشدند مجال اعراض از براي اين علماء نميماند " ودر مابين شيعيان ايران محالّ واشخاص بسيار تبرّکاً وتذکّراً به نام نجف مسمّي شدند شيخ نجفي مخاطب مشهور لوح شيخ محمّد تقي اصفهاني ابن شيخ محمّد باقر که فيمابين بهائيان پدر به نام ذئب وپسر به نام ابن الذّئب مشهور ميباشند وبه مناسبت اقامت سنيني چند درنجف که درس فقه واصول خواند محض حصول رياست خودرا به اين لقب شهرت داد ودر ضمن نام بقر وذئب مذکورند . ونجف آباد قصبهٴ تابعۀ اصفهان واز مراکز پر جمعيت بهائيان از دورۀ بيان است وامور تاريخيه و شهداء بسيار متعلّق به آنجا است که درتاريخ تفصيل داده شد ودرآثار غالباً ن ج وگاهي ن تنها رمز از آن گرديد قوله : " ن ج به نام خداوند يکتا اي حسن کتابت لدي المظلوم حاضر " الخ ونجفعلي نام سيد زنجاني درآثار مذکور است منها قوله : " ومنهم من فدي نفسه في الطّاء " الخ وذکري از وي ضمن نام 219 طاء ميباشد ودر بياني از حضرت عبدالبهاء است : "نجفعلي و محمّد قلي شغلشان درسفر از بغداد به سامسون نصب چادر وخيمهٴ مبارک بود ونوبتي دريکي از بلاد تأخير کردند ووالي ودائرۀ حکومت خيام را به دستهايشان به کمال خضوع و احترام نصب کردند " انتهي ودر ضمن نام زيارت هم ذکري از نجف است . نجم باختر( ستار آو دِ وِست) نام مجلهٴ ماهيانۀ بهائي داراي دو قسمت فارسي و انگليزي که چند سال به همّت احمد سهراب اصفهاني و ويندست امريکائي نشر مي يافت . نخجوان نام ولايتي از قفقاز که گروهي بهائي درآنجا بود واز آنان ميرزا علي اکبر نخجواني در ايام غصن اعظم عبدالبهاء مذکور درآثار و مشهور گرديد . نَخِرة در سورة الاستقلال از الواح ادرنه است : " ويبعث کلّ عظام نخرة " به معني کهنه و پوسيده . نَراق قصبه و مرکزي قديم ومعروف از اين امر درايران که اوضاع 220 واشخاص مربوط آن درتاريخ ظهورالحق به تفصيل مذکورودرآثارنام برده شدند و ن ر رمزاز آنجا است و ملّا جعفر و حاجي ميرزا کمال الدّين جداگانه ثبتند . نزع در سورۀ ص : " قد نَزَعَ الشّيطان في صدورهم " شيطان درسينه هايشان وسوسه کرد . نُزُل انزال نزول مصدر مجرّد لازم عربي به معني فرود آمدن اِنزال تَنزيل
تنزيل مصدر مزيد متعدّي به معني فرود آمدن ودرآثار مقدّسه بع معني صدور واصدار آيات به طريق وحي گرديد که از سماء معنوي نامحدود غيب بر اراضي افئدۀ مقدّسهٴ منيره نزول مي يابد . ودر لوحي است : " نعمة الله قد نزلت من سماء مشية ربّکم الرّحمن انّک تراها علي هيکل الانسان کذلک کان الامرمنزولا " که مجض مراعات نظم کلام واختصار باء حرف تعدّيه وضمير حذف گرديد و به تقدير منزولا به " ميباشد . نِسبة عربي خويشي خويشاوندي نزديکي درلوح به سلمان است : 221 " نسألک اللّهمّ بالّذين جعلهم الاشياء اساري من الزّوراء الي الحدباء بالنّسبة الّتي کانت بينهم وبين مظهر امرک " الخ که مراد گوهر خانم حرم کاشي وبرادرش ميرزا مهدي ميباشد که دربين اسرا بودند . نَسر عربي از طيور شکاري درمناجاتي از خطابي است : " اينَ البغاث من النّسر الطّائر في الاوج الاسمي (اسما) ) نَسمَة - نسائم عربي نَسمَة دم ونفس ونيز هواء . نَسَمات = جمع درکتاب اقدس : " قد ماجت بحور الحکمة والبيان بما هاجت نسمة الرّحمن " ودر لوح ناصرالدّين شاه : " نسمات رحمت رحمن اين عباد را تقليب نموده " ودر لوح به شيخ سلمان : " از شهر جان به نسائم قدس " الخ ودر لوحي ديگر: " انشاء الله بايد دراين ايام روحاني از نسائم سبحاني وفيوضات ربيع روحاني محروم نمانيد "
نسائم جمع نسيمة صفت به معني وزنده . نِصاب نَصاب عربي در اصطلاح فقه اسلامي حدّي مقرّر که چون 222 اموال ونقود و مواشي به آن حدّ رسد اخراج زکوة واجب گردد . درکتاب اقدس است : " سوف نفصّل لک نصابه اذ شاء الله " نَصرالله از جمله نصرالله نامان مذگور درآثار ميرزا نصرالله تفريشي بابي بود درلوحي است : " از همشيرۀ بيچاره ميپرس که با چند نوع از علّت ناخوشي از آن بيت خارج شده ودر خانۀ جناب کليم به کمال فرح وسکون وتمکين مستقرّ شده و به فضل الله در کمال راحت است آنقدر ميدانيد که از سجيۀ شخص معهود است که آنچه را مرتکب است بعد از ارتکاب به اطراف به اسم ديگر انتشار ميدهد وعنقريب برهمهٴ شما معلوم خواهدشد به حمدالله همشيرۀ معظّمهٴ عالي در کمال راحت درظلّ عرش ساکن وبه مقرّ تمکين متمکّن وبالحقيقة ايامي که درعمر گذراند اين ايام است از جميع جهات مطمئن وخاطر جمع باشيد " . بيان احوال خواهر ميرزا نصرالله زوجۀ ميرزا يحيي ازل است که درايام ادرنه با شوهر زدو خورد کرده به خانۀ کليم پناه آورد . ديگر ملّا نصرالله شهميرزادي درتاريخ تفصيل داده شد . ديگر سيد نصرالله از برادران سادات خمس گيلاني معروف به باقراُف مخصوصاً درآثارمرکز ميثاق عبدالبهاء مذکور است 223 نُصرت عربي ياري و کمک بسزا. درلوحي است : " برنصرت امر قيام نمائيد وبه جنود بيان به تسخير افئده و قلوب عالم مشغول شويد " ودر لوح به ناصرالدّين شاه معني نصر براي اين امر وبراي صا حبش را که درآثاربسيار است بيان فرمودند که به تبليغ و هدايت نفوس ميباشد ودرآن ضمن اين جمله است : " پس نصرت اليوم اعتراض بر احدي ومجادلهٴ با نفسي نبوده و نخواهد بود " الخ که منظور استدراک وابراز نفرت از عمل جسورانۀ تيراندازي و حملهٴ بابيان به ناصرالدّين شاه ميباشد . در دعاء ومناجاتي براي ايام صيام است : " وانّ نصرک نفسي و عنايتک اياي هو ارتفاعي الي الرّفيق الاعليٰ وخروجي عن بين هؤالاء الاشقياء الّذين ماکان بينهم الّا ضغينة وبغضاء ايربّ فاصعدني اليک يا من بحرکة قلمک خلق ملکوت الانشاء " . نَصل عربي تيغه وپيکان کارد ونزه وتير . نِصال = جمع . در مناجاتي از خطابي است : " الهي الهي تراني خائضاً في غمار البلاء غريقاً في يحار البأ ساء والضّرّاء هدفاً للنّصال " الخ 224 نَصِير- نُصَيري ازجمله نصير نامان مشهورمذکوردرآثارحاجي نصير قزويني است ودر ضمن خطابي به او اين جمله ميباشد : " اي ملأ بيان آيا ملاحظه ننموده ايد که درعشرين ازسنين درمقابل اعداء به نفس خود قيام فرمودند " که معلوم است درايام ادرنه صدور يافت وقوله : " حال ملاحظه نمائيد که باب فضل مفتوح وتو مأمور به دخول ولکن تو خودرا به ظنون واوهام محتجب نموده از مقرّ قرب دور مانده تالله الحقّ به شأني از غمام فضل امريه وسماء فيض هاطل که دريک ساعت معادل الف بيت نازل ...... پس تو پناه بر به حقّ درچنين يوم واين لوح را در بعضي ايام ملاحظه نما که شايد روائح رحماني که از شطر اين لوح سبحاني در مرور است ارياح کدرۀ غليه را از تو منع نمايد وتورا درصراط جنّت مستقيم دارد " ودرلوح به شيخ نجفي اصفهاني است : " ازجمله حضرت حاجي نصير که في الحقيقه نوري بود مشرق از افق تسليم بعد از شهادت چشم اورا کندند ودماغش را بريدند وظلم به مقامي رسيد که اهل ممالک خارجه گريستند ونوحه نمودند ودرباطن از براي عيال وصغار بعضي اطراف ممالک اعانت نودند " الخ . ونام نُصَيري بر فرقۀ علي اللّهي مشهور که دررسالهٴ مقالهٴ سياح است : 225 " تحت محافظۀ سواران نُصَيري به دارالخلافه روانه نمائيد " اطلاق گرديد .
نَصَبَ در لوح به ناصرالدّين شاه : " قد نصب ضحضاح السّلامة " به زمين فرورفت و خشک شد پاياب آرامش وآسايش که ضمن نام ضحضاح هم ذکر است . نَضرة نَضَرَت نَضرة عربي رونق و با آب و رنگي وسرسبزي ناضِرة نَضِر درلوح به نصيراست: " وعلي وجهه نَضرة الرّحمن " ودر خطاب وصاياي عهد است : " والصّلوة والبهاء علي اوّل غصن مبارک خضِل نَضِر " الخ به معني سرسبز ودر خطاب معروف به عمّه است : " وخَضَلَت و نَضَرَت ( تازه وبا رونق وسرسبزشد) وراقت " ودر لوحي است : " با وجود ناضرۀ مستبشره با يکديگر معاشرت کنيد " نِظام در عرف عربي وفارسي سپاهان . در لوح به رئيس است : " واخذ النِّظام کلّ الابواب " 226 نِعاق – نَعِيق درناعق ذکر است . نَعرة – تنعَّرَ نعره عربي صيحه وفرياد . درآثار و خطابها است : " پس اي ياران با وفا نعرۀ يا بهاء الابهيٰ برآريد " ودر لوحي است : " ان لا تعتنوا الّذين يدّعون العلم في انفسهم ولا يخافنکم کبرعمائمهم و السنتهم وتنعّرهم ( نعره کشيدنشان ) حين ينکرون الغيض من حدّ السّحاب المشرق المرتفع العزيز المنير " نَعَسَ درلوحي است : " يا محمّد اسمع نداء ربّک من هذا المقام الّذي لن يصل اليه ايدي الممکنات ولا افئدة الموجودات ولاحقائق الّذينهم نَعَسوا (پينکي زدند) في اقلّ من آن في هذا الامرالمقدّس العزيزالمستور" نَعمان پادشاه عرب حيرة . درلوح دروصف انقطاع است قوله ج ع " ثمّ اذکر النّعمان الّذي کان من اعزّ الملوک ومن قبله احد من الکيان اذا تجلّت 227علي قلبهما شمس الانقطاع ترکاماعندهما .... انّ النّعمان کان مستويا علي عرش الملک اذ اَسمعناه کلمة من کلماتي العليا اهتزّ وتفکّر وتحسّر ثمّ انتبه وقام وقال مخاطباً الي نفسه لا خيرَ فيما ملکتِه اليوم وغداً بملکه غيرک کذلک نبّهناه وانا المقتدر القدير " واز غصن اعظم عبدالبهاء در رسالهٴ مدنيه ودر بيان براي جمعي قصّۀ نعمان بن منذر ويوم نعم ويوم بؤوس به تذکار دو نديم مقتولش و ورود حنظله مذکور ومشهور ميباشد . نَعِيب عربي بانگ کلاغ . در خطاب به عمّه : " او يغنيک نعيب الغراب عن صغير العقاب " ودر لوح به رئيس است : " ونَعَبَ غراب البين " که درنام غراب ذکر است نَفَحات عربي جمع نفحه . به معني وزش وبوي وکلمهٴ نفحات ونفخات درآثار اين امر به کثرت استعمال شد . درلوح به عبدالوهّاب است : " انّه يذکرک في سجن عکاء بما کان بحر الرّحمة للامکان ونفحة الرّحمة لاهل الاديان طوبي لمن وجد نفحات الوحي " الخ وقوله : " شايد نفحات قميص رحمانيه را که اليوم ساطع است بيابيد " 228 ودرلوح به رئيس است : " اخذتهم نفحات الوصال " . نَفخَة عربي به معني يک بار دميدن . نَفَخات = جمع در لوحي است : " فانفخ فيهم نفخات ذکر مالک الصّفات بامرمن لدنّا " نَفَر عربي ترس کرد رم کرد کوچ کرد دررفت. درلوح به نصيراست: " اخذت الزّلزال مظاهر الاسماء وکلّ من علي الارض و اکثرهم کفروا ثمّ نفر" نَفس - نَفَس نَفس عربي به معني ذات و خود و به معني هوا وميل
تنفّس - نَفِيس و به معني نفس ناطقه وجان انساني . از مقام نقطه بر قول مشهور حضرت علي امير المؤمنين " من عرف نفسه فقد عرف ربّه " شرحي است قوله : بسم الله الرّحمن الرّحيم قال السّائل سلّمه الله ما معني الحديث المروي عن علي عليه السّلام من عرف نفسه فقد عرف ربّه اعلم يا اخي رحمک الله انّي اوصيک قبل البيان بوصايا ان تقبل منّي سهل عليک والّا اشتدّ عليک الامور ولا سبيل لک 229 الي المعرفة الّا بمعرفتها اوّلها ان تطهّر قلبک اوّلاً عن کلّ قاعدة اخذتها من علمائک لانّهم اخذوا من عيون کدرة فلمّا خلق الممکنات بالامر والممکن ممتنع الوصول والصّعود اليه والحقّ سبحانه اجلّ واعظم ان يعرفه احدٌ لانّ المعرفة فرع الاقتران ....... وجسب في الحکمة ان يصف نفسه للممکنات وانّ وصفه احداثه لا من شئي وهذا الوصف لا يشبهه من الخلق جعله الله سبيل معرفته وآية توحيده .....و جعل الله ذلک الوصف حقيقة وبعد ..... ولکلّ الاشياء هذه النّفس موجودة من عرفها عرف ربّه " الخ ودر مناجاتي ضمن جواب اسئلهٴ بعضي از مؤمنين سابقين وتابعين قوله : " وانّ الّذي سأل من حکم النّفسين في الآية المبارکة فانّک يا الهي قد بينت حکمه في التّفسير بانّ لوکان البحر مداداً لکلماتک لنفد البحر قبل ان تنفد کلماتک ولو جئت بمثله مددا واردت من ظاهر تلک الآية شجرة الکفر وظلّها من القرب في الامثال مظاهرها " الخ که مراد نفسين به معني شخصين مذکور در شرح سورۀ يوسف ميباشد ودر لوح به شيخ سلمان است قوله: " نفسي را که درشهور و سنين به يد رحمت تربيت فرمودم بر قتلم قيام نمود " انتهي که مراد شخص ميرزا يحيي ازل است . و عبارت بنفسه لنفسه در کتب 230حکميه ودر آثار اين امر شايع الاستعمال است که باء مفيد سببيت وبدين معني است که خود سبب و علّت بوده ولام مفيد غايت وبيان آن است که خود نيز علّت غائي و پايان ميباشد چنانچه نيزدر لوح به سلمان است : " اي سلمان دلائل اين بيان را درکلّ اشياء بنفسه لنفسه وديعه گذاشته ام " الخ که دو علّت فاعليٰ وعلّت غائي که يکي است وآن ذات حق تعالي ميباشد درهرشئي تجلّي دارد . ودر لوح به رئيس است : " انّه استکبرعلي الله ومزّق اللّوح بما اتّبع النّفس والهوي ...... و ينبغي لهم ان يفدوا بانفسهم في سبيل احبّائه " الخ که نفس به معني هوي است . وقوله : " وامّا ما سألت عن النّفس فاعلم انّ للقوم فيها مقالات شتّي و منها نفس ملکوتيه ونفس جبروتيه ...... ولکلّ حزب فيها بيانات " که مراد نفس به معني روح وجان است . واز آثارلطيفه درالواح خطاب به نفس است : " يا نفس الي متي لا تخمد نارک وتسکن لهيبک وشواظک والي متي تهيم في هيماء الضّلال وترکفر في مغازة الآل کلّما تطعم يزداد جوعک وکلّما تروي يکثر ظماؤک نار بغيک لا تطفي ودثار غيک لا تبلي فمخيب من ناجاک ومطرد من
231 دعاک , مطيتک الهوي وعطيتک العلي (تکبّر) شيمک الشّهوات وسجاياک الخطيات , ناکث العهود وناکص کلّ مقبل محمود الي متي لا تسکني ايتها الامّارة بالخطية والعمّارة مبينة المنية ( خوابگاه مرگ) هاتک سريال الانصاف وفاتک الابطال بالاعتساف طلمتک ( به فتح طاءبه معني تبسّم) مسموم وظِلّک يحموم , الي متي لا تفتعي ولا تشبعي يا ايتها النّفس الخادعة المزخرفة والجيفة المزينة " الخ ودر لوح به نصير است : " ثمّ اعلم بانّ نَغَس الّذي يخرج من هؤلاء انّه يؤثّر نفس الثّعبان " ودر کلمات مکنونه : " واز نفس بگذر وبا نَفَس رحماني در فضاي قدس روحاني بيارام " تَنَفَّس نفس کشيدن درحطاب معروف به عمّه : " وتنَفّسَ نسيم الاسحار " . نَفيس با ارزش و گرامي ومرغوب درلوح حکماء: " لا تصرفوا نقود اعمارکم النّفيسه في المشتهيات النّفسيه " نفي مصدرعربي به معني نيست وازاله ودور کردن ودر صطلاح بيان به معني انکار امر الهي وعدم ايمان است و حرف نفي به معني اهل انکار. درلوح به سلمان است :
" اي سلمان اين ايام مظهر کلمهٴ محکمهٴ لا اله الّاهواست چه که حرف نفي به اسم اثبات 232 برجوهراثبات ومظهرآن مقدّ م شده وسبقت گرفته ......... وآنچه مشاهده نموده که لم يزل حروفات نفي علي الظّاهر براحرف اثبات غلبه نموده اند از تأثير اين کلمه بوده ....... در اين ظهور حرف نفي را از اوّل اثبات برداشتيم وحکم آن لو شاء الله از سماء مشيت نازل خواهد شد وبعد ارسال خواهيم داشت " الخ ومراد طرد ورفع ميرزا يحيي ازل است يعني بر جاي لا اله الّا الله الله ابهيٰ و نحو آن مقرّر گرديد وتلويح اين است که درداخلهٴ اديان سابقه مخالفين مقدّم شدند ودراين امرچنين نشده ونخواهد شد . ونفي به معني تبعيد بلد که به ترکي سرگون است ودرآثار اين امر وافواه بهائيان شهرتي بخصوص يافت ودر بيانات غصن اعظم عبدالبهاء براي جمعي دروصف تبعيدهاي ابهيٰ وتأسيس امرش در سجن است : " هل سمع باحد نفي ثلاث مرّا ت تحت السّيف والاغلال مهّد ملکاً عظيماً " ودر کتاب اقدس است : " قد کتب علي السّارق النّفي " ودر سورۀ مائده آيۀ ۳۱ از قرآن است : " انّما جزاء الّذين يحاربون الله ورسوله ويسعون في الارض فساداً ان يقتلوا ويصلّبوا او 233 تقطّع ايديهم وارجلهم من خلاف او ينفوا من الارض ذلک خزي لهم في الدّنيا ولهم في الآخرة عذاب عظيم " چون جملهٴ " يسعون في الارض ..... " شامل سارقين وقطّاع الطّريق ميباشد که مشمول از " کتب علي السّارق النّفي......" الخ از کتاب اقدس ميباشد پس توان گفت که حکم قرآن واقدس متوافق اند وفقط حکم قتل وصلب وقطع يد ورجل را نسخ ورفع فرمودند . نِقرِس بيماري ودرد معروف پا که اصل کلمه شايد يوناني ومستعمل درعربي وفارسي است . در مقالهٴ سياح است : " وچون ناخوشي نقرس شديد به پاي پادشاه عارض شد " الخ
نَقض – نا قِض نَقض مصدر عربي به معني شکستن ويران کردن تاب ريسمان را باز کردن . در لوح حکما : " فيها نقضت العهود" درلوح شيرمرد : " وتحفظني من شرّ اعدائک الّذين نقضوا عهدک وميثاقک " ودرآثار غصن اعظم عبدالبهاء کلمهٴ نقض وناقض وناقضين نسبت به مخالفين عهد از اغصان وغيرهم به قدري کثرت استعمال وتداول يافت که لقب وشهرت آنان گرديد . 234نُقطة لقب وشهرت روحاني باب اعظم گرديد وخود اين کلمه را اصطلاح بديع نموده لقب مشيت کلّيه ومظهر ان قرار دادند وبه اين اعتبار خودرا نقطهٴ باء يعني نقطهٴ بيان ومحمّد رسول الله را نقطهٴ فاء يعني نقطهٴ فرقان وعيسي مسيح را نقطهٴ الف يعني نقطهٴ انجيل وموسي کليم را نقطهٴ تا يعني نقطهٴ تورات خواندند چنانچه شمّه اي ضمن بيان شرح سورۀ بقره وضمن نام رضوان ذکر است. ودر توقيع به محمّد شاه : " انا النّقطة الّتي بها ذوّت من ذوّت " ودر توقيع ومناجاتي است : " واشهد يا الهي بجميع اوليائک واحبّائک من نقطة الاولي مقام حبيبک محمّد وآل الله صلواتک عليهم الي ما بلغ في قدرتک ويبلغ بعد ذلک "
ودر جواب ميرزا حسن وقايع نگار دراصفهان : " وانّ الاقرب الّذي لا يعدله شئي هوالابعد الّذي لا يعرفه شئي وهو مقام النّقطة في کلّ العوالم الّتي يعبرفي مقام الحقيقة المحمّديه ما اطلعت شمس الابداع بالابداع ثمّ ماغربت شمس الاختراع بالاختراع ثمّ مقام الالف اللينية وهومقام قرب علي ثمّ مقام الالف الغيبية اذا تطلق بعد اللينية وهومقام قرب الحسن ثمّ مقام الالف الغيرالمعطوفة وهومقام قرب الحسين ثمّ مقام 235 الالف المبسوطة وهومقام قرب القائم اليک ثمّ مقام الحروف و هو مقام قرب ائمّة الدّين ثمّ مقام اجتماع الحروف الّتي هي الکلمة وهو مقام قرب فاطمة ثمّ مقام اثر دلالة الکلمة وهو مقام قرب النّبيين والمرسلين بحسب مراتب مقاماتهم وکثرة ثمّ مقام قرب المشية ائمّة العدل بحسب ما قدّرالله لهم في علامات الامروقابات الختم " الي آخرها ودر ضمن نام حرف نقل از رسالهٴ رجعت وضمن نام حسين نقل از صورت زيارت امام حسين ومرقومهٴ غصن اعظم بياني ثبت ميباشد . ودر دعاء يدعوه محيي الانام ..... " است : " صلّ اللّهمّ يا الهي علي النّقطة الّتي منها فصّلت علومک المکنونة واسرارک المخزونة " الخ. ودر مناجات آخر صيام است: " صلّ اللّهمّ يا الهي علي نقطة الاولي ............... الّذي به دارت نقطة الوجود في الغيب والشّهود " ودر لوحي است قوله : " بسم الله البهي الابهيٰ هذا کتاب من نقطة الاولي وبهاءه الي الّذي سمّي في جبروت الاسماء بالکاظم وکان من المؤمنين في امّ الالواح مکتوبا اي کاظم نفحات قدس ورقاء عزّ صمداني ...........حال کرّةً ظاهروجمال اولي درهيکل اخري چون شمس مشرق ولائح " وقوله : 236 "جميع عوالم مالا نهاِية اذکار والفاظ وبيان از نقطهٴ اوّليه تفصيل شده وکلّ به آن نقطه راجع وآن نقطه به ارادۀ قدميه ظاهر " ودر لوح معروف به لوح حضرت موجود ( لوح مقصود) است : " هوالله تعالي شأنه العظمة والاقتدار حمد مقدّس از ذکر و بيان حضرت معبود ومالک غيب و شهودي را لايق وسزا که از نقطهٴ اولي کتب لا تحصي پديدآورد واز کلمهٴ عليا خلق اوّلين وآخرين ظاهر فرمود " ودر لوح حجّ بغداد است قوله : " ويقول اشهد في موقفي هذا بانّه لا اله الّا هو وحده لا شريک له ولا شبيه له ولا ندّ له ولا ضدّ ولا وزير ولا نظير ولا مثال له وانّ نقطة الاولي عبده وبهاءه وعظمته وکبرياءه ولاهوته وجبروته وسلطانه " ودر لوح اشراقات است قوله : " اگر نقطهٴ بيان روح ما سواه فداه اين ايام حاضر بود امام وجه به تحرير مشغول ميشد قل ضعوا الاوهام والظّنون وخذوا ما آتاکم من لدي الله المهيمن القيوم " وقوله : " يا هادي امر عظيم است امروز نقطهٴ اولي به انا اوّل العابدين ناطق " الخ . نَقِيب صفت عربي به معني گواه وسرپرست ومرجع نقباء = جمع وبه اصطلاح عرفاء نقباء طبقه اي از اولياء که به ضمير و اسرار مردم آگاه اند وشمار آنها را سيصدنفر 237 گرفتند . واز مقام نقطه است قوله: " اعلم ثبّت الله قدميک علي الصّراط ...... ينحصرباصول اربعة منهم الارکان وهم الانبياء وسبيل بلوغهم بالوحي في القلب ونزول المَلَک في اليقظة او في النّوم ومنهم النّقباء وهم ثلاثون في زمان الغيبة وسبيل بلوغهم بالسّؤال في الحضور ومنهم النّجباءوهم سبعون نفساً وسبيل بلوغهم التّورّع مع التّطابق بالکتاب والسّنّة والاجماع والعقل ومنهم الفقهاء وسبيل بلوغهم الاخذ بالکتاب والسّنّة والاجماع والعقل المستنير بنورالله " الخ
ودر کتاب بيان باب ۱۴ واحد ۸ قوله: " وهمچنين دراين ظهور مشاهده کن که تا امروز با تدابير الهيه جواهر خلق را حرکت داده تا آنکه سيصد و سيزده نفر نقباء گرفته شده " الخ ودر لوحي است : " علماء اماميه برآنند که حضرت قائم موعود بعد از ظهور دربيت الله به کلمه اي نطق ميفرمايد که نقباء از آن کلمه اعراض مينمايند وفرار اختيار ميکنند " الخ نَقِيع صفت عربي به معني مؤثّر وکاري درخطابي است : " ويقدّر لي کأس الفداء او سمّ نقيع الرّدي "
238 ودر خطاب معروف به عمّه : " او يشفيک ويداويک السّمّ النّقيع وسراب البقيع عن الدّاء الشّديد والعطش في قغر بعيد " نَکَثَ – ناکِث نَکَثَ عهد و عقد را شکست وتابيده را واچيد . در لوح حکماء: " ونُکِثَت العقود " الخ ونکث وناکث در کلمات علي امرالمؤمنين درحقّ اهل واقعۀ جمل ودرآثارابهيٰ درحقّ بابيان ودرآثارغصن اعظم عبدالبهاء درحقّ مخالفان خود بسيار است . در خطاب وصاياي عهد است :
" ربّ احفظ حصن دينک المبين من هؤلاء النّاکثين " نَکس – تنکيس مصدر عربي به معني واژگون و زيروبالا کردن وسر به زير انداختن وبرگرداندن . درلوح به شيخ محمّد باقر مجتهد اصفهاني است : " بکم انحطّ شأن الملّة ونُکسَ عَلَم الاسلام وثُلّ عرشه العظيم" . ودر کتاب اقدس است: " قدظهرسرّالتّنکيس لرمزالرّئيس طوبي لمن ايده الله علي الاقراربالسّنّة الّتي ارتفعت بهذه الالف القائمة الا انّه من المخلصين " بيان الف قائمه به نفس ابهيٰ 239وتحقّق وارتفاع شش دورومرحلهٴ خلق الله السّموات والارض في ستّة ايام به امر ابهيٰ واشاره به قسمتي از کلمات مرموز شيخ حسائي است که صورت آن درمجموعۀ شهيرۀ مطبوعۀ ازالواح ابهيٰ بدين طريق ثبت ميباشد قوله الاعزّ : " صورت مکتوبي از شيخ احمد مرحوم درذکر قائم ملاحظه شد حال ازشما خواهش مينمايم که به انصاف آن را معني نمائي واگر خودرا عاجزيافتي ازبحر اعظم سؤال کني که شايد ازفضل ورحمت واسعۀ الهيه درظلّ سدرۀ ربّانيه درآئي وتفصيل آن اين که درايام توقّف درعراق ميرزا حسين قمي نزداين عبد آمده مع صورت مکتوب ومذکورداشت که حضرات شيخيه استدعا نمودند که اين کلمات را معني وتفسير نمائيد واين عبد نظر به اينکه سائلين را طالب گوهر علم نيافت متعرّض جواب نشده چه که لؤ لؤ علم الهي از مشاهدۀ اعين غير حديده مستوربه اگرچه في الجمله ذکرشد ولکن به تلويح واشاره وصورت آن مکتوب به عينه دراين لوح نقل شده بدون زياده ونقصان وهذه صورة ما کتبه الشّيخ الاجلّ الافضل ظهرالاسلام وکعبة الانام الشّيخ احمدالاحسائي الّذي کان سراج العلم بين العالمين في جواب من قال انّ القائم في الاصلاب انّا ترکنا اوّله وکتبنا ماهوالمقصودبسم الله 240 الرّحمن الرّحيم اقول روي انّه بعدانقضاءالمص بالمرا يقوم المهدي عليه السّلام والالف قد اتي علي آخرالصّاد والصّاد عندکم اوسع من الفخذين فکيف يکون احدهما وايضاً الواو ثلثة احرف ستّة والالف ستّة وقد مضت ستّة الايام والالف هوالتّمام ولا کلام فکيف السّتّة والايام الآخر والّا لماحصل العود لانّه سرّالتّنکيس لرمزالرّئيس فان حصل من الغيرالاقراربالسّتّة الباقية ثمّ الامر بالحجّة وظهر الاسم الاعظم بالالفين القائمين بالحرف الّذي هو حرفان من الله اذ هما احدعشروبهما ثلثة عشر فظهروا والّذي هو هاء فاين الفصل ولکن الواحد مابين السّتّة والسّتّة مقدّر بانقضاء المص والمرا " الخ. ودر شرح واو مذکور درضمن نام سبعة نقل از شيخ ذکري است ودرشرح خطبهٴ طتنجيه ازحاجي سيد کاظم رشتي چنين مسطور است : "وقد اشيرالي هذا المعني الواوالمنکّس في آخرالاسم الاعظم (تصوير .......................) فانّ الواو واوان والف قائم في الوسط فالاولي اشارة الي الدّنيا لانّها خلقت في ستّة ايام والثّانية اشارة الي الاخري لانّها کذلک والالف القائم بينهما اشارة الي القطب القائم علي کلّ نفس بما کسبت " الخ. وحاجي محمّد کريمخان درشرح رموز مذکوررساله اي مورّخ ۱۲۸۲ نگاشت وخلاصه اي ازآن اينکه مرادشيخ از قوله : 241" اقول روي انّه بعد انقضاء المص" الخ همان حديث مفصّل ابوالبيدمخزومي است وتفسير مجلسي را در بارۀ وقت ظهورمهدي قائم تضييف نمود وخودهم بيان مطابقي نکرد ومراد ازصادمذکوررا 90 درجات فوق الرّأس منطقۀ فلکي گرفت ونوشت همان عين صادمذکوردرروايت است که پيغمبردرليلة المعراج زيرعرش ازآن وضوساخت . درمجمع البحرين است : " في حديث النّبي اذن فاغتسل من صاد قيل هوماء يسيل من ساق العرش وماء منه کلّشئي حي است که نقطهٴ دائرۀ امکان ميشود واز تثنّي و تنزّل نقطهٴ الف حاصل گرديد . و فخذ به معني طائفه ومراد از فخذين دوسلسلهٴ قوس صعود و نزول است" . واز حضرت نقطه درضمن شرح سورة القدرازقرآن است : " وانّ ذلک الشّکل (شکل ستاره کشيده شده) هوحرف من حروف الاسم الاعظم الّذي قال علي في قوله وانّ صورته هي هکذا : (شکل کامل اسم اعظم که حضرت علي کشيده) وما من عبد تقش علي خاتم عقيق حمراء يعني الّا وقد جمع کلّ الخير ويکون حرزه من کلّ سوء کان ذلک هوالاسم الاعظم الّذي حکي عن مراتب الثّلثة عن التّوراة والاسماء الاربعة من الانجيل والاسماء الخمسة فاعرف ما عرفتک من الاکسير الاحمر فانّه لعزيزعظيم " . 242 نُمروُد نام پادشاه جبّار مشهور ازسريان وبابل معاصر با ابراهيم و عربان اين نام را به مانند نامهاي فرعون وقيصر وکسري لقب عامّ آن سلاطين کرده درجمع نماردة استعمال کردند . درلوح رئيس است : " واذکر اذ اوقد نمرود نارالشّرک ليحترق بها الخليل الا نجّيناه بالحقّ واخذنا نمرود به قهرمبين". نَمِيقة صفت مؤنّث عربي به معني زينت کاري وزيبا کرده . درخطابي است: " قد اطّلعتُ بمضمون نميقک الغرّاء" که مقصود نامهٴ ازطرف مخاطب ميباشد نَهَبَ درلوح به شيخ محمّد باقر مجتهد اصفهاني : " قد قتلتَ الکبير ونهبتَ (غارت کردي) الصّغير " نُوبلاک مسيس اميلي توبلاک آلماني الاصل ساکن ايالات متّحدۀ امريکا با دخترانش درايام اقامت ميرزا ابوالفضل گلپايگاني درواشنگتن بهائي شدند واو 243 درکشورآلمان تبليغ مؤثّر کرد وتوان گفت گشايش ابواب آن کشور برروي اين امربه واسطهٴ اوشد ودرسفرنامهٴ بدايع الآثار مذکوراست . نوُر– نَوراء ازبيان مرکز امر ابهيٰ عبدالبهاء براي جمعي است : " النّور هوتموّجات مادّيه مثل الحرارة وغيرها من تأثيرات المادّة فلوکان له فضيلة فذ باب الفوسفوري افضل من الانسان هکذا بعض دود الّتي يظهر منها الشّرار لکانت ايضاً افضل من الانسان ومن احتکاک القوّة الجاذبة والقوّة الدّافعة يحدٍث نور وهوالبرق فهل ذلک افضل من الانسان ومن ضرب الفولاد علي الحجر الصّوان تقدح النّار فهل الحجراحسن من الانسان والنّوروالنّارليس بالحجر ولا بالفولاد بل يحدث من الضّرب والنّور نفسه لا يري الاشياء بل يجعل اشياء تري بناء علي ذلک نورالشّمعة اوالقنديل اوالشّمس يظهر الاشياء لکنّه بذاته لايري شيئاً ثانياً نورالبصرانّه يظهرالاشياء ويراها وانّه ولوکان اعليٰ من الاجسام المضيئة کنورالشّمعة اوالقنديل فانّها لا تدرک الاشياء الّتي تظهرها وتراها ثالثاً نورالعقل اعليٰ من نورالبصرلانّه يظهرالاشياء ويراها ويعرفها ولکن مع کلّ علوّه نورالعقل مقيدالحدود بالظّروف والوقت لانّه لايقدرعلي اظهارالاشياء وروئيتها وفَهمِها الّا بعد 244 ايجادها وخلقها رابعاً النّورالالهي هوفوق الحدود والقيود والوقت والماضي والحاضر والمستقبل هوالمُظهرالّذي يري المعارف الکاشف للاشياء من قبل و من بعدايجادها وخلقها الله نورالسّموات والارض في القدس يضيئون قبرالمسيح بالکهربائية ويظنّ العوام الرّوسيون بانّه من قبر المسيح حتّي انّهم يشترون القناديل ويشعلونها طول سفرهم من القدس الي بلادهم کلّما يکاد يخلص الزّيت يطووؤنها حتّي بذلک لا تطفئ النّور الّذي رأوه مشرقاً من قبر المسيح " انتهي ودر بين مسلمانان ذوالنّورين لقب عثمان خليفۀ سوّم شد که دو دختر پيغمبر را به تعاقب به زني داشت . و نور نيز قسمتي ازمازندران که موطن نياکان ابهيٰ بود. ونيزنام کتابي ازميرزا يحيي ازل بود واو خودرا به آن نام ميخواند. ونيز درکتاب اقدس طهران را افق النّور نام کردند قوله: " افرحي بما جعلک الله افق النّور ...... وسمّيتَ بهذا الاسم " الخ. وآيۀ نور مشهور درقرآن قوله : " الله نورالسّموات والارض .... " الخ که از مقام نقطه شرحي برآن صادر گرديد وآن صرف تشبيه وتوضيح وتعبير ميباشد . ودر حديث نبوي است : 245" خلق الله الخلق في الظّلمة ثم القي عليه نوراً " ودرآثاراين امرمتبادراً نورين نيرين شيخ احسائي وسيد رشتي است. وبر سلطان الشّهداء و محبوب الشّهداء هم اطلاق گرديد . وبقعۀ نوراء مراد عکّا است که ضمن نام بقعه ثبت ميباشد . نوش آباد نام قريه اي ازکاشان که اکنون مرکزي ضعيف دراين امراست درالواح وآثار خصوصاً آقا ميرزا محمّد علي شهيربه ارباب آقا ميرزا با عائله اش تکرار ذکر يافت . نَيروُز معرّب نوروز فارسي است درکتاب اقدس است : " وجعالنا النّيروزعيداً لکم " نَيسان نام متداول بين يهود واواخر ماه دوّم بهار که بارانش به نام خير وبرکت بين مسلمانان شايع است ودرآثاربديعه بسيار به تشبيه مورد استعمال گشت . درلوح به نصير است : " اگر نفسي خودراازاين نيسان سحاب رحماني محروم نمايد " الخ ودرلوح دنيا است : 246 " اي دوستان سزاوارآنکه دراين بهارجانفزا ازباران نيسان يزداني تازه و خرّم شويد" . نَيرِيز قصبهٴ شهير درفارس مرکزي ازقديم براي اين طائفه که به نوع مفصّل اوضاع واشخاص مرتبط به اين امر دربخشهاي ظهورالحقّ مسطوراست ونام آقاسيد يحيي وحيداکبروپدرزنش حاجي شيخ عبدالعلي ونيز ملّا عبدالحسين ومشهدي ميرزا حسين قطب وحاجي محمّد تقي ايوب وعلي سردار ومحلهٴ چنار سوخته و دامنۀ بالاطارم مشهور است وشرحي که ازهنگام ورود وحيداکبروبعدازآن درکتيبهٴ مسجد موجوداست ازآثارتاريخيه ميباشد . ونيريزدرآثارحضرت بهاء الله به رمز ن ي مذکوراست قوله : " ن ي جناب احمدعلي عليه 669 هوالاقدم الاعظم يا احمد قبل علي ان استمع نداء مالک القدم الّذي ارتفع من شطرسجنه الاعظم " الخ . وقوله : " يا احبّاء الرّحمن في النّون والياء " الخ . ودرسورة الصّبي به خطابات التفات وعنايت مفتخراست قوله : 247 " يا احبّاء الله من اهل تلک القرية فاعتصموا بحبل الله ثم اشکروه بما فضّلکم بالحقّ واصبحتم برحمة من الله وکنتم علي منهج الحقّ مستقيماً ان يا اشجار القرية فاسجدوا الله بارئکم بما هبّت عليکم نسمات الرّبيع في فصل عزّ احديا وان يا ارض تلک القرية فاشکري ربّک بما بدّلک الله يوم القيمة واشرق عليک انوارالرّوح من افق نور قديما " وقوله : " ان يا اهل القرية فاشکروا الله بارئکم بما انعمتم بالحقّ وفضّلکم علي الّذين هم کانوا علي الارض بحيث شرّفکم بلقائه وعرّفکم نفسه ورزقکم من اثمار سدرة الفردوس .... اذا فابشروا في انفسکم ثمّ افتخروا علي من في الملک جميعا " الخ . نِيشابور نيشابور بلد معروف درخراسان . درتاريخ ظهورالحقّ اوضاع و احوالشان خصوصاً شرح حال حاجي عبدالمجيد ابا بديع به تفصيل نگاشته گرديد وخانۀ حاجي معلوم ولي مخروب است وازمؤمنين سابقين آنجا آقا احمد ازشهداء قلعۀ طبرسي وديگر حاجي محمّد باقر بن ملّا مراد واسدالله بن استاد کاظم وشيخ عبدالصّمدبن شيخ عبدالله وشيخ محمّد وحبيب الله ملکوتي بن منشي باشي وميرزا يوسف خان ونصرالله وآقا محمود است .

ه - 248 ه رسالهٴ تفصيل هاء ازآثار نقطه معروف است وخود درشأن آن رساله چنين فرمود قوله: " وانّني يحکم ما فصّلتُ في نسخة العين في تفسير الهاء ليبطل کلّ شبهات الحکماء وانصفوا بين يدي الله " الخ ونيز در رسالهٴ غناء است قوله : "چنانچه دررسالهٴ تفسيرهاء ورسائل ديگرابطال قول بعضي ازايشان شده " الخ وشرحي درمقام ه وهو درضمن نامهاي اسم وبهاء ونکس وغيرها ثبت است . وايام هاء دراصطلاح اهل بهاء چهار يا پنج روز قبل از ورود شهرالعلاء ماه نوزدهم بيائي افزوده وايام زائده خارج از شهور ميباشد وآداب و اعمال آن ايام درکتاب اقدس والواح مسطور است قوله :

" انّا جعلناها مظاهر الهاء بين اللّيالي والايام "   وقوله :
" قل يا الهي وناري ونوري قد دخلت الايام الّتي سمّيتها بايام الهاء في کتابک يا مالک الاسماء    وقوله : 

249 " قد تشرّفت الايام الهاء يا الهي بالايام الّتي سمّيتها بالهاء کانّ کلّ يوم منها جعلته مبشّراً ورسولاً ليبشّرالنّاس بالايام الّتي فرضت فيها الصّيام علي خلقک وبريتک" الخ و ها وميم درالواح رمزازهمدان ميباشد که جداگانه ذکر است . ونيز حرف ه درآثارابهيٰ رمز ازهادي نام وغالباً ملّا هادي قزويني ازلي است قوله : " ان رأيت الهاء قل له يا هاء الهاوية " ودريکي ازآثارخطاب به آقا سيد عبدالهادي قزويني است : " هوالاقدس الاعظم يا عبدالهاء " هاتِف اسم فاعل عربي به معني داد زننده وبه معني منادي غيب گويند واز حضرت عبدالبهاء درحقّ بهائيان است : " ويسمعون نداء هاتف الغيبيه بالبشارة الکبري " . هادِم براندازنده وخراب کننده . درخطاب وصاياي عهد است : " هادمة للبنيان " هادي اسم فاعل عربي ازهدايت. وازهادي نامان مشهورمذکوردرآثار:
حاجي ملّا هادي سبزواري شرح حيات ووصف الحالش دراسرارالآثارالعموميه 250 ثبت ميباشد ودرلوح بسيط الحقيقة درشأن او است : " درحکيم سبزواري مشاهده کن درابيات خود شعري ذکرنموده که ازآن چنين مستفاد ميشود که موسائي موجود نه والّا زمزمهٴ انّي انا الله درهرشجري موجود و در مقام بيان به اين کلمه تکلّم نمود ومقصود آنکه عارف بالله به مقامي صعود مينمايد که چشمش به مشاهدۀ تجلّي مجلّي منوّر وگوشش به اصغاء نداء او از کلّ شئي فائز , اين مقامات را حکيم مذکور حرفي ندارد چنانچه اظهار نموده اند اين مقام قول ولکن مقام عمل مشاهده ميشود نداي سورۀ الهيه را که بر اعليٰ البققه مابين بريه تصريحاً من غيرتأويل مرتفع است وبه اعليٰ النّداء کلّ را نداء ميفرمايد ابداً اصغاء ننموده چه اگر اصغاء شده بود به ذکرش قيام مينمود حال بايد بگوئيم آن کلمه عاريه بود واز لسانش جاري شده بود ويا از خوف ننگ وحبّ نام از اين مقام وتصديق آن محروم مانده اوعرفَ وستَر اوعرفَ وانکَر " ودريکي ازآثار به امضاء خ ا د م مورّخ سنۀ 97 خطاب به ميرزا عليمحمّد بن اصدق است قوله : " درمکتوب آن جناب ذکر حاجي سبزواري عليه 669 بود لوح امنع اقدس از سماء مشيت نازل وبه خاتم عزّمزين وارسال شده به اوبرسانيد لتقرّعينه ويفرح 251 قلبه وينشرح صدره ويقوم علي ما ينبغي في ايام ربّه الظّاهرالعزيز الکريم " وحاجي شيخ هادي نجم آبادي دراثري به امضاء خادم خطاب به آقا ميرزا ابو الفضل گلپايگاني است : " دربارۀ جناب حاجي شيخ هادي عليه 669 ذکرفرموده بودند از قول اين فاني تکبير خدمتشان برسانيد ينبغي لجنابه ان يظهربالاستقامة الکبري علي امر ربّه مالک الوري يسأل الخادم ربّه ان يؤيده علي ذلک ليهدي النّاس الي سبيل الرّشاد " وملّا هادي قزويني از حروف حي که بالاخره از شهداء وزعماي بابيان ازلي قرارگرفت ودرآثار و توقيعات نقطه مذکورودرالواح بسيارازمقام ابهيٰ به لحن شديد ذکر است چنانچه درضمن نام يحيي وحرف ه ذکري ميباشد ودرلوحي خطاب به ملّا باقر حرف حي تبريزي براي دعوت او است قوله: " وان رأيت اسم الهاء ذکّره بما نزّلناه عليک من آيات عزّبديع " ديگر صادر دربغداد قوله : " هوالعزيز الجميل توحيدبديع مقدّس از تحديد ...... اي هادي انشاء الله به انوار صبح ازلي وظهور فجر سرمدي مهتدي شده ..... وبعد سؤال از انقطاع شده بود ....... ديگر سؤال ازرجغت شده بود ....... وامّا ما سألت من حديث المشهور 252 من عرف نفسه فقد عرف ربّه .......... وامّا ماسألت في ما وردفي الحديث بانّ المؤمن حي في الدّارين" الخ . ودرلوحي مذکور صادر بعد ازاعراض وي قوله: " ان رأيت الهاء قل له يا هاء الهاوية انت تفرح وينوح نقطة الاولي من فعلک يا ايها المشرک المرتاب انّا امهلناک لحکمة من لدنّا انّ ربّک لهوالعرپزالعلّام اتّق الله ولا تقل ما يلعنک الذّرّات " الخ وميرزا هادي دولت آبادي اصفهاني بابي ازلي مذکوردرآثارمقام بهاء الله وعبدالبهاء به کمال شدّت . درلوحي است قوله: " هوالظّهار النّاطق المقتدر العليم الحکيم الحمد لله الّذي اظهر بسلطانه ما اراد ...... هادي دولت آبادي را به نصائح مشفقانه ومواعظ حکيمانه نصيحت نموديم که شايد از شمال وهم به يمين يقين توجّه کند واز موهوم به شطر قيوم اقبال نمايد وبه انوار حضرت قيوم فائزشود نصائح قلم درصخرۀ صمّاءاثرننمود وثمري ظاهر نه حال جمعي به مثابه حزب شيعه ترتيب داده ...... ولکن بعضي از نفوس مانند هادي دولت آبادي ومهدي نجف آبادي جميع همّت را ب اضلال خلق مصروف داشتند " وقوله: 253 " امرحقّ به مقامي رسيده که جوهرضلال که به هادي موسوم هادي ناس شده وبه اعراض کمر بسته " ودر لوح به شيخ نجفي اصفهاني است قوله: " حال درميرزا هادي دولت آبادي وصاد اصفهاني درارض طاء تفکّر لازم اوّل به مجرّد اينکه شنيده اورا بابي گفته اند اضطراب اخذش نمود به شأني که وقار و سکون مفقود گشت بر منابر ارتقاء جست ونطق نمود به کلماتي که سزاوار نبود ...... يا هادي نزد اخوي رفتي وديدي حال به ساحت مظلوم توجّه نما شايد نفحات وحي وفوحات الهام تورا تأئيد نمايد وبه مقصود فائزگرداند ...... حال نفس غافل به حبل روضه خواني تمسّک جسته لعمرالله انّه في کذب مبين چه که اين حزب را اعتقاد آنکه درظهورقائم ائمّه سلام الله عليهم ازقبوربرخاسته اند هذا حقّ لا ريب فيه " الخ. وذکري از او درلوحي ضمن نام جمال وشرف ويحيي ثبت است . وازغصن اعظم عبدالبهاء درحقّ وي ميباشد قوله : "جميع اهل اصفهان واقف و مطّلع اند که رئيس آن قوم درحضور عموم بر فراز منبر به صريح عبارت تبرّي از حضرت نقطهٴ اولي روحي له الفداء به اقبح عبارات نمود " . واز مهدي نامان مذکوردرآثار: ميرزا مهدي گيلاني لاهيجاني در اصفهان اقامت داشته تحصيل علوم ميکرد ومعتاد 254 به شرب وغيره بود وبا آقا محمّد علي تنباکو فروش معهود معاشرت يافت ودر طهران بابي شد وهنگامي که ميرزا اسدالله اصفهاني با حاجي ميرزا حيدرعلي عازم ادرنه بودند او نيز عزم کرد وبه لباس درويشي درآمد ودراسلامبول حاجي ميرزا حسين خان سفير ايران وايرانيان از ملاقاتش مسرور شدند وسيد محمّد اصفهاني بابي ازلي معروف درآنجا بود واورا ملاقات وازلي نمود وبرآن داشت که نامهٴ ردّ آميز نسبت به مقام بهاء الله به آقا محمّد علي نامبرده فرستاد وجمال ابهيٰ از قول آقا محمّدعلي کتاب بديع صادر فرمود وآن کتاب چون درحلّ مشکلات و اعتراضات ازليان است غصن اعظم عبدالبهاء پيوسته تأکيد داشت که طبع ونشر شود وبالاخره درطهران منتشر گشت . واز جملهٴ مسطور درلوح فؤاد قوله: " ثمّ اخذنا المهدي " مرادميرزا مهدي مذکور پيشواي شيعيان ساکن اسلامبول ميباشد . وقوله: " فانظر في الّذي افتري علينا قداخذه الله بقدرة وسلطان ثمّ الّذي يري الملک لنفسه قد اخذه بذنبه وجعله عبرة لاولي الابصار " مراد فؤاد پاشا نيز هست وذکر ميرزا مهدي ضمن نام بديع هم ثبت گرديد . 255 ديگر سيد مهدي دهجي يزدي اسم الله المهدي که دردورۀ مرکز عهد ابهيٰ عبدالبهاء بالاخره ناقض شد قوله : " ان يا مهدي قد حضر بين يدينا کتابک واجبناک بهذا اللوح لتفرح به فؤادک وتکون من المستبشرين وانّي لا شکونّ عن الّذين يدّعون حبّي ويرتکبون ما يحزن به فؤادي ويعملون ما امرهم به هواهم ويترکون ما امروا به من لدن عليم حکيم وانّک لتعلم بانّ النّاس لو يشهدون من الّذين يدّعون حبّي شيئاً لينسبونه الي نفسي المظلوم الفريد قل يا قوم ليس البرّ لمن ادّعي بل لمن اتّقي واتّبع سجيتي الغرّاء بين الارض والسّماء " وقوله: " قد حضرفي المنظرالاکبرما ارسل اليک من الشّين والجيم نسأل اللّه بان يجعلهما من ايادي ذکره بين العالمين ومظاهرالاستقامة بين البرية ومطالع البرّ بين الخلق انّه لهوالمقتدرالعزيزالحکّام وامّا ما استفسر منک بالتّصريح في امر جولا قل انّه رجع في السّجّين وربّ العالمين ولکنّ الفرق بينهما ليس بهين الاوّل اي جولاء الّذي کان من قبل وضرب به المثل انّه مسکين مسکين والثّاني انّه لعين العين " وقوله: " ان يا اسمي قد بلغ کتاب الّذي ارسل اليک من الّذي " وقوله : " ان يا مهدي ان انظر من افق البداء انوار وجه ربّک العلي الابهيٰ ثمّ استمع 256 النّداء من هذا القلم الابهيٰ انّه لا اله الّا انا المهيمن القيوم ان انزع ممّا لصئ الاخوان مطمئنّا بفضل ربّک الرّحمن " وقوله : " ان يا مهدي استمع نداء من کان متغمّساً في بحرالبلاء واذا تمهله الامواج يرفع رأسه ناظراً الي الشّرق ويقول قد اتي المحبوب ان اقبلوا اليه ثمّ تأخذه الامواج ويغرقه واذاسکت يطلع رأسه ناظراً الي الغرب وناطقاً باعليٰ الصّوت هذا محبوب العالمين قد اتي لنجاتکم وارتفاع مقاماتکم " وقوله : " هوالعزيز البديع الواح قدس منير به تو انزال وارسال فرموديم ...... اي مهدي با نفس ثقيل وجسد کسيل به سماء عزّقدس نبيل صعود ممکن نه " وقوله : "لاسم الله المهدي نازل اياک ان تفعل ما تحزن به قلبي .............. ان اجعل لا تدريک فيما ادري وما لاعرفته فيما اعرف ..... انت منّي هل ينبغي الحزن بعد هذه الکلمة" وقوله : " وهم قاموا علينا بظلم عظيم قد اخذوا اسمي واصفيائي يظلم ناح به سکّان الملأ الاعليٰ " الخ که درقضيۀ گرفتاري اسم الله مهدي و جمعي از معاريف بهائيان درسجن طهران ميباشد . و قوله : 257 " الاقدس الاعظم الامنع الاعليٰ ان يا اسمي ان احمد الله بما جعلک امطار الفضل لا ذرعه في الاراضي الطّيبة المبارکة وجعلناک ربيع العناية لما غرسناه من الاشجار البديعة المنيعة هذا فضلي لا يعادله ما خلق في الامکان ..... گويند يکي از ملوک عرب به يکي ازندماء گفت که آيا ميشود نفسي فالوده نخورده باشد ونشناسد آن نديم عرض نمود بلي بسياري از نفوس هستند که نخورده اند ونميدانند تا آنکه يومي از ايام عربي بر مَلک وارد شد نديم عرض نمود گمانم اين است که اين ازآن نفوس باشد که ادراک فالوده ننموده ونميداند چيست ملک ذکر نمود اگر چنين باشد يک بدره زر به توعطاء خواهم نمود بعد امربه بسط طعام نمود ازهر قبيل اطعمه موجودشد فالوده را نزد عرب گذاشتند شروع در اکل نمود ازطريق خوردن ادراک نمودند نديم ازاو پرسيد که اين چيست گفت درقرآن مجيد حقّ جلّ و عزّ نخل ورمّان فرمود نخل دربلاد ما هست گمانم اين است که رمّان باشد نديم عرض نمود اي ملک بايد دويدرۀ زرعطاء کني چه که رمّان را هم نشناخته " وقوله : " ان جناب اسم الله را ديده اند انّه لعمري جز صلاح و فلاح از حقّ جلّ جلاله نخواسته ودر ليالي وايام ازبراي جميع امم عالم نعمت ورحمت وعنايت و شفقت حقّ جلّ جلاله را مسألت مينمود وجز خير درنفسش مذکورنه " الخ ودر ضمن 258 نامهاي بيت وحرب نيزذکري است ومع الوصف بعد از مقام ابهيٰ که نيز سنين متماديه به همان مقام گذراند وبه خدمت اين امر وتحکيم قضيۀ عهدوميثاق پرداخت دراواخر ايامش مردود غصن اعظم عبدالبهاء واقع شد واين خطاب را درطهران درحقّ وي امر به طبع ونشر فرمودند قوله: " يزد جناب حاجي ميرزا محمّد افشار عليه بهاء الله الابهيٰ هوالله ربّ ورجائي تراني ...... اي يار روحاني نامهٴ نوراني منظوماً ومنثوراً ارسال نموده بودي به نهايت روح وريحان قرائت گرديد همچنين جوابي که براي آن شخص پليد مرقوم نموده بودي ....... سالهاي عديده به گمان خويش منادي ميثاق بود ....... تا آنکه تکليف باردي نمود " الخ ودر خطاب و بياني براي جمعي ذکر سيد مهدي دهجي وذکر دهج به معني غبار است ودرمناجاتي براي بعضي بهائيان دهج وسؤال سيد مهدي ازآن وجواب آنکه بعد معلوم خواهدشد وبعد قضيۀ او براي پسرش سيد حسين دربارۀ منوّر خانم واقع شد واو ميگفت سه چيز پشت مرا شکست يکي صعود جمال مبارک ديگر نقض ميرزا محمّدعلي سوّم نا اميدي اش براي ازدواج پسرش . واز مهدي نامان مشهور مذکور در آثار حاجي سيد مهدي شيرازي ساکن رنگون برما درلوحي خطاب به او است : 259 " يا مهدي عليک بهائي بايد سيد مصطفي وآن جناب وسائرين به کمال اتّحاد و اتّفاق بر ارتفاع کلمه بين عباد قيام نمائيد " الخ وحاجي سيد مهدي افنان يزدي وحاجي ميرزا مهدي طبسي برادر حاجي ميرزا محمّد تقي طبسي وميرزا مهدي رشتي وميرزا مهدي يزدي اخوان الصّفا وآقا سيد مهدي گلپايگاني ساکن عشق آباد رئيس اخير محفل روحاني درآنجا ومدير مجلهٴ خورشيد خاور مذکورند از آن جمله درخطابي است قوله : " عشق آباد هوالله ربّ ورجائي اناديک في العشي والابکار وبطون اللّيالي والاسحار وادعوک بقلبي وروحي و فؤادي ان تؤيد عبدک الصّادق المنتسب الي النّفس المقدّسة عبدک الّذي صعد اليک " الخ مراد از نفس مقدّسه ميرزا ابو الفضل گلپايگاني است که آقا سيد مهدي نامبرده پسر خواهر او بود . ومهدي آباد از توابع يزد که جمعي از بهائيان اقامت داشتند . هاشم اسم فاعل به معني کريم وتريد کننده بهر مهمان . ونام اشخاص بسيار و مشاهير مذکوردرآثار چنانچه هاشم جدّ پيمبر وبني هاشم خاندان او معروف اند
واز مولي الوري عبدالبهاء درخصوص فتنۀ اصفهان ويزد ۱۳۲۱هج.ق. است : " يک نفر از احبّاي الهي را که تازه فوت نموده از زير خاک بيرون آورده 260قطعه قطعه کرده آتش زدند " الخ که مراد استاد هاشم قزويني ميباشد . ودر رسالهٴ ردّيۀ منسوب به عمّه نشر يافته از بابيان ازلي تفصيلي از هاشم کاشي است که از مدّعيان بابيه بود ولي توبه وبازگشت نمود . هامَ – اِستهّام سرگشته و آشفته شد . از غصن اعظم عبدالبهاء است : " وهام في بيداء الولاء واستهام في نور جمالک " هامِية اسم فاعل مؤنّث عربي به معني جاري و پراکنده . از غصن اعظم عبدالبهاء دروصف بليات وشهادات بهائيان خراسان است قوله : " فالعيون هامية العبرات " .
هانَن ساکن واشنگتن آمريکا در ايا م اقامت ميرزا ابوالفضل گلپايگاني به واسطهٴ او ايمان بهائي يافت ودرآثارغصن اعظم عبدالبهاء مذکور ميباشد . هَب فعل امر از وَهَبَ . درلوح به نصير است : 261 " هب لي بسلطان عنايتک " به من به قدرت توجّه وکرمت بخشش کن. هُبوُب – هَبوُب هُبوب مصدر عربي به معني وزيدن . درخطاب به بهائيان خراسان است : " ايا نفحات الله هُبّي معطّرة" هُبّي به ضمّ هاء امر مخاطب از هبوب و معطّرةَ به کسر يا فتح طاء اسم فاعل يا اسم مفعول مفرد مؤنّث از تعطير يعني اي نفحات الهي عطربيزانه بشتاب و بوز . وخطابي ديگر به آقا سيد احمد افنان است : "هُبّي الي اشرف الاوطان" هَبوب بادِ وزان. درلوح حکما است : " کن هَبوب الرّحمن لاشجار الامکان " هِجرَت عربي ترک اقامتگاه به جاي ديگر ودراسرار الآثار العموميه تفصيلي است ودرآثارو الواح اين امر نام هجرتهاي متکثّره در دوره هاي گذشته الي الحال در مواضع مختلفه ذکر يافت ودرکتاب ايقان راجع به مهاجرت به کردستان است قوله: " چون في الجمله بر امورات محدثۀ بعد اطّلاع يافتم از قبل مهاجرت اختيار نمودم " وسورة الهجرازآثار صادردرادرنه قوله : 262 " هذه سورة الهجرنزّلنا بالحقّ ليظهربها مظلوميتي بين السّموات والارضين" الخ . ودر لوحي است قوله : " هوالعزيز لم يزل نفحات قدس ازرضوان عنايت الهي دروزيدن بوده ...... چنانچه از هجرت اين مهاجران به اين سمت اشتهارعلوّ اين امر جميع امکنۀ اين ارض را احاطه نموده چنانچه جميع اهل اين اطراف مطّلع شده اند واين نصرت را سلطان احديه به يد خود اعداء فرمود من دون اين که احدي مطّلع شود ويا شاعر باشد اين است معني آن شعرپارسي که ميگويد : تو گرو بردي اگر جفت و اگر طاق آيد " وقوله : " هوالباقي باسمي في ملکوت الاعليٰ سبحان الّذي خرق حجبات الممکنات بسلطانه وخلق السّموات بامره ...... قل انّه يريد ان يخرج من بينکم وحده ولم يکن معه احد الّا نفسه ........ قل انّ کينونة القديم يريد ان يخرج من بين اعدائه واحبّائه ............ انت يا حسين استمع نداء سمّيک الّذي ابتلي في الارض بما اکتسبت ايدي الظّالمين ...... وتعرف قدر اخيک الّذي هاجر مع الله العزيز القديم " الخ . ودر لوح رئيس خطاب به ذبيح وهمرهانش قوله : " طوبي لکم بما هاجرتم من ديارکم وطفتم البلاد حبّاً لله موليکم العزيز القديم " 263 ونيز جمعي از بهائيان به اين نام ونشان مهاجرومهاجرين مرسوم ومشهور گرديدند . هُجوُع مصدرعربي به معني خواب و آرامش درشب. درلوح طبّ است : " ولا تأکلوا الّا بعد الجوع ولا تشربوا بعدالهجوع " ودر خطاب معروف به عمّه است : " فاستقضي من الهجوع " . هَدَر – هَدِير عربي آواز کبوتر . درلوحي است : " هَدَرَت الورقاء " ودر لوحي ديگر : " کذلک هَدَرَ طير البيان علي الاغصان " ودر خطاب معروف به عمّه است : " او يمنعک طنين الذّباب عن هدير الورقاء " هُدهُد عربي مرغ شانه سر معروف ودر الواح وآثار لقب مادر آقا محمّد کريم عطّار مشهوربود قوله : " اينکه دربارۀ امة الله هدهد عليها بهاء الله مرقوم داشتيد........ لسان عظمت به اين کلمهٴ عليا ناطق قوله يا ايها النّاظر الي وجهي والقائم علي خدمة امري بشّرها من قبلي وکبّر عليها امراً من لدن ربّک المشفق الکريم انّا ذکرناها من قبل وبنت اسمي الاصدق " الخ. دختر اسم الله الاصدق زوجۀ آقا محمّد کريم عطّارونيز 264هدهد نام اصلي زني طبسي بنت ملّا عظيم که ايمانشان به اين امر بدين طريق شد که دونفر بهائي را درسفردزد زده کتابي دراشيائشان ديدند وصبح هردورا با کتاب نزدآخوند ملّا عظيم بردند که اينها بابي اند وحکم قتل دهيد واو گفت هردورا به من دهيد تا به دست خود چوبکاري کنم ودرشب کتاب را مطالعه کرده مؤمن گرديد و صبح هردورا مصاريف داده روانه نمود وکتاب را نگه داشت وروزي پسر بزرگش شيخ محمّدرضا همان کتاب را ديده نهاني خوانده ايمان آورد وروزي ديگر دخترش هدهد نيز کتاب را نهاني خوانده ايمان آورد واز حال يکديگر بي خبر بودند وروزي محمّد رضا به خانه رسيده خواهررا به حال مطالعۀ کتاب ديد به تغير اظهارکرد که اين چيست ميخواني واو تعريف وتوصيف از کتاب نمود وهردو ايمان خودرا آشکارنمودند وپدر هم از حال آن دومسرور گشت وهدهد زوجۀ آقا محمّد جعفر شده به ازغند رفت وبعد به تربت قرارگرفت وبالاخره درمشهد بود وهنگامي که فروغي وحاجي محمّد ترک وسه نفر ديگررا حکومت حبس کرد و کسي جرأت رفتن درپيرامون آنها نداشت هدهد به درب زندان رفته گفت برادران خود را ميخواهم ملاقات کنم زندانبان ازبزرگتر خود اجازه گرفت ومدّت زماني که محبوس بودند هدهد برايشان غذا ميبرد ونزد تلگرافچي رفته پول زيادي داد که 265 به حضور شاه تلگراف کندودوماه گذشت وخبري نشد واو به تلگرافخانه رفته تشدّد کرد که چرا تلگراف نکردي واو گفت تغير نکنيد همين حال گفتگوي از شما به ميان بود باز تلگراف زديم وجواب ميآيد وپس از سه روز جواب رسيد که محبوسين را به اين زن شجاع بخشيديم وايشان به محضر مولاي خود عرض کردند ونام هدهد را درحقّ ام ثابت کردند قوله : " به واسطهٴ جناب امين امة الله هدهد والدۀ بديع " الخ هَدِيه عربي ارمغان و پيشکش درلوح به نصير قوله: " ذکر شده بود که هميشه مع مراسله هديه اي به ساحت مرسول ميداشتي " ودر خطابي است : " در ملکوت ابهيٰ هديه اي خوشتر از اين نه ودر ملأ اعليٰ ارمغاني دلکشتر از اين نيست ". هَرَم مصدر عربي رسيدن به نهايت پيري وضعف پيري درکتاب اقدس : " من کان في نفسه ضعف من المرض اوالهرم " . 266 هُرمُس حکيم مشهور مصري دراسرار الآثار العموميه تفصيلي است ودر لوح حکمت نام الواح هرمسيه ذکر است . هَرِيس مستر هوپر هريس از بهائيان اهل نيويورک امريکا در اوايل نشر اين امر درآن مملکت بهائي شد وسفر وتبليغ ونطق کرد ودر سفرنامهٴ امريکا مذکور است مستر هريس منظور نظر عنايت گرديده ودر محافل عمومي مأمور به نطق قبل ازخطابهٴ مرکز ابهيٰ عبدالبهاء شد واو درسال 1906 با مستر ماريون هوبر به زيارت به عکّاء رفته بود وبعداز ايامي به اتّفاق عدّه اي از بهائيان ايراني به هند رفته شهوري در آن مملکت نطق و تبليغ کرد ومراجعت به امريکانمود وبه انواع خدمات امر بهائي با کمال تجربه ودانائي ومنطق کوشيد تا از اين عالم درگذشت . هَزِيز-مُهتَزّ هزيز عربي لرزش و جنبش درلوح صورت زيارت هَزَّ سيد الشّهداء است
" بمصيبتک منع القلم الاعليٰ عن صريره وبحر العطاء عن امواجه ونسائم الفضل من هزيزها " . مُهتَزّ اسم فاعل, لرزان از فرح و انبساط . درصورت صلوة يوميه است: 267 "ايربّ تري روحي مهتزّاً في جوارحي وارکاني " هَزَّ فعل ماضي = لرزاند و جنباند . درلوحي است : "تالله کنت راقداً هزّتني نفحات الوحي وکنت صامتاً انطقتني ربّک المقتدرالقدير" هِشتَن مصدر فارسي به معني واگذاشتن ورها کردن . درلوح پارسي است : " پرسش ششم پس ازهشتن تن که روان ازتن جداشده به آن سرا شتابند"الخ
هَشِيم عربي گياه خشکيدۀ پاشيده وکاه . درقرآن است : "انّا ارسلنا عليهم صيحة واحدة فکانوا کهشيم المحتظر" وقوله : " فاصبح هشيماً تذروه الرّياح " ودر خطاب معروف به عمّه است : " او يحميک محتظرالهشيم " هِضاب عربي جمع هَضبَة تپّه وکوه . در لوح به رئيس است : " بحيث ينوح الکثيب في الهِضاب " 168 هَضم مصدر عربي تبديل شدن غذا به حالت مستعد وصالح طبيعي جزو بدن . درلوح طبّ است : " لا تباشرالغذا ء الّا بعد الهضم " هَطَلَ – هاطِل هَطَلَ باران دانه درشت پيوسته باريد . درکتاب اقدس است: هَطال " کذلک هطل من سماء عنايتي امطار مکرمتي " هاطِل – هطّال اسم فاعل ومبالغه ازآن به معني جاري وريزان شدن سيل . درلوح به نصير است : " وبه شأني ازغمام فضل امريه وسحاب فيض احديه هاطل" ودر خطاب معروف به عمّه است : " ثمّ البلد الطيب اخرج نباته باذن ربّه من ذلک الفيض المدرار والغيث الهطّال" هفت وادي-هفت منزل درذيل سبع درح است . هَلاهِل به فارسي زهري مهلک . درلوحي است : " سلاسل درسبيلش سلسبيل وهلاهل درحبّش شهد بي عديل " 269 هَمّ عربي حزن و بيتابي , درلوح طبّ است : " ان احتجب الهمّ والغم " وقوله : " لتعلم بانّ الهمّ ما اخذ جمالقدم " هِمَّت آباد قريه اي از توابع آباد مذکوردرآثار. هَمَج رَعاع همج عربي پشه کوره ومگس هائي است که برحيوانات مينشينند وبر سبيل تشبيه بر مردم فرومايه استعمال زياد پيدا کرده وبا اتّباع همجبرَعاع که به معني عوام ومردم پست ميباشد تبيين وتأکيد به مراد کنند وبدين طريق ذکر کلمهٴ همج رعاع درآثار مرويۀ از نبيوعلي وديگر ائمّه به اين معني متداول گرديد واز اينجا اصطلاح ادبي همج رعاع باقي ماند که درآثاربديعه به کثرت استعمال شد چنانچه درکتاب اقدس است : " والّذي غفل انّه من همج رعاع " وخطاب: " انّا امرناکم بکسر حدودات النّفس والهوي لا ما رقم من القلم الاعليٰ " متوجّه به اهل بيان است وتعريض به کسر حدود معروف فيما بينشان دربرداردکه مرادرا نفهميدندوعمل بما نزّل من قلم نقطة البيان را درهم شکستند وحال آنکه منظورکسر حدود واوهام وخرافات وتمايلات نفس وهوي بود وتمام آيات وتأکيدات 270 متواليۀ دراوايل کتاب وبعدها براي جلب وجذبشان به دين وشريعت ميباشد. ودر لوحي درحقّ اهل بيان چنين مرقوم است : " اهمج من همج رعاع واغفل من کلّ غافل وابعد من کلّ بعيد واجهل من کلّ جاهل ذروهم يا قوم بانفسهم ليخوضوا في هواهم ويلعبوا بما عندهم " ودر لوح به شيخ محمّد باقر مجتهد اصفهاني است: " اتفرح بما تري همج الارض ورائک " ودرلوح به حاج محمّد کريمخان : " والّذي اعترض اليوم انّه من همج رعاع " ودرايقان است : " باري هزارو دويست و هشتاد سنه از ظهور نقطهٴ فرقان گذشت وجميع اين همج رعاع درهر صباح تلاوت فرقان نمودند " الخ . که مراد از همج رعاع جهلاء معروف به علم ومرادازدويست و هشتاد سنه تقريبي وبه نوع مبالغه است وگرنه سال صدور ايقان تقريباً هزارو دويست و هفتادو نه بود . ونيز قوله : " واين همج رعاع چون معني قيامت ولقاي الهي را ادراک ننمودند " وقوله: " که درنزد اين همج رعاع معتبر است درآن ساحت مذکورنيست " 271هَمَدان شهرمعروف ايران که دراسرار الآثار العموميه تفصيلي ميباشد ودر الواح غالباً به رمز ه م مذکور است قوله : " هوالسّامع المجيب يا احبّائي في الهاء والميم ان استمعوا نداء ربّکم الرّحمن الرّحيم انّه ما غفل منکم قد ذکرکم في اللّيالي والايام وفي الاصيل والاسحار يشهد بذلک کلّ الاشياء " وقوله : " حضرت سلطان ناصرالدّين شاه ايده الله را تأئيد نمايد وتوفيق بخشد مع جسارت بعضي دراوّل ايام ( واقعۀ هدف کردن بابيان شاه را در سال ۱۲۶۸) مکرّراً در اين سنين اخير مظلومان را از ظلم جاهلان حفظ فرمود مرّةً في الهاء والميم واخري في القاف والميم چنانچه محبوسين ارض طا را به صرافت طبع مرخّص فرمودند " الخ وشرح اوضاع و احوال بهائيان آنجا درتاريخ ظهو الحقّ مفصّلاً ثبت است . از توابعش امزاجرد – حسين آباد – بهار – ساري قميش –افجلو – چپوقلو – لاله چين – ميرزا حصاري – ميرزا کندي و قروه است که هرکدام داراي تعدادي بهائي است . هَمَزات الشّياطين وسوسه هاي شيطاني درقلب . درقرآن است : " قل اعوذ بک من همزات الشّياطين " درلوح به عبدالوهّاب است : 272 " نبذوا کتاب الله ورائهم متمسّکين بما عندهم من همزات المتوهّمين " . هَمگِنان به فارسي به معني همکاران وهمرتبگتن وهمسالان . در کلمات مکنونه است : " اي همگنان ابواب لامکان باز گشته " هُناک عربي آنجا . درلوح به نصير است : " بلّغ هناک امر مولاک " هِند اوضاع واحوال مربوط به اين امر درآن کشوردر بخشهاي ظهورالحقّ مسطور است واز مقام نقطه درجواب نوّاب هندي است : " يا ايها الصّاعد الي حرم القدس في طور الجلال لا تحرم نصيبک عمّا قدّرالله لاهل الفضل والکمال واقرء تلک الآية من القرآن قالوا يا موسي انّ فيها قوماً جبّارين وانّالن ندخلها حتّي يخرجوا منها فانّا داخلون قال رجلان من الّذين يخافون انعم الله عليهما ادخلو عليهما الباب فاذا دخلتموهم فانّکم خالدون " الخ والواح وآثار بسيار مرتبط به آن مملکت ميباشد و به حروف مقطّعۀ ه ن د ذکرشد واوّل 273کانونشن بهائيان هند وبرما در ۲۷ دسامبر 1920 در بمبئي درتالار بهائي انعقاد يافت ومحفل ملّي براي دو مملکت تأسيس گرديد واز جرائد بهائي به لغات اردو و

فارسي وانگليسي درآن کشور البشارة دربمبئي و الکواکب در دهلي بود . هِندِيجان معموره هائي عرب نشين در جنوب ايران از مراکز پرجمعيت مشهور بهائي محسوب که ضمن نام سلمان ذکر است ودرآثار به نام هنديان نام برده گشت . از اهواز تا خلف آباد ۱۶ فرسخ وازآنجا تا هنديجان نيز ۱۶ فرسخ ودر خلفه هم مهاجرتي هست ودر هنديجان چند قريه ودهکدۀ آبادي است ومرکز آنها قصبهٴ بزرگتر از مابين پنج قصبه به نام هنديجان که درآنجا دوخانوار بهائي هستند وچند قريه ازقبيل صفائيه فعليه است که بيشتر جمعيت درآنجا هستند ودو محفل ودر حدود دويست و پنجاه نفر دارد ولغتشان لري مانند مانند وعرب شده ميباشد وقريه ها بي آب که ازنهر باظرف آب ميگيرند وبه نوع خلاصه صفائيه بيشتر جمعيت دارد آنگاه فيلي ديگر چم تنگ ديگر جبرآباد مسقط الرّأس شيخ سلمان درسهک . هُنوُلوُلوُ جزيره اي معروف در اقيانوس محيط در دورۀ مرکز ميثاق مورد 274 صدور حطاب وموطن بهائي گرديد ودرآثار مذکورآمد . هُو عربي ضمير منفصل غايب مفرد مذکّر مرفوع بجاي او در فارسي وبه اصطلاح عرفاني نام غيب الهي چنانکه هُوَهوُ غيب الغيب است وهاهوُت عالم ذات وهويه به نسبت گفتند . ودر ضمن کلمات مکنونه خطاب يا ابناء الهويه است. ودرضمن نام نکس واسم شمّه اي ازآن ثبت ميباشد . درلوح به حاجي محمّدکريم خان است: " ارفع رأسک عن فراش الغفلة لتشاهد ذکر الله الاعظم مستوياً علي عرش الظّهور کاستواء البهاء علي الواو " ونيز هويه معني حقيقت وذاتيت و شخصيت اشياء گفته ميشود . هَودَج عربي کجاوه ولوح معروف هودج لوحي است که جمال ابهيٰ در وصول به سامسون همانطور که سوار هودج بودند فرمودند . هَور مسترويليام هور امريکائي به سال ۱۳۱۰ هج.ق. بهائي شد وبه سال ۱۳۱9 به زيارت عکا رفت ودر فتنه ها براي بهائيان درسال ۱۳۲۱ تلگرافها و 275عريضه ها به مظفّرالدّين شاه فرستاده اقتضاي دادگستري درحقّ برادران و خواهران روحاني نمود . او ومسس هور به اين امر خدمت ونصرت ميکردند تادرگذشتند . هَوي عربي ميل وخواهش نفساني . درلوح به نصير است : " اتظنّون في انفسکم بانّ هذا الفتي ينطق عن الهوي " ودر لوح به رئيس : " بما اتّبعت هواک وکنت من الغافلين " ودر لوح به ناصرالدّين شاه است : " انّ الّذين اتّبعوا الهوي " ودر کلمات مکنونه است : " اي پسر هوي تاکي درهواي نفساني طيران نمائي پَرعنايت فرمودم تا درهواي قدس معاني پرواز کني " هَيکَل عربي که جسد انساني وصورت آدمي را هم گويند. درکتاب اقدس است : " ماء يحيط هياکلکم في کلّ اسبوع " ودر وصاياي مرکز عهد ابهيٰ عبدالبهاء است : " حمداً لمن صان هيکل امره بدرع الميثاق" که بر سبيل تشبيه به اندام انساني اطلاق گرديد . ودرلوح به نصير است : " ويأتيکم هيکل النّار بکتاب فيه ردّ " الخ که اشاره به ميرزا يحيي ازل ميباشد وصور حرزيۀ معروفۀ از باب اعظم پر شده از اسماء الله وآيات و اعداد 276 ورموزمانند هيکل انساني ومخمّس بود هياکل خوانده ميشد که ضمن نامهاي سبع وجُنّة الاسماء مذکور ميباشد وبه اين مناسبت کتاب عياکل آن حضرت که کتابي شامل وحاوي شرح وتفصيل در علم الحروف است مسمّي گرديد ودرايام ابهيٰ تيز حرزي براي مردان وزنان مرقوم بود که هيکل ميخواندند چنانکه درلوحي است : " اين که ذکر مناجات و هيکل نموده اند ايشان انشاء الله به آن فائزشوند "
ودر لوحي است قوله: " قد نزل في جواب من سأل عمّا ذکر في الدّلائل السّبعه قوله جلّ وعزّ از جملهٴ دلائل متقنه علم کلّشئي است در نفس واحد که درکتاب هياکل واحد بيان اين علم مکنون ومخزون شده واحدي قبل از اين مطّلع نشده ....... اي خليل به لسان پارسي ذکر ميشود تا کلّ بريه از نفحات بيانات الهيه نصيب و قسمت برند" الخ وقوله : " يا اهل البيان عليکم بکتاب الهياکل الّذي انزله الرّحمن لاسمه الدّيان " الخ و از اين رو اولي الهياکل دراصطلاح دورۀ بيان اطلاق برمردان ميشد وزنان را که خود برشکل دائرة مرقوم ميفرمودند ذوات الدّوائر ميگفتند . وسورة الهيکل از مقام ابهيٰ قوله : 277 " هذه سورة الهيکل قد جعلها مرآت اسمائه بين السّموات والارض وجعلها الله آية ذکره بين العالمين هوالابدع الابهيٰ سبحان الّذي نزل الآيات لقوم يفقهون" الخ در سجن اعظم عکّا به سال 1869م صدوريافت وشخصي از سورة الهيکل سؤال نمود که مخاطب کيست و همچنين در سور منزلهٴ اخري که بعض خطابات شده
فرمودند : " المخاطِب والمخاطَب هو نفسي المهيمنة علي العالمين " واز شُعب خطابات آن سورة که به امضاء هيکل ميباشد توجّه خطاب به هيکل خودشان واضح ميگردد ودر اثري از خ ا د م ۶۶ مورّخ سنۀ 1294 چنين مسطور است قوله : " از جمله درسورۀ مبارکهٴ هيکل که بعض آن از ارض سرّبه عراق رفته وبعضي اجزاء بعدازورود سجن اعظم ارسال شده ملاحظه فرمايند" الخ وهمچنين است آيه اي از کتاب اقدس قوله: " قل يا ملک برلين اسمع النّداء من هذا الهيکل المبين "
در کلمات مکنونه است قوله: " هيکل الوجود عرشي" ودرضمن نامهاي تسع وجابرصا ذکر اصحاب هياکل وهياکل النّور وشرح هياکل النّور است ونيز درکتاب اقدس : 278 " ان تقعدوا علي هيکل التّوحيد " که درضمن نام وحدت ثبت ودرآثار و توقيعات نقطة البيان ضمن لغت سلوک ذکر ميباشد وقعود به هيکل توحيد وخلق انسان به صورت کلمهٴ توحيد نزد عرفاء مشهور است ودر اصطلاح اهل بهاء وعرف متداولشان مرکز امررا هيکل مبارک يادميکردند که ضمن بيان نام آقا ذکري است ودراصطلاح مسيحيان عيد دخول هيکل به يادگار دخول سمعان کاهن برعيسي که براو برکت کرد برقرار ماند . هَيماء عربي بيابان بي آب ودرکتاب اقدس است : " ولا تکونوا في هيماء الشّهوات من الهائمين " .
هَيولي (هَيولا) کلمهٴ يوناني به معني اصل ومادّة الموادّ جوهري که متداول وشهرت استعمال درعربي وفارسي علمي گرديد وعقل هيولائي درفلسفه درحقيقت اصل عقل واستعدادآن ميباشد. در رسالهٴ مدنيه است : " شعلهٴ نوراني عقل هيولائي در زجاجۀ فطرتشان مخمود است "

حرف ( و)

279 وادي النّبيل در سورة الوداد از الواح ادرنه است قوله: " ان يا علي فاشهد بانّي ظهورالله في جبروت البقاء ........ الي ان وردنا وادي النّبيل " الخ ودرکتاب بديع است قوله : " وديگر معلوم بوده که مقصود از وادي نبيل که درالواح ذکر شده نفس اين ظهوراعظم بوده وخواهد بود و وادي آن ارض اقدس است که فوق طبقات جنان خلق شده ولا يقدر ان يرد عليها الّا اهل البهاء تالله انّهم وادي النّبيل ووادي العظمة ووادي الاستقلال ووادي الجلال ووادي الاقتدار ووادي العزّة ووادي التّقديس ووادي التّنزيه ووادي الکبرياء وغيراين نفوس از وادي نبيل خارج ودرتيه بغض وهوي مستمر ومبتلي وکينونة النّبيل حينئذٍ يتبرّء منهم ومن اعمالهم وما يظهر منهم وبذلک يشهد کلّشئي ان انتم تعلمون " وملّا محمّد نبيل زرندي مذکور تحت نام نبيل چنين تطبيق کرد که عدد ابجدي نبيل با عکّاء به مدّ همزه يکي است . 280 واصِب درقرآن است : " لهم عذاب واصب " به معني دائم وداراي دردهاي بسيار . ودر لوحي است : " وماء واصب" مراد آب راکد موجب بيماري است وممکن است واصب به معني موصِب يعني بيمارکننده باشد .
واعِيه صفت عربي واُذُن واعيه گوش نيوشا ودر خود جان دهنده . درلوح به شيخ نجفي اصفهاني است: " صاحبان ابصار حديده وآذان واعيه وقلوب منيره صدق را از کذب بشناسند" واتسُن مسيس ماري واتسن ساکن واشنگتن از بهائيان مبلّغات امريکا درکبر سنّ و نحول همي نطق وتبليغ اين امر کرد ودرهمان احوال به حيفا رفته به زيارت رسيد وشرح سفر نوشت . وَباء عربي مطلق بيماري ساري وعامّ درعرف عربي وفارسي همان کُلِرا به لغت اروپائي را گويند . درلوح خطاب به صدردولت عثماني : "همچنين وبا مسلّط شد ومتنبّه نشدند " . 281 وَبَخّ درسورة الذّبح است : " ان يا ذبيح وُبِّختُ في کلّ حين في عشرين من السّنين لا يعلم ذلک الّا ربّک العزيز المحبوب " وُبِّختُ به معني سرزنش کرده وبيم داده شدم . وَجِل عربي ترسان درمناجاتي درخطابي است : " تراني يا الهي خاضعاً خاشعاً ...... وَجِلاً من قهرک . وَجه – تَوَجَّه وجه عربي روي . وجوه = جمع . در توقيعي خطاب به محمّد شاه است : " انّني انا وجه الله الّذي لا يموت " وقوله : تصلّي عليه ومظاهر نفسه عدد حروف الوجه " ودرتوقيعي تفسيري برکلام علي اميرالمؤمنين "نحن وجه الله" است ودر لوحي ومناجاتي قوله: " ربّ انا الّذي وجّهتُ وجهي للّذي هومحبوب اهل العرش والثّري لک الحمد يا الهي وربّي وسيدي ومحبوبي بما عرّفتني مظهر نفسک العلي الاعليٰ في هذه الکرّة الاخري وانطقتني بثنائه بين الارض والسّماء اذاً اسألک بجمالک الّذي منه قرّت عيون اهل ملأ الاعليٰ بان لا تحرمني عمّا عندک من مواهبک الکبري والطافک 282العظمي وانّک انت العليم الحکيم " ودرلوحي است : " هذا يوم فيه ينطق لسان العظمة کلّ شئي هالک الّا وجهي هر نفسي اليوم از حقّ منيع اعراض نمود اودرظلّ نفي هالک وفاني وهرکه به اقبال فائزشد درظلّ وجه ثابت وباقي ووجه محدود به حدود عدديه نبوده ونيست واينکه به قصبات اربعة عشر ذکر شد هذا لهند سة العباد مثلاً اگر کلّ من علي الارض اليوم بما ارادالله فائزشوند کلّ دروجه مذکور ودرظلّ وجه محشور واز وجه محسوب " الخ ودر کتاب اقدس است : " کلّ من عليها فان وهذا وجه ربّکم العزيز المحبوب " ودر لوحي است : " وتَوَجَّهَ وجه المظلوم من شطر سجنه الاعظم اليک" ودر لوحي ديگر : " طوبي لک بما اقبلت الي الوجه " ودرلوحي ديگر : " کتابت لدي الوجه حاضر " ونيز درکتاب اقدس است : " اذا اردتم الصّلوة ولّوا وجوهکم شطري الاقدس ......." ونيز نظير اين عبارت درآثار بسيار است قوله: " ونکبّر من هذا المقام علي وجهک ووجوه الّذين تمسّکوا بحبل الله المتين" 283 وَحدَت - وَحدانِيت وحدت مصدر عربي معروف ونام وحدت بشر براي مدرسهٴ بهائيان کاشان بود که درسال ۱۳۲۷ هج.ق. تأسيس شد وبه همين نام درآثار غصن اعظم عبدالبهاء مذکور است قوله: " ۲۵ ج ا – ۱۳۲۸ کاشان حضرت خواجه ربيع کليمي عليه بهاء الله الابهيٰ هوالله اي بندۀ جمال ابهيٰ وجد وسرور نما که الحمد لله مظهر الطاف حضرت بديع الاوصاف ومورد عنايت ربّ احديت ودليل آن موفّقيت برخدمت وعبوديت آستان مقدّس , نام مدرسه را مدرسهٴ وحدت بشر نهاديم تا جميع طوائف و ملل تلامذه به آن مدرسه بفرستند ويقين بدانيد که سبب نجاح وفلاح کلّي است مرقوم نموده بوديد که که جناب آقا حسين پهلوان وجناب آقا ميرزا روح الله معلّم مدرسه به اتّفاق شما توجّه به ارض مقصود نمايند چون شما عازميد ايشان بايد درکاشان باشند تا به خدمت پردازند واز هرجهت محافظه نمايند وعليک البهاء الابهيٰ ع ع " وقوله : "مدرسهٴ وحدت بشر مظهر جليل اکبر است " الخ واين مدرسهٴ شش کلاسهٴ ابتدائي بود لکن درسال ۱۳۳۲ تأسيس کلاس هفت گرديد . 284 وحدانيت و وحدانية الله به معني يگانگي ويکتائي و تنهائي معروف ميباشد.
درکتاب اقدس است : " و يعترف بوحدانية الله " ودر رسالهٴ مدنيه است : " مقرّ وحدانيت والوهيت جز ملّت موسويه نبود " . وحيد-اتّحاد- توحيد وحيد به معني تنها ويگانه وبي نظير. درآثار مقام نقطه ودورۀ بيان نام يحيي نامان به تطبيق عدد ابجدي حروف بود چنانکه آقا سيد يحيي دارابي وحيد اکبر معروف گرديد . اتّحاد به معني يکي شدن که درلوح به رئيس است : " قل قد جاء الغلام ليحيي العالم ويتّحد من علي الارض کلّها وذکر اتّحاد در الواح بسيار است ازآن جمله درلوحي راجع به واقعات مکدّرۀ بين اصحاب در اوائل عکا قوله: " ليلهٴ مبارکه را ليلة الاتّحادية قرار دهيد که اختلاف وکدورت مرتفع شده با هم به اتّحاد سلوک نمايند " وقوله: " بسم الّذي بذکره يحيي قلوب اهل الملأ الاعليٰ سبحانک اللّهمّ يا الهي تشهد وتري کيف ابتليتُ بين عبادک بعد الّذي ما اردتُ الّا الخضوع لدي باب رحمتک ..... فوعزّتک يا محبوبي لو تعذّبني في کلّ حين ببلاء جديد لاحبّ عندي بان يحدث بين احبّائک ما يکدّربه قلوبهم ويتفرّق به اجتماعهم انّک ما بعثني الّا لاتّحادهم علي 285امرک .... ايدهم يا الهي علي توحيد الّذي انت اردته وهو ان لاينظراحدٌ احداً الّا وقد ينظر فيه تجلّي الّذي تجلّيتَ له به بهذا الظّهورالّذي اخذت عهده في ذرّ البيان عمّن في الاکوان ومن کان ناظراً الي هذا المقام الاعزّ الاعليٰ وهذا الشّأن الاکبر الاسني لن يستکبرعلي احد طوبي للّذينهم فازوا بهذالمقام ........ اي دوستان من مقصود ازحمل اين رزاياي متواتره " الخ ديگر قوله: " هوالابهيٰ قد حضر لدي المظلوم کتاب احد من السّادات ....... اينکه دربارۀ اتّحاد " الخ ودرکتاب اقدس راجع به لغت عموميه است : " هذا سبب الاتّحاد لو انتم تعلمون " . توحيد يکي کردن وگفتن وبه يگانگي ستودن واعتقاد وپرستش به وحدانية الله است ودر خصوص توحيد بياني از آثار نقطة البيان ضمن نام علم ثبت ميباشد ودرکتاب بيان است قوله: " کلّ احکام بيان بر اسرارتوحيد ومعرفت جاري شد که اگر کسي نظر کند ازمبدء تا منتهاي آن ماء توحيدرا درکلّ به يک نهج جاري ميبيند " ودرلوحي است: " اصل معني توحيد اين است که حقّ وحده را مهيمن برکلّ ومجلّي برمراياي 286موجودات مشاهده نمايند ...... وجوهر توحيد آنکه مطلع ظهور حقّ را با غيب منيع لايدرک يک داني به اين معني که افعال واعمال واوامر ونواهي اورا ازاو داني من غير فصل ووصل وذکر واشارة " الخ ولوح مدينة التّوحيد به شيخ سلمان در ادرنه صادرشد قوله: " هذه مدينة التّوحيد فادخلوا فيها يا ملأ الموحّدين لتکونوا ببشارات الرّوح لمن المستبشرين هوالعزيز الوحيد العالي العلي الفريد تلک آيات الکتاب فصّلت آياته بدعياً غير ذي عوج علي آيات الله وهدي ونوراً وذکر لمن في السّموات والارضين وفيه ما يقرّب النّاس الي ساحة قدس مبين ..... وانّک انت يا سلمان فاشهد في نفسک وروحک ....... يا اهل لجّة الاحدية فانقطعوا في کلّ ما وجدتم به بارئکم و وحّدوا الله في هذه الايام في بما فصّل لکم بالحقّ ولا تکوننّ من الغافلين ...... وامّا ما سألت في آية التّحيد وکلمة التّجريد ......فاعلم ثمّ اعرف بانّ للتّوحيد مراتب و عوالم شتّي" الخ ولوحي ديگر قوله: " هوالبهي الباهي الابهيٰ حمد مقدّس از عرفان ممکنات ومنزّه از ادراک مدرکات " ودر کتاب اقدس است قوله: " ان تقعدوا علي هيکل التّوحيد " که درضمن نام سلوک ذکر است . و فيما بين متصوّفه واهل سلوک ورياضت رسم مراقبه چنين بود که بَراليتين نشسته 287 زانوهارا برافراشته به هم چسبانده دوبازورا چنبر کنند وسر مابين دو زانو برند وبه فکر ومراقبه روند واز اين صورت شکل الله تصوّر نمايند . ودر مجمع البحرين است : " في الحديث نهي عن الحيوة في المساجد هي بالکسر والضمّ الاسم من الاحتباء الّذي هو ضمّ السّاقين الي البطن بالثّوب اواليدين " وشايد بعد از انتشار رسوم عرفاء ومتصوّفه از احاديثي است که بر ردّ آنها وارد گرديد . ودر خطاب وصاياي عهد است : " مرکز نقض اباواستکبارکرد ولي بهانۀ توحيد جعلي نمود" الخ غصن اکير جعل چنين توحيد کرد که همه بايد فقط متوجّه به جمال ابهيٰ باشند وتوجّه به مولي الوري موجب شرک ميگردد واين را بهانه کرد که بهائيان را از توجّه واطاعت مرکز منصوص منحرف گرداند . وَدَع درمناجاتي درخطابي است : " الهي الهي تري المخلصين من الاحبّاء والمقرّبين من الاتقياء کيف ودعوا الدّنيا و ودّعوا کلّ راحة ورخاء " اوّل به تخفيف دال يعني دنيا را واگذاشتند ودوّم به تشديد يعني هرآسايش و گشايشي را بدرود گفتند . درلوح حکماء : 288 " انّا اردنا ان نذکر لک ما يتذکّر به النّاس عنّ ما عندهم (تا واگذارندآنچه را که نزدشان است) ويتوجّهنّ الي الله مولي المخلصين " در سورة الذّبح است: " اذاً دع المشرکين ( مشرکين را واگذار) " وهمچنين درلوح طبّ است : " دع الدّواء عند السّلامة " ونيز : " ودعه عند استقامة المزاج" ودر لوح به نصير است : "دع ذکرهم وما يجري من قلمهم" وقوله : " ولا تدعني بنفسي اقلّ من حين" مرا کمتر از يک دم به خودم وانگذار . ودر لوح به اشرف است : " واَودَعَ (امانت گذاشت) في کلّ نفس ما يعرف به آثارالله ومن ذلک لن يتمّ حجّته علي عباده " ودر لوح به رئيس است : " واودع تحت کلّ شجر و حجر وديعة سوف يخرجها الله يالحقّ " وَرَق – وَرَقة عربي برگ . اوراق, ورقات= جمع . درکتاب اقدس است : " قد فصّلنا الصّلوة في ورقة اخري" وآن ورقه که صورت صلوة را درآن مشروح داشتند به اهل بهاء ندادند وورقۀ ديگر را که حاوي دستور سه نوع صلوة است فرستادند ودر اصطلاح اين امر نشريات ازليين وناقضين درمخالفت و 289معارضت امرابهيٰ وميثاق اعظم به نام اوراق شبهات يا اوراق ناريه شهرت داشت . وَرَقه دراصطلاح اين امر برمؤمنات که به منزلهٴ ورقات شجرۀ امرند اطلاق گرديد ومتضمّن تلويح به جمال وبهجت وحسن هيئت ميباشد چنانچه درلوح به رئيس خطاب به انيس است قوله: " ويکبّرعليک آل الله واهله من الورقات الطّائفات حول الشّجرة ويذکرک بذکر بديع " ودرلوحي به اهل سنگسر است قوله: " من اَن يا ورقة هذه ورقة ارسلناها اليک لتجدي منها رائحة الله " ودرلوحي ديگر : " ورقۀ جناب ذبيح به نام دوست يکتا يا ورقتي ويا امتي " ودر لوحي ديگر: " يا ايتها الورقة قد ظهرما اخبرناک به من قبل" ودر لوحي ديگر : " ان يا ورقتي اذا هبّ عليک ارياح فضلي" ونيز : " يا ورقتي عليک بهائي وعنايتي " وورقۀ عليا به معني برگ برين به مادر غصن اعظم عبدالبهاء مذکور درنام آسيه اصطلاح بود که پس ازوفاتش اين لقب به دختر والاگهر يعني خواهر عزيز مولي الوري رسيد که درايام برادر به اعليٰ مقام احترام روحاني فيمابين زنان بهائي 290بودند ونسخ نامه هايش به امضاء بهائيه نزد بهائيان بسياراست وازابيات مدحيۀ بهائيان درحقّش : اي که تو گلبرگ بوستان جمالي باغ بها را تو بيهمال نهالي سدرۀ توحيد را مقدّس برگي بلبل تجريد را همايون بالي مرکز ميثاق را کنيز عزيزي نير آفاق را نخستين آلي ورقۀ عليا خوانده طلعت ابهيٰ زانکه توخوددرعلوّ فضل و کمالي گرچه نشايد همان حقّ به تو گفتن ليک تو در خلق بي قرين و همالي کي تو گزيني قرين زخيل خلايق چونکه تورا نيست کفووشبه و مثالي نيست سزاوارهمسري توکس زانک دخت بها و خداي را تو عيالي

وشرح وفات آن معظّمه درشمارۀ هفتاد سال بيست ونه جريدة النّفير است : " تشييع جنازۀ مرحومه بهائيه خانم روز شنبه 16 تيموز 1932 يکي از ايام مهمّه 291 بود که به ندرت شهر حيفا قبل ازآن نظيرش را به خود ديده بود درآن روز احتفال عظيمي براي تشييع جنازۀ خواهر حضرت عبدالبهاء سيدۀ بزرگوار پرهيزکار بهائيه خانم که در15 تموز يک ساعت از نصف شب گذشته به رحمت ايزدي پيوسته واقع گرديد هنوز ساعت چهار ونيم از ظهر شنبه نگذشته بود که صحن دارالضّيافۀ بيت بها مملوّ ازجمعيت تشييع کنندگان گرديد جمعيت مزبور مرکّب از بزرگان واعيان شهرحيفا وسائر بلاد فلسظين ورجال حکومت وهيئت تفتيشيه " الخ ونيزلقب ورقة الفردوس برخواهربزرگترملّا حسين بشرويه مقرّر گشت . درلوحي است: " ب ش ورقة الفردوس هوالمبين العليم الحکيم ان يا ورقة الفردوس ان استمعي نداء مالک البرية الخ که درنام زيارت وسورة الزّيارة ثبت است . وورقة الرّضوان نام خواهر ديگر ملّاحسين بشرويه خديجه نام بود که قبل از خواهرمهتر شوهرگرفت وداراي دوپسرو يک دختر شد. پسر بزرگ ابو الحسن وپسر کوچک محمّد حسين ضرير نام وشهرت داشت . ونيزبانوشاهزاده شمس جهان متخلّص به فتنه که ضمن آن نام مذکور است درآثاربه نام ورقة الرّضوان نام برده ميباشد . 292و ورقةالحمراء لقب مريم شهيره حرم حاجي ميرزا رضاقلي برادر ابي جمال ابهيٰ که هم خواهر حرم دوّم آن حضرت بود . ونيز خطاب به حرم باب اعظم در الواح بدين نهج مسطور است : " هوالعلي الاعليٰ ان يا ورقة الفردوس ان اشهد في نفسک بانّه لا اله هو وانّ علياً قبل محمّد جماله وسرّه وامره وفضله ورحمته وذکره وظهوره وبطونه علي من في السّموات والارضين جميعاً ....... فاشکري الله بما استوي عليک الرّحمن علي هيکل اسم عليا اذ انّک کنت عرش الرّحمن من دون ان يطّلع بذلک احدٌ من کلّ مؤمن فريداً وانّک عاشرتَ مع الله ربّک ودخلت في بحرالوصال في زمن قديما ... .... وکنت ممسوحاًبربّک في کلّ بکور وعشيا فحنيئاً لک يا ورقة البقاء ثمّ يا ارض الوفاء يا مدينة الاعليٰ في رفرف قرب اميناً انتِ اوّل عرش ظهر في الابداع ...... وانتِ خير نساء العالمين ان کنتِ علي الحبّ مستقيما " الخ ودر لوح به ناصرالدّين شاه : " هذه ورقة حرّکتها ارياح مشية ربّک العزيز الحميد " مراد بر سبيل تشبيه خودآن حضرت ميباشد ودرنام احمد جملهٴ "هذه ورقة الفردوس" مذکور در لوح به احمد يزدي شرح داده شد . 293وَرقاء عربي مؤنّث اَورق به معني خاکستري رنگ ونيز کبوتر به تشبيه بر نفس ناطقه وروح قدسي اطلاق گرديد . درلوح حروفات مقطّعات که ضمن نام مناجات ثبت است قوله: " قل انّ في تغنّي الورقاء علي الافنان واطوار ورقات الفردوس " الخ وقوله : " قد غنّت الورقاء " مذکور ضمن نام آل ودرکتاب ايقان است : " تأويل کلمات حمامات ازليه را جز هياکل ازليه ادراک ننمايد ونغمات ورقاء معنوي را جز سامعۀ اهل بقاء نشنود" ودر لوحي است : " ان استمع ما يوحي اليک من شهر الهوية ...... ان استمعي قول ربّک وتفکّري في الّذي به توقّفت في امر لولاء ما نزل البيان وما غرّدت الورقاء علي الافنان "
ودرلوح به رئيس است : 294 " يا ايتها الورقاء اسمعي نداء الابهيٰ في هذه اللّيلة الّتي فيها اجتمع علينا ضبّات العسکرية ونکون علي فرح عظيم " الخ که خطاب به ظاهر متوجّه به حاجي محمّد اسمعيل ذبيح کاشي است .ودرلوحي ديگر است قوله: " رائحۀ احزان جمال رحمن را احاطه نموده ...... ان يا قلب العالم هل لک من اذن لتسمَع ما يغرّد به ورقاء الاحزان في هذا الزّمان الّذي ارتفع نداء الشّيطان "
ودر کتاب اقدس است : " اذا طارت الورقاء عن ايک الثّناء " الخ. و قصيدۀ ورقائيه صادره از حضرت بهاء الله در ايام سليمانيۀ کردستان حاوي يکصدوبيست وهفت بيت عربي مقابل قصيدۀ معروف ابن فارس به همان بحر وحرف روي بر اوج عرفاني اعليٰ است ومطلعش : "اجذبتني بوارق انوار طلعة لظهورها کلّ الشّموس تخفّت "

در بيان مقام اعلاي جذبه وصال معشوق حقيقي وآنکه وصالش منوط به تحمّل بليات بي شمار است وقبول بلايا ومقام انقطاع از ماسوي ورسيدن به مقام خلافت کبري است ومقطعش :

   " فطوبي للمخلصين فيما سرعوا       عن کلّ الجهات في ظلّ ربوبتي "

ونيز ورقاء تخلّص شعري ميرزا عليمحمّد يزدي ( شهيد) بود که شرح حالش به تفصيل در تاريخ ثبت است وهمهٴ خانواده اش بدين نام درآثار والواح مذکورند واشعارش با همين تخلّص متداول ميباشد واو دوبار به نام ايمان به اين امر درسجن حکومت افتاد نخست دريزد حاکم وي را گرفته به مرکزش اصفهان نزد مسعود 295ميرزا روانه داشت واين درسال ۱۳۰۱ هج.ق. واقع شد وظلّ السّلطان بعدازايامي که وي را درزندان نگه داشت آزاد کرد وبار دوّم به سال ۱۳۱۳ در زنجان با پسرش روح الله وتني چند از بهائيان گرفتار شد وبه حکم شاهي مغلولاً به طهران کشيدند وبه سجن انداختند ودر جشن نيم قرن شاه بنا بود همهٴ مسجونين را رها کنند ولي چون ميرزا رضا کرماني درروز جمعه نيمهٴ قرن شاه را هدف کرد ميرزا جعفر خان حاجب الدّوله به تصوّر اينکه ميرزا رضا بابي ومانند محبوسين مذکور است به زندان رفته امردادکه همهٴ بهائيان مسجون را برهنه کرده لنگ بسته از زندان به صحنه بياورند وهمينکه ورقاء وروح الله را بدان گونه حاضر کردند نخست به ورقاء دشنامها داده امر نمود که از عقيده تبرّي کند واو نکرد لذا فرمان داد سرِ آن مظلوم را درکُند گذاردند وبا کتّاره ريز ريز کردند وآنگاه روح الله را با طناب نيم خفه کرده رها نمودند وحکم دادکه تبرّي کند ونکرد لذا ميرغضب به دستورش سرآن نورس را ببريد واز مرکزعهد ابهيٰ خطاب به نير وسينا راجع به مرثيه شان درحقّ پدر وپسر شهيد است قوله: " طفلي دوازده ساله را با آن صباحت و بلاغت وفصاحت وروي روشن ونطقي چون عندليب گلشن چنان مفقود و نابود نمايند که اثري باق نماند باري 296مظلوميت آن پدر بزرگوار ومعذوريت اين پسر معصوم جان نثار به درجه اي واقع که درصحائف قرون واعصار مثل وشبهش مذکور نه واين قربان درملکوت ابهيٰ به غايت مقبول ومحبوب قسم به جمال مقصود وحضرت مليک محمود که جواهر وجود درغيب امکان به حسرت نگرانند وبه منتهاي غبطه آرزوي اين احسان مينمايند " وقوله: " لهذا بايد احبّاي الهي در روز ۲۸ شعبان که يوم شهادت حضرت اعليٰ روحي له الفداء است در نهايت روح وريحان وتضرّع وابتهال قصد زيارت مرقد آن نورين نيرين نمايند واز قبَلِ عبدالبهاء زيارت مرقومه اي که از پيش ارسال گشت تلاوت کنند " وخطاب به ورقاء الواحي بسيار است از آن جمله قوله : " يا ورقاء عليک بهائي وعنايتي قد حضر عبد الحاضر بکتابک وارسلته اليک من قبل ومن بعد انّا وجدنا من کلّ کتاب ومن کلّ کلمة ومن کلّ حرف عرف محبّتک و استقامتک وخلوصک ووفائک وعهدک في امرالله العليم الحکيم " الخ ودر ضمن يکي از الواح خطاب به او است : " دربارۀ صوم مسافر وحدّ سفر اين سؤال شده بود حدود سفر ومسافر بيان شود که اطلاق اسم سفر بر چه مسافر ميشود ودر بين مسافرت هر گاه در محلّي 297 چند روزاقامت شود تکليف اوچيست ودر روزي که مسافر قصد سفر ميکند مثلآ وقت ظهر ويا بعد از ظهر مسافرميشود تکليف او درآن يوم از صبح الي ظهر چيست ؟. حدود سفرنه ساعت درکتاب الهي معين شده يعني ازمقامي که حرکت مينمايد تا مقامي که ارادۀ وصول به آن نموده نه ساعت باشد حکم صوم مرتفع است واگر مسافر در محلّي توقّف نمايد ومعين باشد توقّف او تا نوزده يوم بايد صائم شود واگر کمترباشد صوم براو نيست واگر دربين شهر صيام در محلّي وارد شود واراده نمايد يک شهر بيان درآن ارض توقّف کند بايد سه روز افطار نمايد وبعد باقي ايآم صوم را صائم شود واگر دروطن خود وارد شود بايد همان يوم صائم گردد ويومي که قصد سفرمينمايد آن يوم صوم جائز نه " ايضاً : " وهمچنين از اين آيۀ مبارکه سؤال شده بود قوله عزّ جلاله: " اذا غيض بحر الوصال الي قوله عزّ اعزازه الّذي انشعب من هذا الاصل القديم مقصود الهي حضرت غصن الله الاعظم وبعد غصن الله الاکبر روحي وذاتي وکينونتي لتراب قدومهما الفداءبوده واينکه ازاغصان الله وافنانه سؤال فرموده بوديد درساحت اقدس عرض شده فرمودند تاحال آنچه ذکر افنان از قلم اعليٰ جاري شده مقصود نفوسي منتسبهٴ نقطهٴ اولي بوده چه که دراين ظهور کلّ را به افق 298اعليٰ دعوت نموديم وبه بحراعظم هدايت نموديم دراوّل ايام مناجاتي مخصوص ايشان نازل ودرآن مناجات توفيق ايمان وعرفان از براي ايشان مقدّر انشاء الله بما اراده الله عامل باشند وبر اين امر اعظم عظيم ثابت وراسخ طوبي لهم بما سمّيناهم بهذا الاسم الّذي تضوّعت منه رائحة الايمان في الامکان وايشان را به اين سدره نسبت داديم فضلاً من لدنّا عليهم فاسئل الله بان يحفظهم من اشارات القوم وشبهات العلم وفضّلنا بعضهم علي بعض في کتاب ما اطّلع الّا الله ربّ العالمين وسوف يظهر ما قدّرلهم من لدن مقتدر خبير ونفوسي که تاحال به سدره منتسبند به ذوي القربي درکتاب اسماء مذکور اگر به ما اراده الله عامل باشند طوبي لهم بما اقبلوا وفازوا لهم ان يسئلوا الله بان يحفظهم ويوفّقهم علي الاستقامة علي ما هم عليه امروز روزي است که جميع نفوس بايد جهد نمايند تا به کلمهٴ رضا از نزد مالک اسماء فائز شوند ومقصود از اغصان اغصان موجودة ولکن در رتبهٴ اوّليه غصنين اعظمين بوده وهست ونفوس بعد از اثمار واوراق شمرده ميشوند ودراموال ناس ازبراي اغصان حقّي نبوده ونيست. انتهي واين آيۀ مبارکه ذکر شده بود قوله جلّ کبريائه ان ارجعوا ما لاعرفتموه من الکتاب الي الفردالمنشعب من هذاالاصل القديم مقصودازکتاب کتاب اقدس وفرع منشعب غصن الله بوده " انتهي 299 وشرحي راجع به ورقاء ضمن نام عبد است . وُزراء درلوح بشارات است : " امور به وزراء بيت العدل راجع " جمعِ وزير به معني دستور و کاردان و کاردار . وُسطي درنام متوسّط ذکر است . وَشواش و به تخفيف وشاش نام مزرعه و قريه اي در کنار دجله به قرب بغداد که آقا ميرزا موسي کليم اجاره داشت وجمال ابهيٰ ايام نوروز را درآنجا باخرگاه و جشن به سر ميبردند ودر ايام عيد سال 1279 هج.ق. صدورآثار بسيار واز آن جمله لوح ملّاح القدس ووصول امر نامهٴ سلطان عبدالعزيز به واسطهٴ نامق پاشا براي مهاجرت از عراق درآنجا وقوع يافت ودر اثري چنين مسطور : " واقعۀ اين ايام خبري است که آن جمال مقتدرعلّام در پنج ماه قبل از مهاجرت از عراق در ارض وشواش در لوحي که خطاب به ملّاح القدس شده فرموده اند اگر آنجناب به آن لوح فائزآيند درست بر اسرار اين امر مطّلع خواهند آمد والله لمظهر 300 کلّ الاسرار في جمال حق معلوم " . وَطاء –وِطاء عربي فرش در لوح به سلطان ناصرالدّين شاه : " بلا حذاء و وطاء " ودرضمن نام حذاء ذکر است . وَعر عربي زمين سخت ودشوار وُعُور = جمع درصورت زيارت ملّا علي باباي صغير تاکري : " والوُعُور القادحة " وَفاء برخي از اهل بهاء درالواح وآثار به نام وفاء ملقّب بودند وبه آن نام مذکور شدند از آن جمله ميرزا فتحعلي فتح اعظم اردستاني مذکور در نام فتح قوله : " فتحعلي في الالف بسم ربّي البهي الابهيٰ ان يا کلمة الوفاء " الخ لوحي مفصّل صادر درادرنه شامل مصائب يوم الفصل ميباشد . ونيز : " انّا نحبّ اسمنا الوفاء وکنّا ناظراً اليه في کلّ الاحوال " الخ وديگر خطاب به شيخ حسين وفاء است قوله: " هوالعليم ان يا وفاء ان اشکرربّک بما ايدک علي امرک وعرّفک مظهر 301نفسه ..... فطوبي لک يا وفاء بما وفيت بميثاق الله ولکن فاسع بان تصل الي اصل الوفاء وهوالاقراربالقلب والاقرار باللّسان بما شهد الله لنفسه الاعليٰ ...... ثمّ اعلم بانّ الدّنيا حبّ اعدائي والاعراض عن جمالي المقدّس المنير " الخ وُقوُف- توقّف وقوف توقّف مصدرعربي به معني ايستادن وماندن درلوح به واقِف اشرف : " ثمّ اعلم بانّ تمّ ميقات وقوفک لدي العرش " ودر لوح به نصير : " ولا تتوقّف بما امرت به " . واقف ايستاده و مانده ونيز در لوح به نصير: " قل اتظنّون في انفسکم بانّ هذا الفتي ينطق عن الهوي ..... لا فو جماله الابهيٰ بل کان واقفاً بالمنظرالاعليٰ " و قوله : " فوا حسرةً عليکم يا ملأ الواقفين " وَقي (وقا) نگاهداري کرد دروصاياي مرکز عهد ابهيٰ عبدالبهاء : " ووقي محجّتَه البيضاء " الخ . ولادت ميلاد تولّد اعليٰ وابهيٰ ضمن لوحي درنام حوريه مذکور است . 302 وِلايت وَلايت مصدر عربي عربي امارت و زمامداري ومالکيت که درقرآن است : " هنالک الولاية لله الحقّ " و ولي درعُرف شيعيان علي امير المؤمنين که مرکز ولايت کبري وحاکم باطن اموربود ودراصطلاح عرفاء ولي مرکز طريقت وارشاد ونفس کامل است ودر آثار و توقيعات نقطهٴ اولي نبذه اي از آنچه محض حکمت براي رفع حملات معرضين نفي ولايت در حقّ خود کردند ضمن نام حرف ومواضع ديگر ثبت ميباشد ودرآثار ابهيٰ در سنين اقامت درممالک عثمانيه که مقتضي بود به کثرت ذکر ولايت ميباشد . در تفسير والشّمس است : " قل يا قوم قد فصّلت النّقطة الاوّلية وتمّت کلمة الجامعه وظهرت ولاية الله المهيمن القيوم " ودر کتاب اقدس است :
" اياکم ان يمنعکم ذکر النّبي عن هذا النّبأ الاعظم ...... اوالولاية عن ولاية الله المهيمنة علي العالمين" .
وکلمهٴ اولياء درآثاروالواح کثيراً درحقّ مقرّبين وناصرين از مؤمنين اطلاق شد که مشتقّ از ولايت به معني قرب و نصرت ومحبّت مباشد قوله : " به نام دوست يکتا يا اوليائي " الخ وذکر امّ الاولياء ذيل نام امّ وزيارت است . ولقب ولي امرالله به معني کارفرماي درامرالله دروصاياي مولي الوري عبد البهاء 303 بر مقام ولي امرالله به نحو اختصاص قرارگرفت وذيل نامهاي الف وامين هم ذکري از ولي ميباشد. وَلائِم جمع وليمه طعام مهماني ودعوت جمعي در مسرّتها وخصوصاً درعروسي . درکتاب اقدس است : " اذا دُعيتُم الي الولائم والعزائم اجيبوا بالفرح والانبساط " وَلَجَ در لوح حکماء : " انّا نريد ان نذکرلک کلّ قطعة من قطعات الارض وما وَلَجَّ فيها وظهرمنها " يعني وآنچه درآن درآمد وآنچه ازآن هويداشد. وَلوُجا قريه اي به کنار درياي خزربه قرب چهارفرسنگي ساري مازندران از مراکز اهل بها بود از مشاهيرشان ملّا آقاجان معروف به عرب وحاجي اسمعيل نيز از متموّلين که دخترش زوجۀ آقا شيخ هادي از بهائيان محترم ساري بود واخلاف حاجي اسمعيل درآنجا به ايمان بهائي ماندند ديگر گل محمّد خان سرهنگ وارباب وديگر عليجان سياه وميرزا حسن بابا وعبّاسعلي حسن وميرزا علي اکبر خان حافظ الصّخه که خاندان دوستدار از او يادگارند. 304 وَليجة عربي خواص و اطرافيان شخص ومتعارفاً خالص ومحرم و صديق ونيز آستر معروف درتوقيع حضرت نقطه به محمّد شاه بطانة ووليجه مذکور است . وَمِيض عربي فروز درمناجاتي ازخطابي است قوله : " ما اري الّا وميض النّار الحامية المسعّرة من الهاوية " وِهاد درصورت زيارت درخطابي است براي آقا سيد احمد افنان : " الدّافق السّيل في الوِهاد والمهاد " جمع وَهدَة زمين پست و گودال . وُودکاک مستر ومسيس وودکاک ازبهائيان کانادا درسال سفرغصن اعظم عبدالبهاء به ممالک غرب درناپولي منتظر مانده ازآنجا ملزَم شده همراه رفتند

وِيکتوريا ملکهٴ شهير انگلستان که دراسرار الآثار العموميه تفصيل است خطابات ابهيٰ به نام ملکهٴ لندن تماماً به او متوجّه است . 305 وَيلات جمع وَيلَه (واو ولام مکسور وياء ساکن) به معني بليه وشرّ ودرلوح به شيخ محمّد باقر اصفهاني: " و زادت وَيلاتها الي ان اخذ الدّخان ارض السّرّ" وِين پايتخت معروف اطريش در سفرنامهٴ اروپا احوال ايام اقامت غصن اعظم عبدالبهاء درآنجا مذکور است .

حرف (ي)

ي ي وارض الياء در نوشته ها وآثار اين امر رمز از يزد بود . در اثري قوله: " از ظالم ارض ياء ظاهر شد آنچه که عيون ملأ اعليٰ خون گريست " الخ که مراد جلال الدّولة بن مسعود ميرزا ظلّ السّلطان بن ناصرالدّين شاه است که حکمران يزد از جانب پدرش بود وبه سال 1308 هج.ق. فتنه برانگيخت وهشت نفر از بهائيان را به اقسي و اشنع وجه به قتل رساند . وقوله: " انّ الذّئب يعوي في ارض الياء " وقوله : " ظالم ارض ياء آتشي افروخته " وقوله : 306 " در ارض ياء نباح مرتفع" وقوله : جسدهاي قطعه قطعه را معيني نه وراحتي نه نسيم سحري برآنها مرورمينمايد و ميفرمايد واي واي برشما اي اهل بهاء " وقوله: " هوالعظيم يا عبّاس مليک امروز با کمال فرح ونشاط ذکر اهل بساط مينمايد ايشان هفت نفرند که درارض ياء به ظلم ظالم بي همتا عروج نمودند " الخ چون هفت نفر که به نام شهداء سبعه دراصطلاح معروف شدند دريک روز معاً ومتدرّجاً به نوعي که درتاريخ مفصّل است کشته شدند وحاجي ملّا ابراهيم مسئله گو را بعداً به نوع خفيه کشتند وراجع به فتنه وقتل عام سال 1321هج.ق. ودرآثار غصن اعظم عبدالبهاء است قوله: " امّا اهالي يزد مختصر اين است جناب مشير الممالک درمهالک افتاد اورا تبعيد نمودند يعني خانه به تالان وتاراج رفت ومتعلّقان درتحت سياط قهر افتادند وخود او به نهايت ..... افتاد واز اين گذشته وقوعات ديگر نيز واقع شد که جميع ستمکاران گرفتارجزاي اعمال خويش گشتند " الخ يأجوج – مأجوج عبري کردۀ نام کلداني بعضي شريران مهاجم آن کشور 307است وتفصيل دراسرارالآثارالعمومي است ودرآثاراين امر به نوع تشبيه بسا استعمال گرديد از آن جمله درلوح به حاجي محمّدکريمخان است :
" از يأجوج نفس و هوي محفوظ ماني" ودر جائي ديگر : " تا از يأجوج هوي ومأجوج عماء آسودگي حاصل شود" . ياغي به معني طاغي مستعمل درفارسي شايد اصل کلمه ترکي است . در لوح به صدر دولت عثماني است : " در اين اثناء خبر ديگر رسيد که فلان سرحدّ ياغي شده اند " ياقوُت سنگ معدني شفّاف با ارزش و معروف . درکلمات مکنونه است: "درسطرسيم ازاسطرقدس که درلوح ياقوتي ازقلم خفي ثبت شده اين است" الخ که به تشبيه ومحض تجليل ميباشد ور نام کلمات مکنونه ذکر است . يتَرَنَّح در مناجاتي درخطابي است : " تجلّ عليه بآيات القبول حتّي يترنّح من تلک الصّهباء "( تا سرشارازاين باده شود) . يثرِب نام نخستينِ مدينه که ذکرش در الواح وآثار بسيار شد . 308 يحيي عَلَم منقول از فعل مضارع حي نام اشخاص بسيار بود منها: يحيي بن ذکريا که درکتاب رهبران بزرگ به تفصيل ثبت است ودر قرآن وآثار اين امر کثرت ذکريافت از آن جمله در لوح به شيخ نجفي اصفهاني است قوله: " معرضين به مثابه امّت يحيي تکلّم نمودند چه که آن نفوس هم بر حضرت روح اعتراض کردند که شريعت يحيي تمام نشد تو از براي چه آمدي ؟ ..... حضرت يحيي بن ذکريا فرموده آنچه را که مبشّر فرموده قائلاً توبوا لانّه قد اقترب ملکوت السّموات انّي اعمّدکم بماء التّوبه ولکن الّذي يأتي بعدي هو اقوي "
ودر ضمن نام صابئين تفصيلي است. ديگر آقا سيد يحيي وحيد اکبر شهيد که شرح احوالش به تفصيل در تاريخ ظهور الحقّ ثبت است ودر تفسير سورۀ کوثر خطاب به او ميباشد : " يا يحيي فأت بآية مثل تلک الآيات بالفطرة "
ونيز توقيعي درجواب سؤالش از حديث: " لو کان الموت يشتري لاشتره المؤمن ولکافر" صدور يافت ونيز در جواب سؤالش از حديث: " انّ الله کان في عماء فوقه هواء و تحته هواء " قوله : 309" امّا بعد فقد طلع من انوار صبح ..... من سمّي باسم رسول يحيي " وقوله : " اللّهمّ انّک لتعلم انّ الآن قد نزّله علي کتاب مستطرممّن اراد ان يوزن قسطاس العدل باعجاز نخل منقعر " وقوله : " لقد نزل في تلک اللّيلة کتاباً من يحيي جلّ عزّه لقد سأل من حکم المص ( بيان حديث معروف ابي البيد مخزوبي است ) ...... ليس المراد يوم ظهور القائم بل هو يوم قيامه بالامامة " الخ ودر سورة الصّبر از حضرت بهاء الله شرح احوال وکيفيت شهادتش مسطور ميباشد از آن جمله قوله : " فهنيئاً لک يا يحيي بما وفيت بعهدک في يوم الّذي خلقت السّموات والارض واخذت کتاب الله بقوّة ايمانک وصرت من نفحات ايامه الي حرم الجمال مقلوبا " الخ. ديگر ازمسمّيان کثير الذّکربه اين نام ميرزا يحيي برادرکهتر نامادري بهاء الله و مقتداي ازليان بود که مفصّلاً مستوفي در تاريخ ظهور الحقّ وغيره مسطور گرديد وتاريخ ولادتش را درطهران تقريباًبه سال 1246 هج.ق. گفتند ولذا درآغاز ظهور دعوت نقطه 14 ساله بود وبه عقيدۀ ازليان در سنّ 19 يعني درسال 1265 به سالي قبل از شهادت آن حضرت عريضه نگاري کرد ودر حقّش توقيعاتي صدور يافت 310 وبالاخره در سال 1330 هج.ق. -1912 در شهر فاماگوستا که ماغوسا خوانند در جزيرۀ قبرس به سنّ 82 سالگي شمسي درگذشت ودر مسافت يک ميلي خارج آن شهر مدفون گشت وتمام مدّت اقامتش درآن شهر 45 سال شد واو به نامهاي : وحيد, مرآت , ثمره, ازل نزد پيروانش مشهور است وخودرا درکتب وآثارش به اسم نور ووجه ميخواند ودر سنين بعد از شهادت حضرت نقطه چند سال محلّ توجّه تقريباً عموم بابيان بود وسجع مهر خودرا در نامه ها "عبدالذّکر" قرارداد تا درسنين ادرنه فصل وتفکيک ونداي استقلالي بهاء الله به وقوع انجاميد وشرحي ذيل نام قبرس نيز ثبت است . بهاء الله آن برادر کهتر را وفق همين امور کفالت و نگاهداري ومراقبت در خط واملاء داشته واز ابتداء يعني از سال 1265 که به سنّ 19 بود وبدينرو شد خصوصاً درسنين عراق محافظت وحمايت کرد ودر الواح و آثارش به وي دلالت واشارت مينمود وامر بابي را متمرکز وگردن کشان ومدّعيان بابيه را متّحد ساخته از تشعّب وجدال و وزوال رهائي داد ودر باطن بذور هدف ومقصود اقصاي خود که امر بابي مقدّمه وطريق آن گرفت در اراضي قلوب مي افشاند واو نيز راه موافقت وتأئيد ميپيمود . ودر يکي ازآثار ابهيٰ است : 311 " به هرحال اين ايام رضاي ايشان محبوب است وکلّ درقبضۀ قدرت اسيرند مفرّي براي نفسي نيست وامرالله را به اين سهلي ندانند که هرکس هوسي در او باشد اظهارنمايد حال از اطراف چندين نفس همين ادّعارا نموده اند زود است خواهيد ديد شجرۀ استقلال به سلطان جلال ومليک جمال لم يزل ولايزال باقي خواهد بود وکلّ اينها مفقود بل معدوم کان لم يکن شيئاً مذکورا خواهند گرديد انّا لله وانّا اليه راجعون" . وقوله: " بسم ربّنا العلي الاعليٰ قد ارسلت اليک من قبل کتاباً علي لسان عربي مبين ..... وديگر معلوم بوده وهست که دراين کور که عَلَم بيان مرتفع شده وشمع تبيان مشتعل آمده ربّي جز طلعت اعليٰ موجودنه اواست واحد درذات ...... کلّ درظلّش ساکنيم واز بحر فيضش سائل نملة هرچه پرواز کند عرض وطول سماء را طي نتواند نمود ..... ولکن چون درمراتب عرفان جميع ناس يکسان نيستند لهذا بعضي سخنها به ميان ميآيد ....... بايد به مهر ووفا وشوق ورضا مردم را نصيحت نمود ..... واز بعضي عيوب چشم پوشيد که شايد اختلاف رفع شود وائتلاف به ميان آيد ...... ديگرآنکه جواب سائل قبل ارسال شد معلوم است که آنچه سؤال شود جواب 312 آن ازبحرفيوضات ازلي نازل ميشود ولکن به آن سؤالات تکليف عباد زياد ميشود آنچه دربيان فارسي مسطور گشته من عندالله همان کافي است ...... چون اين ايام زمان خفا است وشمس ازلي در افق جان مستور بايد همه را به حبّ جمع نمود " الخ . ولي با اينهمه گروهي از رؤساء وعلماء بيان خصوصاً شهداء برافراخته نصب وتأئيدات ازل که خودرا علمدار وي وپاسدارحسن جريان امورآن آئين ميدانستند چون متدرّجاً آثار فضل وافضال وزمامداري ونمايش ارتفاع واستقلال در نشريات واعمال آن حضرت نگريسته به تعصّب کشي ازآن امر تکدّر وانزجار وگفتگوهاي پنهان وآشکار وشکوه واعتراض واصرار و انکار نزد او وآن حضرت آوردند که درآن ميان ملّا محمّد جعفر نراقي وملّا هادي قزويني وميرزا عليمحمّد قمي وملّا رجبعلي اصفهاني وغيرهم بودند . وبه ثبت اثري ديگر ازآن حضرت اکتفا ميشود که درحدود سال 1277 نظر به ملّا جعفر نراقي صدور يافت ولحن بيان با آثار مذکوره متفاوت ودر مقدّمات اظهار صريح دعوي ودعوت ميباشد قوله: " بسم ربّنا العلي الاعليٰ حمد محبوبي را لايق و سزا است که به قدرت کاملهٴ بحتۀ خود خلق فرموده سموات بيان را وبلند فرموده اورا به ارتفاعي که مقدّس گشت ازآنکه مس کند اورا نامحرمي ويا آنکه ادراک نمايد اورا محرم غير طاهري 313ومزين فرمود اورا به شموس عاليۀ درّيۀ مضيئه واقمرلائحۀ منيره وانجم بازغه ومنع نمود ازصعود به او شياطين نفوس غيرزاکيه ومغلّين اجسادغير طيبه را و طرد فرمود منافقين را ازعروج به ملأ اعليٰ واز صعود به سدرۀ منتهي وشجرۀ قصوي وگماشت ازقدرت خود ملائکهٴ عذاب را با شهاب هاي سوزاننده تا هر مردودي داخل سرادقات ذوالجلال نشود وهر مطرودي از بارگاه قدس لايزال اطّلاع نيابد چه مقدّس است رتبهٴ احبّاي اوازعرفان موجودات وچه منزّه است قدر اصفياي او ازادراک ممکنات لم يزل به سلطان ازليت خودغني بوده ولا يزال به مليک احديت خود غني خواهد بود نه از اقبالِ ممکنات خدّام درگه اورا شأني حاصل ونه ازاعراض موجودات ذيل چاکرانش راغباري واصل يک آيه از سماء احديتش ناري است سوزنده براي قلوب مبغضان ونوري است منوّر کننده براي افئدۀ محبّان دشمنانش را به نارغلّ وبغضاء وبغي و فحشاء معذّب فرموده ودوستانش را به نور صدق و صفا وتسليم ورضا مفتخرنموده چه مليح است حکمت بالغۀ او وچه بديع است رحمت واسعۀ او که ابواب مدينۀ فردوس معنوي را گشوده ومصاريع رضوان قدس روحاني را مفتوح نموده وبلبلان بستان معاني را به گلزار عزّ ازلي هدايت فرموده وهدهدان رضوان صمدي را به سباي لايزالي دلالت 314 نموده چنان به رشحات فضل از سحاب مکرمت ابلاغ فيض فرموده که حبيبان آواره به مکمن اصلي اقبال نمودند وبه محفل محبوب ازسرشتافتند وعاشقان ازپا افتاده به وطن معنوي پرواز نمودند وبه انوار جمال معشوق فائز گشتند وقلوب عارفان و واصلان حرم قدس خودرا مرآت اشياء قرارفرمود تا هر نفسي اعمال وافعال خودرا درآن مرآت ملاحظه کند وهمچه گمان برد که افعال عباد اواست تا شرح احوال خودرا بالتّمام درديوان اعمال بنگارد وغافل ازاين که حقّ ازرموز قلوب آگاه است وبر احوال هرمغلّ مبغضي با خبر کذلک يظهرالله ما في صدور الّذين هم کفروا واعرضوا من الغلّ والبغضاء ليعذّبهم من نارانفسهم من حينئذٍ الي يوم الّذي يحضر فيه اعمال العالمين جميعاً والسّلام . وبعد در اين روزها کتابي از سجّين وارد شد ازنفسي که تاحال اسم او دراين ولا مذکور نبود مسمّي به اسم عظيم سبحان الله چه مقدارازافترا براحبّاي خدابسته وچه مقدارآتش غلّ وبغضاء افروخته خداي واحد شاهد است که آتش بغضش را هيچ بحري ننشاند وغلّ صدرش راهيچ طبيبي علاج نتواند وچقدر زينت داد شيطان اعمالش را که هرفقره ازآن را مکرّر نمود قل کذلک زين الشّيطان لکم اعمالکم ويهديکم الي نارالّتي کانت بقهرالله في 315 انفسکم موفوداً وهر عبارت کهنۀ بي معني که درعالم بوده جمع نموده براي افتخار ذکر نمود بسيار تعجّب نمودم که با اين که به فضل الله رضوان معاني گشوده گشته وسحاب علم وحکمت الهي مرتفع گشته وکلمات بديعه عالم را احاطه نموده اين مغلّ چگونه دعوي حبّ مينمايد وحال آنکه به رشحي از فيوضات قدس مشروب نشده وبه ثمري ازشجرۀ منيعۀ الهيه مرزوق نگشته باري مدّتي متذکّر بودم وبه خود او جائز نبود جوابي ارسال شود ليس فلظّالمين الينا سبيلا ولکن چون بعد معلوم شد که اين افتراها را به اقسام مختلفه وبيانات متعدّده درميان خلق افشاء نموده اند فيا لله ما فرّط هذا الشّقي في جنب الله لهذا لازم شد که تفصيلي بر احباب واصحاب آن ديار نوشته شود تا آنکه تزويرات شيطاني بر انفس روحاني غالب نشود ليفصّل بذلک من يسلک الي النّارعن الّذي يمشي علي صراط الله المقتدر الجبّار ومبغض از محبّ وحقّ از باطل معلوم شود وهر نفسي پناه برد به خدا از شرّانفس خبيثه ودرکلّ حين متذکّر شوند پروردگارخودرا ومنقطع شوند از ماسوي الله ومتوکّل شوند به حبل عنايت او ومتوصّل شوند به عروۀ عطوفت او ومتمسّک شوند به ذيل رحمت او ومتشبّث شوند به رداء جود وکرم او که شايد از نار نفوس مشرکه محفوظ مانند وانّه هو منجي عباده ومحيي ارقّائه وانّه علي 316کلّشئي قدير. دراوّل نامه ذکر نموده بود که دو رسول ازاينجانب به آن ولايت رفته اند ومردم را از عبادت معبود منع نموده اند وبه عبادت جبت وطاغوت امر نموده اند ونعوذ بالله از قول اين عبد گفته اند که بيان نسخ شده ومراياي او باطل اند واحکام او عاطل گشته اوّل اينکه اين بنده هر گز رسول به دياري نفرستاده ام و به هيچ وجه امر وحکمي نداشته ام که احتياج به رسول شود ويا به قاصد اتمام پذيرد جز حقّ واحبّاي اورا معدوم شمرده واعداء الله را مفقود دانسته ام نُه سنه ميگذرد که اين عباد را بعد از اخذ آنچه که مالک بوديم از وطن ترابي جسدي اخراج نمودند وبا محصّل و مستحفظ به اين ديار وارد شديم واين ذلّت را بحمدالله عزّت دانستيم واين فقر را جوهر غنا شمرديم وبه احدي مطلبي نداشتيم وبه نفسي حاجتي اظهار ننموديم امر الهي را درکمال استقامت ظاهر نموديم حجبات ستر وخفا را به نار محبّت ربّاني سوختيم وعَلَمِ امر درسماء حکم برافراختيم چنانچه درهمهٴ اطراف ممالک اين فضل بديع مشهور است ودر اقطارعالم امراين ديار واضح چنانچه همه شنيده اند ديگر اگر انکار شود ازاصحابي محسوب شوند که ميفرمايد يعرفون نعمة الله ثمّ ينکرونه واز احدي از احبّاء به هيچ وجه نصرتي نشد واين عبادهم بفضل الله وعنايته ازنصرمن في السّموات والارض مستغني 317بوديم درکهف نصر صمداني معتکف ودرحصن محکم فمن يتوکّل علي الله فهو حسبه متحصّن قلب را از غبار خاکيان منزّه کرديم وآهنگ آشيان جاوداني نموديم اعداء ازهر طرف چه داخلي وچه خارجي درکمين اين غزالان صحراي احديه فتادند وچه دامها که براي صيد بلبلان گلزارهاي هويه انداختند وبه تمام همّت کمر بستند که شايد پروانه هاي عشق را از جمال معشوق منع نمايند ويا اين عندليبان بستان معاني را از شاخسارهاي گل ازلي محروم سازند ومعذلک ابداً توجّه به جهتي ننموديم وطلب معين نکرديم حال همچه نفوسي را ديگربا رسول چه کار است که نزد کسي بفرستند ونميدانم ازکجا بر اين شخص معلوم شد که آن دونفس رسول بنده هستند قل ان انتم تنکرون الله والله اشدّ مکراً واعظم تنکيلا پنج سال جناب ملّا احمد از جانب جناب حرف جيم به اين ولا آمد از اوسؤال شود که اين بنده چقدر اظهار محبّت نسبت به ايشان مينمودم خدا شاهد حال وناظراحوال بود که با اينکه از ايشان ميشنيدم بعضي حرفها که مخالف فطرت اصليه وقلب زکيه بود معذلک سترش را ازنشر وافشا رجحان داده وکتمان مينمودم ومتحير بودم که سبب چيست و علّت چه تا آنکه رفته رفته زياد نمودند تا آنکه به اين ديار آمدند ودر اينجا کمال محبّت فوق قاعده ورسوم ابتغاءً لمرضات الله دربارۀ ايشان 318معمول شد که شايد سبب ازدياد حبّ شود وقلب ازغبارغيرمرضي پاک ومقدّس گردد بعد ازاين مُلک مراجعت نمودند وجناب ملّا احمد کاشي را اراده نمودند همراه برگردانند قبول ننمود اين بنده مطّلع شده ملّاي مذکور احضارشد متعذّرشد به عذرچندي وبعد زماني منقضي نشد که دونفرآمدند ميرعبدالرّحيم وشيخ حسن ذکر نمودند که فلان گفته که چرا بغداد ميرويد دقيقۀ اينجا افضل است از پنج سنه دربغداد وبعضي سخنهاي ديگرذکرشد به مجرّد استماع اين عبد ايشان را احضار نمودم ونهي شديد ومنع بليغ در اظهار اين سخنها نمودم ولکن همهٴ اصحاب اين سخنهارا شنيده فوالله الّذي لا اله الّا هو که همه را جمع نموده منع نمودم وبه قسمي باز ستر نمودم که مبادا فتنۀ جديدي برپا شود تا شخص ديگرآمد وپيغامي براي نفسي آورد وهمچنين شخصي ديگر باري هر نفسي از آن ديارآمد ذکري نمود ومعلوم شد اين فتنه ها همه از جهت خروج ناس است از وطن خاکي به وطن الهي لهذا جناب سيد عبدالباقي که دراين بلد توقّف نموده بود اورا راجع به آن ارض نموديم که مردم را منع نمايد از توجّه اين ارض که شايد قلوب ساکن شود وهواي مُظلم کدورت به صبح بهجت تبديل گردد با آنکه نبايد چنين حرفي از قلب و لسانشان جاري شود زيرا که اين ارض منحصر به بنده نبود والله روح القدس به 319تراب اين ارض افتخار مينمايد نسيم اين ارض اجسادمردم را جان باقي بخشد وحيات جاوداني مبذول فرمايد ولکن لا يزيد الظّالمين الّا خسارا بل جُعل را به مصر لقاي ازلي چه کاراست واهل سجّين را به ملأ عالين چه مقدار جهل صرف کجا تواند به فراز قدس علم قدم گذارد وجوهر ظلم کجا به ميادين عدل درآيد قسم به خدا که منزّه است تراب اين ديار از ادراک اخيار تا چه رسد به اشرار آخرنه شرافت هرمحلّ به ذي المحلّ بوده ونه افتخارهربيت به نسبتها الي الله بوده اي کاش به قدري که عاشقان ظاهري مراعات حرمت معشوق ظاهري مينمودند اين مردم احترام مدينة الله وتوقير حرم الله مينمودند اگر خاري از بوستان معشوقان مجازي درانجمن عشّاق درآيد جميع چون گل ببويند وهمچون بلبل بر او نغمه سرايند تا چه رسد به ارضي که متعلّق به معشوق باشد ويا محلّ نزول وجلوس وسکون محبوبشان واقع شود اين است حال عاشقان مجازي قدري ملتفت احوال واقوال مدّعيان محبّت حقيقي شويد که چقدرغافل شده اند وچه استهزاء وسخريه به اين ارض مبارکهٴ طيبه نموده اند والله اگر قدري انصاف باشد بايد از چشم خون 320 ايثارشود وطبقات کبد تبديل به دم گردد وازمژگان جاري آيد ولکن لن يوفّق بذلک الّا الّذين هم انقطعوا الي الله وذاقوا حلاوة ذکره وکانوا بعروة حبّ الله معتصما چند سنه بود که بعضي ازعباد از آن ديار ارادۀ اين بلد مينمودند ومتّصل منع ميشد دوسال است که اذن داده شدند که هرکس اراده نمايد مأذون ومرخّص است واين امري است که سلطان احديه برقلب منير محمّديه ازقبل نازل فرمود وبنفسه عباد خودرا به اين ارض خوانده لو انتم في آيات الفرقان تتفکّرون وباسرار الامر تلتفتون قال وقوله الحقّ والله يدعوا الي دارلسّلام ويهدي من يشاء الي صراط المستقيم اگر به تلويح اين بيان ملتفت شويد والله از شعف حبّ الله وشوق اين بشارت کبري بي سروپا متوجّه جنب الله ميگرديد قل کذلک ضرب علي قلوبکم حجبات الحديد وعلي ابصارکم غشاوة النّار فما للظّالمين من حسن يوم عظيم بگو اي مردم عمر چون برق ميگذرد وبساطهاي آمال ومال عنقريب پيچيده ميشود سر از نوم غفلت برداريد و متوکّلاً علي الله برصراط مستقيم امرالله ثابت شويد وبه دارالسّلام رحمت وعنايت او که محلّ امن جاوداني ومقام محمود ربّاني است وارد گرديد درظاهر دارالسّلام ارض جلوس آن نير اعظم ودرباطن امر محکم اقوم باري اگرشرح اين مقام گويم امکان را طاقت استماع نه ونفوس وعقول را طاقت حمل نه حال ملتفت شويد که اراضي را که لسان غيب بذاته امر به او فرمود 321وهمهٴ موجودات را به او دعوت نموده تکبّرمينمايند واين امربه اين صريحي که گويا اصرح ازآن درکتاب نازل نشده دراين مدّت ادراک ننمودند ودارالسّلام را هفتاد معني است وکلّ درمدينۀ الهيه جمع شده کذلک ذکرالله في الکتاب حکم تلک الارض رغماً لانف اللّذين هم کفروا واعرضوا وکانوا من الّذين هم بعروة الله لا يتمسّکون و في سبل النّفس بغيررضي الله يسلکون بلي اين مردم طرّاً به راه هاي مهلک موهوم رفته اند کجا ميتوانند معني ويا امري را به غير وهم وظنّ قبول نمايند ويا ادراک کنند قل اتؤمنون ببعض الکتاب وتکفرون ببعض کذلک اخذالله عنکم روح الايمان وحرّم عليکم لقاء يوم الله فيه يقوم النّاس لربّ العالمين آن دو رسولي که عظيم درکتاب ذکر نموده بود يکي سيد عدالبلقي بود که تفصيل اوذکر شد وازخوداواستفسارنمائيد اگرغيرآنچه دراين لوح مسطورشد ذکرنمود معلوم ميشود که اعداء درقول صادقند وديگر ذکر ميرزا مصطفي را نموده واين مرد چندي در اين ارض ساکن بود نظر به اينکه منتسبين اودرنراق ساکن بودند ومدّتي مسافرت ومهجرت او طول کشيده لهذا اورا روانه نموديم به وطن خود وبه هيچ وجه رسالتي ازاين عبد نداشته مگر نامه به جناب حرف جيم به اوداده که به ايشان بدهد ولکن چه مقدار افترا اين شخص به اين دو فقيرزده وگفته وچه حدّ تکبّر و 322 غرورنسبت به اين دومسکين درنامه ذکر نموده بگو که والله جهل اين دو مسکين ازآنچه مرقوم داشتي محبوبتر است وذلّشان ازآنچه به آن فخر نموده اي عزيزتر قلب را ذليل کن تا به معارج عزّت عروج نمائي افتخار نفساني را بگذار تا به سرادق قدس و وفا قدم گذاري جز ناز ونياز امر ديگر آر که اين دو محدود وبساط قدس مقدّس از اين حدود والسّلام علي من سمع القول وکان من المهتدين في الواح النّورمن قلم العزّمسطورا ديگرآنکه مرقوم داشته بود که اين رسولان گفته اند حکم بيان منسوخ شده ومرايا واحکام او باطل گشته اين فکري است که تازه شياطين السني نموده اند وبه وحي شياطين نفس اين عبد تدبيرات را ظاهر ساخته اند انّ الشّياطين ليوحون الي اوليائهم تا القاي خيالات خودرا درقلوب عباد نمايند ومردم را از صراط الهي ومنبع فيوضات قدس نا متناهي منع نمايند وهميشه اينگونه عباد در ميان عباد الله بوده اند وبه اين مزخرفات مردم ممتحن ميشدند ليبلوکم ايکم احسن عملاً ودرجميع اعصار اينگونه بر خدا واولياء او گفته شده وخواهد شد ذلک من سنّة الّتي جرت بين العباد ولن تجد لسنّته تبديلا ولا تحويلا تا معلوم شود من يتّبع امرالله ممّن ينقلب علي عقبيه وبه اين امور صبح درّي هدايت از شام کدرۀ ضلالت تفصيل وتميز داده شود کذلک نلقي عليکم من اسرار 323الامر ليثبت بذلک افئدة اللّذينهم اهتدوا بنور الله وکانوا في محبّة الله لمن الرّاسخين خداي واحد شاهد است وکفي به شهيدا که اگر تا امروز چنين ملحد کذائي در امکان آمده ويا علم احدي احصاء نموده بگو اي بيچارۀ سفيه براي خوشنودي نفس خود وانفس مشرکه امري را مرتکب شدي که درملک شبه ومثل وندّ نداشته ويشهد حينئذٍ لساني وقلبي وفؤادي وروحي وجسمي وجسدي ومخي وعطمي وجلدي بانّه لا اله الّا هو وانّ عليا قبل محمّد مطهر ذاته ومظهرآياته ومنزل کلماته ويشهد بذلک سکّان ملأ الاعليٰ ومن ورائهم يشهد ذات الغيب بلسانه وانّا کلّ لوجهه ساجدون وکلّ ما نزّل من عنده حقّ لا ريب فيه وانّا کلّ ان شاء بامره عاملون قل خذ لسانک يا ايها المفتري علي الله واحبّائه ولا تقل ما لا اذن الله لک ولا تکن من اللّذين هم بمظاهرالامريفترون وبآيات الله لا يهتدون قل قد کبرت اقوالکم فيما افتريتم بلسانکم وکذلک زين الشّيطان لکم اعمالکم واذا انتم لا تفقهون قل ان کنتم في ريب من امرالله فأتوا ببرهان من عنده او بحجّة من لدنه او بدليل منه لا فوربّ السّموات والارض لن يقدروا علي اتيان حرف ولا يستطيعون اولئک هم اللّذين اذا تتلي عليهم آيات الله يدعوها من ورائهم ويستهزئون بها وهم في هواء انفسهم يطيرون 224قل سيفني الملک ولايبقي منکم شيئاً واذا انتم في النّار تحضرون اذا لن تجدوا لانفسکم لا من حميم ولا من نصير ويسئلکم الله عمّا فعلتم في الحياة الباطلة وانتم في هاوية القهر بدوام الله تعذّبون قل ارأيتم هذا العبد ام اطّلعتم علي امره فکيف انتم تنسبون اليه ما لا تعرفون فوالله بکت السّماء من ظلمک يا خبيث وشقّت ثياب اهل الملکوت من فعلک يا ملعون وتزلزلت ارکان الوجود من عملک ياشقي وانّک تمشي علي مناکب الارض کانّک ما فعلت امراً وتضحک عمّا اکتسبت ايداک وارواح الفردوس قد نزلوا علي التِراب واذا علي الطّين هم متّکئون اُفّ لک يا ايها المعرض بالله انت تفرح بفعلک وهيکل الارواح بقميص الدّم ومخلّعون فسبحانک اللّهمّ يا الهي و محبوبي تري حالي وتسمع ضجيحي وصريخي وتنظر فقري وافتخاري وتشهد کيف احاطوا عبدک هذا طغاة عبادک بحيث ما يرفعون ايديهم عن رأسي اذاً يا الهي فارجعني اليک ثمّ اسکني في جواررحمتک الکبري عند اسمک العلي الاعليٰ ليسکن بذلک قلوب عبادک الاشقياء وانّک انت المقتدرعلي ما تشاء وانّک انت المهيمن القيوم اذاً نادي المناد في وسط الاجواء ان يا عبد انّا سمعنا ضجيجک احصينا فقرک وافتخارک وذلّک وابتلائک لا تخف ولا تحزن سنقدّسک 325عن الّذينهم کفروا واشرکوا وکذلک نزّلنا عليک رمزاً من امرنا لئلّا يطّلع بذلک الّذين هم لوجه الله لا يسجدون وانت تعلم يا الهي بانّي ما ادّعيت شيئاً الّا العبودية الصّرفه وما دعوت العباد الّا الي ذاتک العليا في مظهر نفسک العلي الاعليٰ ونور جمالک الابهيٰ فبذلک بدت البغضاء في انفس الّذين کفروا بآياتک الکبري بحيث قتلوني باسياف ظنونهم المؤتفکة اذاً خُذهم يا الهي باخذک الشّديدة وسلطنتک القاهرة ولا تذرمنهم احداعليٰ الارض ليطهّر بلادک ويقدّس ديارک وانّک انت الّذي تفعل ما تشاء بامرک البديعة وانّک انت العزيز المحبوب اين است عقايد اين عبد که ذکر شد وتا حال جز درهواي عبوديت صرفه پروازوبه غير بساط فقر وفنا وتسليم ورضا بامري مأمورنگشتم والبعد الامر بيده وما لنا من شئي الّا بعد اذنه وانّه لهو العزيز المتعالي الجميل اذا من شاء فليقبل فمن شاء فليعرض انّ ربّي لغني عنکم وعن انفسکم واعمالکم وافعالکم وانّه لهوالمقدّس عن کلّ من في العالمين جميعا آخر اي عبادي که دعوي محبّت الهي مينمائيد چرا درتيه غفلت مانده ايد ودر سبيل وهم وخطا ونفس وهوي سالک گشته ايد قدراين ايام را بدانيد تا روائح قدس ازلي از سباي صبحگاهي ميوزدونسيم خوش جانان ازرضوان جان مي آيد قدري به خود 326آئيد وقلب منير را ازغبار تيرۀ ظنونات مجتثّه پاک ومنزّه نمائيد لعلّ به تجلّيات شمس احديه واشراقات جمال هويه فائز شويد هميشه بحررحمت ربِاني درموج نيست وغمام رحمت نامتناهي درجريان نه وهميشه درمشکات قدس صمداني سراج الهي مشتعل نه آيد وقتي که طير هويه به مکمن اصليه راجع شود وجمال ازليه به سرادق غيب صمديه بازگرددوبلبلان گلزارهاي معنوي به آشيانه هاي عزّ عزّحقيقي مقرّ يابند ديگرابواب گزارمسدود شود هم ازجمال گل محروم شويد وهم ازنغمهٴ بلبل بي بهره ونصيب مانيد تا وقت باقي است به جان کوشش نمائيد وقدر نعمت بشناسيد آخر احباب الهي را آثارربّاني بايد وشعار قدماني شايد رداي تقديس بپوشيد وازکلّ ما سوي چشم ودل وقلب برداريد تا عالم ديگر مشاهده کنيدودربساط خوش روح قدم گذاريد والله اگر نغمهٴ اين طيررا به گوش جان بشنويد ازدنيا وآنچه دراواست بيزارشويد ودل به غيرحقّ نبنديد نصح ازحدّ گذشت ديگر تامشتاقان کوي الهي ومجذوبان قدس معنوي چه ادراک نمايند وچه نصيب يابند کلّ ذلک فضل من الله ورحمتي عليکم يا ملأ البيان ان انتم تريدون في مناهج الحقّ تسلکون وفي رضوان القرب تحبرون اي اهل بيان بصرفلب را لطيف نمائيد وصدررا منير تا حقّ را از باطل تميز دهيد وبه ظنون اهل نفاق سالک نشويد که جمعي از 327عباد غافل برخودگمارده اند که مردم را به حيله هاي مختلفه ازشاظي بحراحديه منع نمايند ودرظاهر به لباس ايمان درآمده اند فوالّذي نفسي بيده اگر قدري انسان فارغ شود از شؤونات ظاهريه حق را از باطل چون از ظلمت تميز دهد وروائح حق را از کلّ جهات استشمام کند يعني درمشرق اگر رائحۀ طيب حق بوزد در مغرب طالب منقطع البتِه آن رائحه را ادراک کند کذلک نذکر لکم من اسرارالحبّ ان انتم من روائح القدس من هذا القميص تجدون والي مصر الايقان بجناحين الانقطاع تتوجّهون وديگرآنکه درطومارعمل خود ذکرحزقيل را نموده بگو قد کبر قولک وصغر شأنک وحدّک وکان حزقيل يرکض في سوق المصرويصيح باعليٰ صوته اتفتلون رجلاً ان يقول ربّي الله فقد جائکم بالبينات الي آخر چه نسبت آن جوهر وجود را باحدي مقدّس است تراب نعل او ازافئدۀ غير او بالاخره باتّفاق دل وجان موفّق گشت وبا روي خضاب شدۀ ازدم به ملکوت بقاوسرادق اعليٰ رجوع فرمود ومقصود ازآيه که ميفرمايد وقال رجل مؤمن من آل فرعون يکتم ايمانه مقصود ازکتم ايمان اسرارحکمت الهي ولئالي علم صمداني بود که لم يزل درکنائز قدرت محفوظ بوده ولايزال درخزائن قوّت مصون خواهد بود هرگزظاهر 328نشده ونخواهد شد الّا براهلش والّا ايمان به موسي راهرگزانکارننمود بلکه لسان وبيان وجان اوجميع شهادت ميدادند برمحبّت به موسي ودرمحفل فرعون اقرارنمود درنهايت وضوح چنانچه مشهودومعروف است ولکن زده شد برقلب فرعون حجاب قدرت الهي ومانع شد اورا ازادراک بيان او کما ضرب اليوم علي قلوبکم حجبات النّاروعلي آذانکم وقراً من غفلة وعلي ابصارکم غشاوةً من الغني بحيث لن تدرواما تقولون ولن تعرفوا ما تفعلون فل يا عبد اتّق الله ولا تنسب باحد مالم تحط به خبراً فاستمع ما القي الله عليک في البيان فانّه احسن حديثاً واصدق وقيل کجا است نسبت حزقيل با اهل اين زمان اززمان واهلش بگذزتا درفردوس بقا درآئي وشأن ومقدار هياکل قدم را ادراک نمائي باري عدم به قدم نرسد وفنا ازبقا احتراز جويد قسم به خدااگررشحي ازمحبّت حزقيل آگاه ميشدي ادراک مينمودي رتبه ومقام اوراوبه نار ظنونات محبّت او درتوناري حادث ميشد که ازجهان وخلقش ميگذشتي و ازظلمت ظنونات فارغ ميشدي وبه عين حيات ابدي واصل مي آمدي حال قدري تفکّر نما دراوّل امرش وبدايت ايمانش که موسي چون ازبريۀ سيناي حبّ الهي به مصرعباد لايزالي وارد شد جميع مردم را به نارشجرۀ الهيه وضياء کهف صمدانيه دلالت فرمود وچون حزقيل ذکري ازاذکار وطن اصلي ورائحه اي ازنسيم قدس روحاني 329 شنيد فوراً از نار محبّة الله ناري در صدر منيرش احداث شد که قوّۀ ستر و سکون وصبر واصطبار هيچ در او باقي نگذاشت ودر نهايت سعي واهتمام در اظهار و اثبات نار هويه در شجرۀ لاشرقيه ولا غربيه کوشيد با اينکه بني عمّ فرعون بود ونهايت اعتبار نزد آن ملعون داشت به قسمي که مفاتيح خزائن جميع در قبضۀ او بود مذلک دقيقه اي ازحق احترازننمود وآني اغفال نجست وحال ملاحظه فرما که اين مردم اگر خود نار را ملاحظه کنند بر مقام حبّ وبغضي اظهار نمايند وبه کمال همّت در اخمادش کوشند وآنقدر آب ظنون وثلج وهم بر او ريزند که اثري از او نماند مگر دست قدرت غيبي حفظش نمايد واز مغلّين نجاتش بخشد حال انصاف ده ميتوان نسبت داد اين مردم را به او يا ذکراين اشخاص جائز است در ساحت قدس او لا والله لو انتم في امرالله تنصفون ومن ثمرات رضوان الخلد تزرقون آخر بگو اي کاتب بي انصاف کاش به قدري که زحمت کشيدي واوقات صرف نمودي بر نوشتن طومار به خود مشغول ميشدي ودرتزکيه وتصفيۀ نفس وروح خود توجّه مينمودي به مفتريات عمر صرف نمينمودي و اينقدرمدرک نشدي که جميع رموز نزد حقّ چون روز روشن واضح است باري بشنو پند اين عبد را واز اين عوالم مرورنما وبه عوالم قدس انقطاع وارد شو 330 وانصاف را سراج راه نما تا در ظلمت نماني وتوکّل به حقّ را شعار خود ساز تا از عنايت اوبرهنه نباشي وذکر محبوب را مونس کن تا از فضل او تنها نشوي واز نفس و هوي بمير تا از عشقش حيات باقي يابي وبه جبروت جاويد قدم گذاري آخر حيف نباشد که نفسي مدّعي محبّت الله باشد ودر روزي نَفَسي که مقدّس از جهات باشد از دل نکشد ودر کلّ زمان يک آن متوجّه سلطان وجود ومليک معبود نشود والله ظلمي ازاين بيش نه وغفلتي ازاين اعظم نه ديگرمختاري انّا تمّنا القول لک واکملنا النّعمة عليک فاتّخذ لنفسک ما تريد انّ الله غني عنّي وعنک وعن کلّ من في العالمين وديگرذکرذو الکفل را نموده بود قل يا رجل خف عن الله الّذي خلقک وسوّاک ولا تلبس الحقّ بالباطل ولا النّور بالظّلمة ولا الهداية بالضّلالة اتّقوا الله يا ملأ الارض ولا تتجاوزواعن شأنکم وفي رسل لله لا تتکلّمون الّا فيما اذن لکم کما امرک بان لا تجعلوا لهم شبهاً ولا ندّاً ولا مثلاً وتلک من حدود الله ولا يتجاوز عن حدوده الّا الّذين في قلوبهم مرض وکانوا من الّذينهم بانوار الجمال لا يستنورون اوّل آنکه حکايت ذو الکفل نه چنان است که درکتب قبل ديده اند ويا ازآباء واجداد شنيده اند وثاني آنکه با بعضي مطالبهاي مخفّفه نزد شما وامثال شما که درمرآت 331الله تجاوزنموده ايد وازمحلّ خود تحويل گرديده ايد ودرمحلّ ديگربي اذن واجازۀ سلطان امر قرارنموده ايد چگونه اين مطالب ثابت ميشود زيرا ازقراري که مذکور شد استدلال نموده اند بروحدت مرآت وآن را هم به نفس خود نسبت داده اند معذلک چگونه نوشته اند که ذوالکفل کفالت هفتاد نبي نموده مرآت که محلّ اشراق شمس نبوي است بايد ازواحد تجاوزننمايدوانبياء که که شمس سماء رحمتند چگونه ميشود در يک عهد ويک زمان هفتاد نفرموجود باشند کذلک يکذّبکم ما يجري عن مدادکم کلّ ما ينطق به لسانکم وکذلک يظهرالله ما في قلوبکم ويعلن ما في الصّدوران انتم تعرفون بلي مگرتأسّي به علماي باطل کنيد وبه نبي جزئي وکلّي قائل شويدچنانچه درکتب مسطور است واهل جهل به آن معتقد ومقرّند بگو اي مردم علم ظاهرراهم از منبع علم جويا شويد ازعيون صافيۀ رقيقۀ لطيفۀ عذبه اخذ نمائيد نه ازعيون مردودۀ مکدّرۀ اجاجيۀ ملحيه که کنزغلّ واوعيۀ حسدوسفينۀ بغضاء اند وديگردر نامه رجزخواني کرده بود به ظاهرمخاطباً لمصطفي وفي الباطن الله يعلم مقصودهم قل انّه يعلم جهرکم ونجويکم ومنقلبکم ومشويکم وکلّ في لوح بين يديه لموجود لن يعزب عن علمه من شئي وان يفوت عن قبضته من امر يعلم کلّ ما انتم اليوم في امر 332الله تمکرون باري قسم به خدا که اولوالافئده خجلت ميکشند از ذکر عبارات رجزکه درطومارذکر نموده بود مثلاً پورزال ولحاف پيرزال وصقنقوروعصفور قافيه نموده ايد ازاين الفاظ رکيکهٴ غيرطاهره که هميشه نزد حقّ واولوالباب مردود بوده وخواهد بود قل اما سمعتَ ما غرّت الورقاء في قطب البقاء جول قلزم الحمراء في اوّل نصحه احبّائه ومبدء تعليمه اصفيائه قال وقوله الحقّ السّالک في المنهج
البيضاء والرّکن الحمراء لن يصل الي مقام وطنه الّا بکفّ الصّغرعمّافي ايدي النّاس با وجود اين که امر فرموده آن جوهر وجود وطلعت مقصود بر اين که قلب را مقدّس نمائيد از اشارات باطله وظنونات مردوده وگوش را از استماع نغمات جعليۀ خبيثه وچشم را از ملاحظۀ کلمات فانيه مذلک جمع نمودي همهٴ کلمهٴ غير بديع غير لائق که دردنيا بود واظهار فضل نمودي جُعَل به گلزارالهي فرستادي وظلمت فاني را به فضاي قدس باقي ارسال داشتي بشنوازاين عبد والله که اين همه بغض و غلّ که از توظاهرشد حرفي ندارم لکن آخر تاکي به حجبات ظلماني تمسّک جسته ايد ومتابعت نفس وهوي را فرض دانسته ايد ازتراب نفي به عرش اثبات طيران کن واز انّا براجعون سفرنما وراجع شو آخر في الحقيقة اگرنارغلّ مشتعل نبود و عَلَمِ بغضاء درصدرمرتفع نه ومقصود استفساراحوال مصطفي وغيره بود وخيالي 333ديگروفکري ديگرنبود دوکلمه سؤال ميشد که فلان همچه گفته ويا ميگويدصادق است ويا کاذب تا جواب داده شود وحق از باطل ممتاز گردد نه آنکه چندين ورق قرطاس راپرکنيد ازحرفهاي جعليه والله که برآن اوراق ظلم واقع شد زيرا که محلّ اثبات قلم اعليٰ مظهرتجلّي قلم بغضا نمودي وعلمنا بانّ کلّ ذلک لم يکن من عندک بل بما وسوس الشّيطان في نفسک وصدرک اذاً قدّس نفسک ونزّه فؤادک عن کلّ ماسوي و توکّل علي الله ربّک و قل الله بتمامک ثمّ ذرالّذين تجد منهم رائخة الغلّ لتکونوا في بحرالنّارمغروقاً وقسم به خدا که اگر نفسي از اهل بيان ذکر نسخ کتاب نمايدخدا بشکند دهان گوينده وافترا کننده را فوالّذي روحي وذاني بيده حرف من البيان لاحبّ عندي عن کلّ من في السّموات والارض فويل لکم ياملأ البغضاء کيف انتم باحبّاء الله تفترون اما تشهدون کيف انفقنا روحنا وجسدنا في مقابلة الاعداء وفي کلّ حين ننتظر لقاء الله لعلّ نقتدي بالّذين هم يفدون انفسهم وبين يديه يستشهدون آيا نمي بينيد که چگونه ميانۀ اعداء ايستاده ايم وجان ودل بر کف مستعدّ وقتيم افمن کان ظاهراً في مقابلة الاعداء وانفق في کلّ حين روحه وکلّ ما عليه وينطق بامرالله في ملأ الآفاق وما يستر امره کمن کان قاعداً في البيت افلا تبصرون ان يا ايها 334السّالک في سبل الوهم والخطاءوالماشي في بيداء الجهل والعمي لوتنصف في امرالله اقلّ من آن تحصي عليک لتشقّ ثيابک و ترکض علي العراء و تلقي علي وجهک الرّماد وتأکل التّراب ولا تستريح في محلّ ولا تأ کل ولا تشرب ولاتستقرّو تضجّ في قلبک وتصّح بلسانک وتنوح في سرّک وتبکي بعينک وتحرق في کبدک ولا ترضي عن نفسک الّا وقد يغفرالله عنک ما جري من قلمک يا ايها المتکبّرعلي الله وآياته وبرهانه وحجّته فوالله لوتکون في ذلک الشّأن لتغرّالسّعيرمن لهيب نفسک يا حميروتستعيذ النّارمن کينونتک يا ملعون اعاذنا الله وکلّ من في البيان عن شرّک وعن کلّ ما اخفيت في قلبک وسرّک آخر به چه جرم وکدام سيئه اين عداوت ظاهر شد واين مفتريات از قلم جاري گشت بشنو نصح اين ناصح شفيق را واز برکهٴ ملح نفساني به شاطي بحر صمداني بازگرد واز نار جهل فاني به نورعلم باقي راجع شو اگرچه نصح اولوالالباب برمنکرين ثمري نبخشد ومعرضين را اثري ندارد چون رائحۀ طيب مزکوم را ومرآت منيراعمي را وما انا بمُسمعٍ مَن في القبور وديگر مرقوم داشته که تقصيراتي که مصطفي وغيره نسبت به حرف جيم ثابت نمودند چهار است اوّل آن که چرا مردم را به نقطهٴ اولي روح من في الابداع فداه ميخواند حال انصاف دهيدکه هيچ خنزيري چنين حرفي ميگويد ويا ازلسان احدي چنين کفر 335 وشرکي ظاهر ميشود والله نيست اين سخنها مگرآنکه اراده نموده فتنۀ کاملي احداث نمايد وبه لباس ايمان اختلافي برپا نمايد قل اتمکرون في امرالله يدالله فوق ايديکم وانّه اشدّ مکراً واعظم تنکيلاً وتقصير ديگر جناب حرف جيم گلشن قدس در ساحت اقدس فرستاده باري اين قبيل سخنها که هيچ درميان نبوده مذکورنموده وحال آنکه مبالغي از اشعار که اخيار و ابرار فرستاده اند همه مقبول شد وحرفي تبود وخداي واحد شاهد است که جزوصف ايشان دراين ملک نبود با اينکه روائحي از قلب ايشان ميوزيد که شايستۀ ايشان نبود معذلک عند مَن لا يعزب عن علمه من شئي مکنون بوده وهرگز کلمات حبّيه واشارات ودّيه نسبت به ايشان ظاهر نشد تا آنکه هرنفسي ازآن سمت آمدسخنهائي ازايشان ذکرنمود که والله هيچ محبّي نميتواند شنيد وخود اين کاتب طومار اگرانصاف بدهد وبه صراط مستقيم صدق وصفا وحبّ ووفا درآيد ميگويد آنچه نزد خود او گفته وبه گوش از ايشان شنيده وازشمال وهم به يمين يقين راجع ميشودوانصاف ميدهدکه چه گفته شده وحق با کيست والله محبّ از مبغض مثل شمس ازظلّ ونوراز ظلمت واضح ومعلوم است وبر نفسي امري مشتبه نميشود مگرآنکه بخواهد برنفس خودمشتبه نمايدوبيانات ايشان دراين ارض شهرت 336 نمود و البتّه بعد از شهرت اين قولها و ظهورفعلها بعضي اصحاب بي اجازه و ورضاي اينجانبان بعضي سخنها مذکور نمودند وکان الله يشهد بذلک کفي بنفسه شهيدا وبعد همهٴ اصحاب ممنوع شده ساکن وساکت شدند الله اکبر نفسي مهاجرت به اين ديارننمودمگرآنکه ازايشان قول ورسالتي آورد که کبدهاي ملأ اعليٰ واحباب را محترق نمود بقيتُ بلا روحٍ وقلبٍ ومهجةٍ وابقاء نفسي کان من اعظم حيرتي قل يا ايها الغافل عن ذکر الله ومحرق اکباداحبّائه رضينا بحکمک في ذلک فاسئل عن الّذين هاجروا من هناک الي تلک الارض لتعرف بانّا لن اکذب في القول وتعرف بانّا تمسکنا بعروة الصّدق وتشهدبماشهدالله في عرش البقاء لعلّ تکوننّ من المحسنين من قلم الرّوح علي الواح القدس مکتوبا بگو خود سؤال نما از نفوس مهاجرين چه آنها ئي که اساميشان دراوّل الواح مذکورشدوچه ازعباد ديگرتا برتومعلوم گرددچه گفته وچه نسبتها به ارض الله و خدّام اوداده بگو آخراين همه اعداء کفايت نه واين همه صياد اين غزالان صحراي وفا را کافي نه که شما قد علم نموده ايد که اين حمامات قدم را ضرّي وارد آريد ايربّ افرغ علي صبراً فانصرني علي القوم الظّالمين تعجيل نکنيد که قضا ياي الهي درحرکت ونزول است وعنقريب آسوده شويد قسم 337به خدا که امري ازحقّ جزتغيير نخواسته ام که قسمي شود که اين ارض منقلب شود تا اين عبد مقدّس ازسؤال وجواب وملاقات گردد وانّه هو يقضي ما يسأل وانّه لقريب مجيب . وديگر از اسباط موسي وقبطي فرعون ذکري نموده بود ولکن ابداً نه موسي حي را ازقبطي ظلم تميز داده ونه بني اسرائيل بلاد عدل را از قبطي ديار ظلم فرق گذارده قل فافتح عينک و رقّ قلبک و حدّ بصر فؤادک لتعرف الّذينهم آمنوا وهاجروا بانفسهم في سبيل الله عن الّذينهم اعرضوا واستکبروا وکانواعن حرم القدس محروما ثمّ اعلم بانّ الاسباط حينئذ قد جلسواعليٰ البساط واتّکئواعليٰ الوسائد الحمراء و يحرّکون علي هواء الامر في فضاء الّذي جعله الله عن ادراک العالمين منزوها ويستبشرون ببشارة الرّوح ويفرّحنّ بفرح الله ويرزقنّ عن منّ الّذي کان عن سماء القدس منزولا ومرّواعن بحر النّاربحول الله ودخلوا في فاران القدس وحوريب العظمة وانجاهم الله عن الّذينهم کانوا في بحرالکبروالبغي مغروقا ويطيرون في حول الفردوس ويغرّدون بالحان الّتي ينصعق عنها کلّ من في ملأ الاعليٰ و کذلک نلقي عليک من اسرارالّتي کانت في الواح القدس من قلم الامرمسطورا. قسم به خدا که اگررائحه اي ازرضوان الهي بشنوي والله درهيچ محلّي وارضي ومدينه اي مستقر 338نميشوي ولکن الله حرمّ ذلک علي المؤمنين جميعا بلي مزکوم مهجوراست و مغلّ محروم قل فوالله لوتعرف ما فعلت لتغرق نفسک في الماء اوتلقي جسدک علي النّار او تطرح جسمک عن الجبال و تبکي بدوام الله بما جعلت نفسک من الّذينهم ارتکبوا في الارض حوباً کبيراً اي کاش درآني خالص ميشداين مغلّ بعيد ازهواي نفس تا اشارات ودلائل و امارات قبطي را ادراک مينمود قل کذلک نذکر لکم عن کلّ امر ذکراً لعلّ تجدون الي الله ربّکم سبيلا ديگر نوشته بود که رسول را ارادۀ قتل داشتند بگو به او والله اگر محبّت الهي در قلب عبدالباقي ومصطفي باشد البتّه بايد دست قاتل را ببوسندوازمال خودقاتل را ارث دهند تا به شربت شهادت مرزوق شوند وبه ملأ قدس ورفيق اعليٰ بشتابند قل اما سمعتَ ما غرّدت الورقاء علي افنان سدرة البقاء وغنّت الرّوح بالحان الطّري في فردوس الاعليٰ يا ابن الانسان اتحبّ ان تموت علي الفراش اوتستشهد في سبيلي علي التّراب وتکون مشرق حبّي في عُلي الفردوس فانصف يا عبد فاني شودهيکلي که نخواهد درسبيل محبوب به خون غلطد ومبادجسد ي که از شهدت درحبّش احترازجويد قل اما قرأت الا انّ اولياء الله لا خوف عليهم ولا هم يحزنون آنچه مذکور شد بشتو آن را به همهٴ مردم وبر کلّ القاء نما واين امر را سهل مشمر وبه تمام فدرت وقوّت نصرت کن بيان واهلش را 339 آني غفلت منما که شياطين به کمال همّت وقدرت درتدبيروتزويرمشغول گشته اند همچو مذکور شد که سؤال و جوابي هم نوشته اند تا آنکه القاء شبهه درقلوب نماينداگرچه معلوم نيست که سائل ومجيب کيست ولکن احصي الله السّائل والمجيب نفساً واحداً و يعلم ما في الصّدوران انتم تعرفون کذلک قصصنا عليک من قصص الامرلتکون من الّذينهم بتلويح الکلمات ينبّهون قل يا ايها الغافل کانّک کنت راکباً علي مطية نفسک واخذت زمانها عن کفّک بحيث لا تدري في اي ارض تمشي و ترکض وکذلک ينبغي للظّالمين من عذاب يوم عقيم فوالله انّک انت العقيم لانّک جعلتَ نفسک محروماًعن رحمة الله وعن فضل الّذي کان عن مشرق الرّوح في فجر النّورمشهوداً وکذلک الّذين يمشون علي قدمک و يتّبعون ما يوسوس الشّيطان في صدوهم واخذوا السّامري لانفسهم ولياً من دون الله وکانوا في ارض الغلّ والبغضاء محشوراً قل يا ايها المجادل المعارض والّذين اتّبعوک باي دليل اعرضتم عن الّذي ما دعاکم الّا الي الله وقمتم عليه بالمحاربة باسياف السنکم وسهام ظنونکم بعد الّذي انهاکم الله عن ذلک في کتاب الّذي لا يأتيه الباطل وکان في کنائز العظمة بخاتم الله ممهوراً فوالله لو هبّت في قلوبکم نسمات الحبّ لتقطعوا رؤوسکم بايديکم جزاء بما 340 فعلتم في دين الله و کنتم في الواح القدس باسم المعرضين مکتوبا قل يا ايها المأيوس المجاهد والمحروم المعاند باي ذنب اخرجت سيف ظنونک عن غمد هواک بعد الّذي رأيتني وما عاشرتني وما وصل اليک کتابي ولا الي کتابک ولا انا سمعت اسمک ولا انت احصيت ما کنت عليه فوالله لم يکن کلّ ذلک الّا من فطرتک الخبيثة يا ايها المشرک بالله والمعرض جماله والملحد في آياته فوربّ السّموات والارض فعلت امراً ما فعل احد قبلک وارتکبت ذنباً ما سبقه ايدي احد ولا يخطر ببال نفس و نسأل الله بان يجزيک بما فعلت واردت وکنت بذلک من الّذين هم ما وجدوا روائح الانقطاع عن مصر الاحدية وما دخلوا في مدينة الّتي کانت بقدرة الله خلف سرادق العزّ مبسوطا آخر بر فرض تسليم که نعوذ بالله مصطفي چنين حرفي ازلسان جهلش جاري شده اين ازکجا ثابت شدکه ازاين بنده باشد والله المهيمن القيوم که اگر از لفظ احدي چنين مزخرفي ظاهر شود واستفسار اين فقره هم اينقدر تطويل واطناب ضرورنداشت به دو کلمه معلوم ميشد حمدميکنم خداراکه جميع دربيتهاي خود به هواي نفس و حفظ مال و جاه مشغول بودند واين بندگان در ولايت غربت با شدّت اعداء جميع آنچه نازل شده بود از نزد خدا جمع نموديم وهمه به خط مبارک 341مبارک نوشته شد و جلد شد و بعضي را به همهٴ اطرف فرستاديم و به زحمتي حفظش نموديم که جز خدا احدي اطّلاع ندارد واحاطه ننموده ويک شرافت اين ارض همين که محلّ اين شرافت کبري ومنزلت عظمي شد ومعذلک اين نسبتها در عوض اينکه نصرت کنيد ويا اعانتي نمائيد داده و ميدهيد فوالله ما اشکو منکم لانّ ينبغي لکم بان تفعلوا ما فعلتم و تنسبوا ما نسبتم کما فعلوا الّذين کانوا قبلکم و حاربوا الله في امره وجادلوا اصفيائه ونازعوا احبّائه و حاججوا ارتفاعه و جاحدوا فضل الّذين هم آمنوا بالله وجاهد وا في سبيله کما انتم فعلتم بتمام قدرتکم وبکلّ ما اسطعتم عليه وانکرتم فضل الّذي کان عن سحاب رحمة بقدرة الله مهطولا فوالله فينئذٍ يذوب قلبي فيما فعلتم و يبکي السّراج قدّامي و يصيح القلم في انا ملي ويضجّ اللّوح في يدي فيما افتريت علي العبدوما استحييت عن الله الّذي خلقم بامره واظهرک من ماء الّذي کان في ظهر ابيک مستوراً ودر آخر رساله ذکر نموده بود که عقيدۀ ما اين است که شما وجناب حرف جيم دريک رتبه هستيد و به اين معتقديم و بعد ذکر موسي وخضر نموده بود ومقصودي درآن مستور نموده بود اوّل آنکه دروغ گفته و افتراء بر نفس خود زده و تکذيب نمود اورا قلم ومداد او قُل کذلک يشهد ايديکم واقلامکم علي انفسکم ان انتم تشعرون جميمع مطالب وعقائد و حبّ وبغض 342 او از کتاب او مشهود گشت واگربه رائحۀ خدا واولياي اوموفّق شده بودهرگز اينگونه افترا بر عبد او جائز نميدانست دراين طومار يک کلمهٴ صدق ويا حرفي که مدلّ بررفق باشد مذکور ننمود کلّ اظهار حبّ به جناب حرف جيم وبغض به خدا واولياي اوبود کذلک احصينا کلّ ما کان عليه ويشهد بذلک ايداه ومداده و قلم الّذي عذّبه الله باصبعه فيما کتب منه ما لا ينبغي لاحد في الملک وکذلک يشهد هذا القلم في هذا اللّوح لتکون علي العالمين نذيراً وثاني آنکه اين عبد والله الّذي لا اله الّا هو جزعبوديت حامل امري نبوده والبعد الامر بيدالله المهيمن القيوم مشکل در اين مقام احدي با عبد مرافقت نمايد معذلک فيا لله که درهر نامه که به اين ملک از اصحاب غلّ وبغضاء مي آيد ذکر برهان شده که فلان چنين گفته برهان طلبيدم عاجز شد ازاتيان برهان آخر برهان ازکه ميخواهندوبراي چه امري حجّت ودليل ميطلبند اگر برهان عبوديت ميطلبند قل ملأ الآفاق واگردون آن را ميجويند لم يکن يکن عندي قل يا ايها المعرضون لو انتم تطيرنّ بجناحين الظّنون من حينئذ الي يوم الّذي لا آخرله لن تصلوا الي هواء هذا الفضاء اذاً يا ايها المغلّين موتوا بغيظکم ونار انفسکم انّ الله عليم بما اليوم في قلوبکم تکتمون قل انسيتم ماوصّاکم الله في الکتاب 343وفي کلّ الالواح بان لو تجدوا ناراً في سدرة لا تخمدوها بماء غلّکم و لا تمسّهوها بظنون انفسکم اتّقوا الله ياملأ البيان ثمّ عن عبادته لا تستنکفون وانتم نبذتم نصح الله من وراء ظهورکم و ما اجبتم داعي الله وکنتم من الّذينهم آمنوا واعرضوا ثمّ ازدادوا شقوتهم ويحسبون انّهم فازوابوجه الهدي کلاً بل هم عن جمال الله معرضون قل مثل ما انتم تکتبون و ترسلون الي الاطراف کمثل الّذين هم کتبوا الورقات وعلّفوها علي البيت ليدحضواالحقّ باقوالهم فويل لهم ولکم فيما صعواوفيماانتم اليوم تصنعون قل الله يرفع الحقّ بکلماته و يزهق الباطل بامره ويبطل اعمال الّذينهم ارتکبوا بهتاناً و اثما ويقطع دابر الّذين هم قاموا علي عبده من دون حجّة وبرهان و کذلک کانت سنّة الله من قبل ان انتم في آفاق الامرتنظرون قل يا ايها المعرض اسمع قولي ولاتجاوز عن حدّک فانزل من سلّم النّفس والهوي ثمّ ارتق الي سلّم الانصاف والرّضا لعلّ الله يغفرعنک و يدخلک في شاطي حبّه و يرزقک من ثمرات الانقطاع و يجعلک من الّذين هم ببشارة القدس يستبشرون ونشهد في آخر الکتاب بانّ من يظهره الله حقّ لا ريب فيه ويظهره الله في المستغاث واذا انتم عنه معرضون فوالله لو تکوننَ في هذا 344القميص لن تؤمنوابه و لا بالّذين هم من عنده يرسلون لانّکم تعترضون عليه و تجادلون فيما عندکم وتستدلّون بما القي الشّيطان في قلوبکم و انّه مقدّس عن الکلّ ذلک وينا ديکم بلسان الغيب انّه لا اله الّا انا ان يا اهل البيان اياي فارجعون فوالله اذاًبکيتُ في هذا القول علي شأن لن يحصيح احداً الّا الله المهيمن القيوم کانّي اطّلعت بحزنه وبکلّ مايجري عليه من سوء ظنونکم اَلا لعنة الله علي الّذين ظلمواويکلمون من دون بينة من الله ولا کتاب عزّ محبوب قسم به خدا که اين عبد افتخار مينمايد به تراب قدوم مبارک آن نير اعظم وکلّ ارض محبوب است نزد اين عبد زيرا که محلّ مشي آن رجل مبارک واقع ميشود وهوا مقصود اين عبد واقع شده لاجل آنکه از او استنشاق ميفرمايد وکذلک جميع مياه ارض لاجل آنکه از او مي آشامد و تمام وجود را طالب وآملم که محلّ نظر وبصر آن سلطان غيب وشهود خواهد شد. فنعم ما قال : و غايتي القصوي مواقع رجلها وعرش البهاء ارض عليها اتمشت

با وجود اين نميدانم اينگونه سخنهاي بي معني چرا درالسن وافواه اين همج رعاع جاري شده قل الله اذن لکم ام علي الله تفترون باري کلّ امور را به او تفويض نمودم انّا لله وانّا اليه راجعون " انتهي وآثاري که از ازل شروع از همان سال 1265 وبه قول قهير " در اثباتيۀ ازل و 345ردّيۀ بهاء حضرت ازل در سنۀ واو از بيان ظاهر شد واز لسان غيب متکلّم وناطق بآياتي عاليات ظاهر است تا آخر حياتش صادر گرديد وعدّۀ آن بسيار ونزد پيروانش انتشار دارد ونثر يا نظم وفارسي يا عربي است وبعضي از آنها به طبع نيز رسيد وهمه به اسلوب آثارحضرت نقطه ومتولّد ومتفرّع ازآنها ميباشد وشماره اي به خط شکسته نستعليق شبيه خط حضرت نقطه از او در دست است که تميزو تفکيک از خطّ حضرت نقظه توان نمود و امضاء مکاتيب را 38 به تطبيق عدد ابجدي حروف ازل ويحيي به اعتبار کردن ي ح ي ي ميشود و گاهي " المذنب يحيي النّوري" امضاء ميکرد و به جز کتاب نور کتاب مستقيط و کتاب اخلاق روحانيين وکتاب عليين وتتمهٴ بيان حضرت نقطه وغيرها ونيز مناجاتها ونامه هاي کثير به افراد بابيان ايراني وغيرهم نزد آنان متداول گرديد ودر آنها غالباً خويش را ثاء رمز ثمره ونيز نور و وجه و نظائر اين القاب ستود . وچون ميرزا يحيي ازل درادرنه با آثارواعمال وگفتارها ي برادربزرگوار مخالفت ورزيد وبابيان را به همين طريق مذکور باقي داشته امرو نهي ميکرد به نوعي که درتاريخ ظهور الحق مفصّلاً ثبت گرديد وبا مقاومت شديده که بروز داد وتحريکي که پيوسته همروانش مينمودند رفتار وگفتار ومراسلات خارج از اسلوب وآداب و 346 احترام به عرصه آوردند واز درجۀ خود ورتبهٴ اتّفاق واتّحاد سقوط يافتند و متدرّجاً درالواح وآثارومراسلات صادره به رموزواشارات والقابي ازقبيل مشرک بالله وعِجل و جُعَل وطاغوط و شيطان وابليس و برکهٴ منتنۀ خبيثه وطنين ذباب و امثالها نام برده شدند چنانچه شمّه اي درذيل نام ابليس ودرخش وحرف ومواضع اخري ثبت ميباشد و پيروانش به عناوين ازلي و يحيائي ويموتي وغيرها خوانده گرديدند از آن جمله خطاب به شيخ سلمان ازآثار ادرنۀ بهاء الله است قوله: " اي سلمان اين ايام مظهر کلمهٴ محکمهٴ ثابتۀ لا اله الّا هو است چه که حرف نفي به اسم اثبات بر جوهر اثبات ومظهرآن مقدّم شده وسبقت گرفته (مرادميرزا بحيي ازل است) واحدي از اهل ابداع تا حال به اين لطيفۀ ربّانيه ماتفت نشده وآنچه مشاهده نموده اي که لم يزل حروفات نفي علي الظّاهر بر احرف اثباط غلبه نموده اند از تأثير اين کلمه بود که منزل آن نظر به حکمتهاي مستوره دراين کلمهٴ جامعه نفي را مقدّم داشته ....... اي سلمان قلم رحمن ميفرمايد در اين ظهور حرف نفي را ازاوّل اثبات برداشتم ..... نفسي را که درشهوروسنين به يد رحمت تربيت فرمودم بر قتنلم قيام نمود " ايضاً : " فوالّذي نفسي بيده که درابداع شبه اين نفس درحبّ به رياست وجاه ديده نشده 347 فوالّذي انطق بکلّشئي بثناء نفسه که اگر جميع اهل ابداع اراده نمايند که حسد وبغضاي نفسش را احاطه کنند جميع خودرا عاجز مشاهده نمايند " ودرلوح به شيخ نجفي اصفهاني است قوله : " سبحان الله الي حين معرضين و منکرين نميدانند آنچه نزد مبشّر يعني نقطه رفت از که بود العلم عندالله ربّ العالمين " مراد آنکه عريضۀ ميرزا يحيي نزد نقطه به سجن ماکو که موجب صدور توقيع مسطور گرديد به املاء آن حضرت بود ودر لوحي به اشرف است قوله: " يا عبد تالله کلّما سمعتَ وعرفتَ قد ظهر من لدنّا و کلّما اشرنا به الي دوني هذه لحکمة من لدنّا و ما اطّلع بذلک احد الّا الّذين عرّفناهم مواقع الامر و ايدنا بروح الامين " وقوله: " يا علي بلاياي لا تحصي قبول نموديم .....يا علي اليوم يوم تحمّل است ..... قل انّا سافرنا الي ان بلغنا وراء جبل المسک في بقعة السّماء شهدنا قوماً من المقدّسين الظّاهر في البقعة علي اسم من الاسماء موقوفاً وکانوا ان يقدّسوا الله عمّا ظهر في عوالم الاسماء والصّفات وعن کلّ ما يعرفه اعليٰ حقائق الممکنات مجموعاً اذاً اقمنا 348 في مقابلة عيونهم ومکثنا فيهم وتجلّينا عليهم بطراز الله و کذلک کان الامر في وادي العزّبالحقّ مقضيا وکنّا في تلک الحالة في المدّة الّتي لم يحدّ بالقلم بما سبقت رحمتنا بالفضل علي العالمين جميعا لعلّهم يلتفتون بالّذي کانوا ان يقدّسوه في ايامهم ويعرفوا بارئهم موجدهم بعد الّذي کانوا ان يدعوه في کلّ زمن قديما فلمّا وجدناهم ماپتمسّکاً بحبل الاسماء وغافلاً عن سلطان المسمّي سترنا الوجه عنهم وعرجنا زمناً بينهم وامضيناعنهم الي ان وردنا في فاران القدس وراء جبل الياقوت في بقعة مقدّس محجوبا" الخ . وقوله : " هوالباقي ان يا امة الله اتصبرين علي مقعدک بعد الّذي کان قميص الغلام محمّراً بدم البغضاء بين الارض ..... قل انّا خلقنا البلعان من قبل بقبضة من الطّين ثمّ البسناه قميص الاسماء بحيث اشتهرنا اسمه بين عبادنا المقرّبين وارفعنا ذکره الي مقام کان ان يذکره النّاس في اکثر البلاد واحاطته امطار الفضل من سحاب الامرنا المبرم العزيز القدير فلمّا قضت ايم بعثنا بعده الکليم بآيات بينات وارسلناه الي بلده اذاً انکره وغرّته الرّياسة الي ان حارب بالّذي بحرف منه خُلق خلق السّموات ومادونها والارضين ومن عليها وجعلناه مظهر نفسنا العليم الحکيم " ودر مناجاتي قوله: 349 ارتفع ضجيج المشرکين وصريخ المنکرين وقاموا علي قتلي وتضييع امرک وانّک بسمک المکنون احصييت وعلمت ما عملوا ويعملون وقد قضي يا الهي ما قضيته بمشيتک وظهر ما اردته بارادتک وقدّرتک واذاً تراهم يا الهي اتّخذوا العجل لانفسهم ربّاً سواک ويعبدونه في العشي والاشراق من دون بينة ولا کتاب وبلغوا في الغفلة الي مقام تمسّکوا بالموهوم واعرضوا عن سلطان المعلوم " الخ وقوله : " ولو انّي اشاهدهم يا الهي احجب من ملل القبل بحيث ما احصيت اشقي منهم وابعد عنهم يقرؤون البيان ويکفرون بمنزله ...... سبحانک سبحانک يا الهي تسمع ضجيجي و صريخي و ما يرد علي في کلّ الاحيان من مظاهر الشّيطان و مطالع الطّغيان ومعادن الحسد والحسبان " الخ ودر لوح به بصير است قوله : " تا لله الحقّ قد اخذنا تراباً وعجنّاه بمياه الامر وصوّرنا منه بشراً وزينّاه بقميص الاسماء بين العالمين فلمّا رفعنا ذکره و اظهرنا اسمه بين ملأء الاسماء اذاً قام علي الاعراض و حارب مع نفسي المهيمن العزيز العليم وافتي علي قتل الّذي بذکر من عنده خلق وخلقت السّموات والارض وانّا لمّا وجدناه في تلک الحالة سترنا في نفسنا 350 وخرجنا عن بين هؤالاء وجلسنا في البيت وحدة متّکلا علي الله " الخ ودر لوحي ديگر قوله : " اي مهدي معذلک بعضي از محتجبين اهل بيان طنين ذباب را از نغمات بديعۀ مالک اسماء وصفات بهتر شمرده اند ومقدّم داشته اند اين است لو تکون من المتفرّسين کوثر اطهر معطّررا گذاشته اند وبه برکهٴ منتنۀ خبيثه توجّه نموده اند " وقوله : " نفسي که والله الّذي لا اله الّا هو مثل آنکه اهل هند طيور خودرا که به طوطي مينامند تعليم ميدهند همان قسم تعليم نمودم وحفظ فرمودم ....... از خلف ستربيرون برقتلم قيام نمود" وقوله : " ان اعرض عن الغدير مقبلاً الي بحر اسمي القدير الّذي کلّ قطرة منه ينادي الملک لله الملک العليم الخبير.ان اعرض عن الشّجرة المغرسة في الباب بغيرالحقّ" وقوله : " چنانکه حال مشاهده ميشود مشرک بالله واتباعش به ذکر خلافت مجعوله ناس را از مالک بريه منع نموده اند ان هم الّا في ضلال " وقوله : " هو الامنع الاعليٰ قد اشرقت شمس البهاء عن افق البقاء بطراز ربّي المقتدر العلي الابهيٰ قل موتوا يا ملأ الاشقياء کلّما زاد المشرکون في الاعراض انّها قد 351ظهرت بضياء اخري اعظم من الاولي فسبحان قدرة ربّي الابهيٰ اذاً موتوا يا ملأ البغضاء ان يا جعل قد فتحت ابواب الرّضوان من اصبع الرّحمن وهبّت روائح الرّيحان من شطر اسمي السّبحان فرّ مع جنودک الصّماء تالله يا خفّاس قد جاء يوم موتک لانّ شمس الجمال قد اشرقت من قطب الزّوال بسلطان العظمة والاجلال فويل لک ولمن کفر و تولّي يا بعوضة الشّرک قد جائک الفناء ............ ان استکبروا يا اصفياء الله بما اختصّکم الله لنفسه وعرّفکم ما اضطربت عنه افئدة کلّ اهل العلم و العرفان قل موتوا يا اهل الکفروالبغضاء" وقوله : " بسم الله الامنع الاقدس العزّ الابهيٰ ....... انّ الّذي يفرّ من الثّعلب وستر وجهه خلف الدِّنان خوفاً من نفسه فلمّا شهد بانّا ارفعنا الامربسلطان القوّة والقدرة واشتهر اسم الله بين المشرق والمغرب اذاً ندم عن ستره وخرج عن خلف القناع ببغضاء عظيما وشاور مع خدّامي علي قتلي واراد ان يسفک هذاالدّم ........ ان يا قلم الاعليٰ ذکّر لمن تجد ما نادي به احد من حزب الشّيطان في شطر العراق بان يا ملأ البهاء لمَ تبلغون امرالله ربّکم وتدعون النّاس الي الّذي خلق کلّشئي .بامر من عنده .لان تنتهي رتبة العباد الي مقام الازل ........ فويل لک يا ايها المشرک تا لله ما فوّهت في اسم الازل انّا خلقناه کما خلقنا الکلّ الاسماء ليدلنّ علي موجدهم وصانعهم ..... بين ايها 352 الشّقي کيف صار الدّيان دنياً و لن يتغير دونه ان يا واحد العين فکّر في نفسک اتشهد عيوب غيرک و تکون غافلاً عمّا في نفسک فويل لک بما علّمک الشّيطان الّذي کفر بالله وجعلنا ظاهره عبرة للخلائق اجمعين ............. قل يا ايها الحمير انّا حفظناه وربّيناه ووصفناه واذکرناه وانت عرفت وکنت علي ذلک شهيداً وانّه حارب بنفسي " وقوله " ثمّ اذکري لهم بانّا اصطفينا من اخواننا احداً ورشّحناه عليه من طمطام بحر العلم رشحاً ....... قل قد ظهر الشّيطان بشأن ما ظهر شبهه في الامکان وکذلک ظهر جمال الرّحمن بطراز الّذي ما ادرک مثله عيون الاوّلين نفسي که يک لطمه در دنيا نخورده وهميشه پنج نفس از اماء الرّحمن نزدش بوده ....... حال انصاف ده براين مظلومها چه وارد شده (اشاره به ديان وآقا سيد ابراهيم خليل تبريزي است) مع آنکه يکي در خدمتش مشغول وديگري براو وارد باري لعمرالله به اعمالي عامل بوده که قلم حيا ميکند از ذکرش قدري در عصمت نقطهٴ اولي تفکّر کن ملاحظه نما چه ظاهر گشته وقتي که اين مظلوم ازهجرت دوساله که درصحاري و جبال سالک بود وبه سبب بعضي از نفوس که بيابانها دويدند رجوع به دار السّلام نمود ميرزا محمِدعلي نامي رشتي به حضور آمد و امام جميع به کلمه اي نطق نمود دربارۀ 353 عصمت آن حضرت که في الحقيقة حزن جميع اقطار را اخذ نمود سبحان الله چگونه راضي شدند که به اين خيانت اعظم تمسّک جستند" ودر لوح به شيخ نجفي اصفهاني است قوله: " جناب ميرزا علي اکبر از منتسبين نقطه عليه بهاء الله ورحمته وجناب ابو القاسم کاشي و جمعي ديگر به فتواي ميرزا يحيي کلّ را شهيد نمودند"
وقوله : " يا شيخ انّ قلمي ينوح لنفسي واللّوح يبکي بما ورد علي من الّذي حفظناه في سنين متواليات و کان ان يخدم وجهي في اللّيالي والايام الي ان اغواه احد خدّامي يشهد بذلک عباد موقنون الّذين هاجروامعي من الزّوراء الي ان وردنا في هذاالسّجن العظيم ....... جميع اين حزب ميدانند که سيد محمّد يکي از خدّام بوده در ايامي که حسب الخواهش دولت عليۀ عثماني به آن شطر توجّه نموديم همراه بوده وبعد ازاو ظاهر شد آنچه که لعمرالله قلم الهي گريست ولوح نوحه نمود لذا طردش نموديم وبه ميرزا يحيي پيوست وعمل نمود آنچه را که هيچ ظالمي ننمود ترکناه و قلنا اخرج يا غافل بعد از ظهور اين کلمه به مولوي خانه رفته با آنها بوده الي ان جاء امر الخروج " الخ. در کتاب اقدس خطاب به او است قوله : " يا مطللع الاعراض دع الاغماض .....هبني اشتبه علي النّاس امرک هل يشتبه 354 علي نفسک ........قد اخذالله من اغواک"(مرادسيد محمّد اصفهاني مذکوراست) وقوله: " ومن رؤسائهم الّذين سمّي به علي محمّد انّه تمسّک بامرهم في العراق بالّذين ظلموا واذا جاء الافتتان اخذ وقال انّي کفرت بالله مالک يوم الدّين فانظر في الّذين يتّبعونه بعد الّذي يعلمون ما ظهر منه الا لعنة الله علي القوم الظّالمين وکذلک رئيسه تمسّک بالنّمرود واذا جاء القضاء اخذ اوّل مرّة ولم يجد لنفسه من محيص " الخ ودر شأن ميرزا علي محمّد سراج برادرمنقطعۀ حضرت نقطه درکربلا و سيدمحمّد در اسلامبول ميباشد که به دولت عثماني متوسّل شده انکار ايمان کردند و معذلک گرفتارشدند . ونيز قوله: " هوالمجيب نامهٴ آن جناب بين يدي العرش حاضر ........ اي علي" الخ وقوله : " بسم الّذي کلّ عنه لغافلون ...... وبعد سؤال ازشمس حقيقت " الخ هردو در جواب سؤالات ازليانۀ ميرزا عليمحمّد سراج اصفهاني است. وقوله : " وان رأيت الهاء قل افّ لک بما اکتسبت في ايام الله تالله هذه لايام وعدتم بها في الالواح ثمّ في صحف النّبيين والمرسلين لولاه ما بعث محمّد رسول الله ......ان 355 اتّق الله يا ايها المشرک بالله والمعرض عن جنابه والکافر بآياته واتّخذت البعل لنفسک ربّاً من دون الله " الخ (راجع به ملّا هادي قزويني است). وقوله: " اگر اهل بيان بيانات يحيي و سيد محمّد وهادي واعرج (مراد از اعرج ملّا جعفرنراقي مذکور است) وامثال اين نفوس ملاحظه کنند ودر بيانات خدّام اين باب هم تفکّر نمايند فوالله ليجدنّ الحقّ ويضعنّ الباطل " ودرلوحي است قوله: " سوف تسمع من اکثر البلدان نداء العجل اياکم ان تعقّبوا کلّ کذّاب کان في اللّوح اثيما " وقوله : " واذا تراهم يا الهي اتّخذوا العجل لانفسهم ربّاً سواک " وقوله : " معذلک به جُعل از مالک علل ممنوع گشته اند " الخ و در ضمن لغات ثعبان وسجن وبديع بعضي از الواح شديدة در تأکيد اجتناب و احتراز از معاشرت ازليان ثبت است و درلوحي ثبت در ضمن لغت آسيه و نصر شرحي از وضع عائلهٴ ميرزا يحيي ازل وضمن نام ميرزا محمّد علي اشاره اي به اعمالش وضمن نام جعفر ذکر ملّا جعفر نراقي از صف اوّل پيروان وي و ضمن ش ي ع احوال وعرفان اشياع وي مسطورميباشد ودريکي ازآثار خادم الله است 356 قوله : " اين وجودات رذليۀ دنيه که فضلهٴ جميع مفقودين ومردودين خلق هر ظهورند به منتهاي غلّ وبغضاء قيام نمودند " الخ واز حضرت عبدالبهاء است قوله : " شخص غيرحصور(مرادميرزايحيي ازل وتلويح به تفاوت حال اوبا يحيي بن ذکريا(ي) حصوربه معني محترز ازآميختگي بازنان مذکوردرقرآن است) چهل سال در جزيرۀ مزبور (قبريس) درنهايت خمول و خمود بوده نه نامي ونشاني و نه نصرتي ونه اخلاقي سبحان الله در مدّت چهل سال نفسي را دلالت نکرد حتّي از تربيت خانۀ خويش عاجزماند " انتهي و در مقاله اي از آن حضرت منطبعه درمجلهٴ چهره نما در قاهرۀ مصر است قوله : " امّا آقا ميرزا يحياي قبريس بعد از شهادت حضرت باب کرامتي که از اين سيد حصور صدور يافت اين بود که درايام ماتم با ضجيع آن مظلوم دست درآغوش شد وبه اين کفايت نفرمود بلکه تلاق داده به سيد محمّد اصفهاني تزويج کرد و هيچ نفسي اين قضيه را انکار نتواند زيرا همشيرۀ ملّا رجبعلي درميان بابيان مشهور و معروف بود ..... ودر مدّت اقامت ايران وعراق وقبريس جزتمتّع به کواعب اتراب کرامتي ظاهر نگشت وقدرتي باهر نشد " الخ
و نيز از آن حضرت است قوله: " به واسطهٴ ميرزا عبدالحسين تفتي کشه هوالله الهي الهي 357......لا اله الّا انت الملک الحقّ المقتدر العزيز الرّؤف اي ياران عبدالبهاء درهردمي صد هزار شکرانه به ملکوت قدم نمائيد که بدرقۀ عنايت رسيد و صبح هدايت دميد و نسيم موهبت وزيد وآهنگ ملأ اعليٰ به مسامع روحانيان رسيد وآذان نغمهٴ يا بهاء الابهيٰ شنيد سبحان الله با وجود آنکه حضرت اعليٰ روحي له الفداء در جميع زبر والواح ذکري جز ستايش من يظهره الله نفرمودند وجميع احکام و مسائل وحقائق ومعاني بيان را مشروط و موکول به تصديق اسم اعظم نمودند وبه صريح عبارت بيان فرمودند که اگر اليوم خودرا ظاهر فرمايد انا اوّل المؤمنين بعد خطاب به شخص بزرگواري ميفرمايند اياک اياک ان تحتجب بالواحد البياني لانّهم خلق عنده يعني در ظهور مجلّي طور مبادا محتجب به واحد بياني گردي و واحد بياني عبارت از هيجده حرف حي ونفس مبارک است که عدد واحد تمام شود با وجود اين غافلان محتجب به آن گشتند که چرا فلان موفّق نشد وحال آنکه حضرت اعليٰ روحي له الفداء چنين فرمودند اي کاش آن شخص را ميديدند واطوار واحوال وکردار اورا به ميزان الهي ميسنجيدند تا واضح ومعلوم شود که به سبب انحراف حتّي عقل وشعور مسلوب شده تا چه رسد به اسرار و عرفان ربّ غفور اهل عرفان اعتراض به 358حضرت اعليٰ روحي له الفداء مينمودند و ميگفتند اينَ القيامة الکبري و اينَ الطّمة العظمي اينَ النّار واينَ امتداد الصّراط واينَ السّؤال والجواب واينَ الحساب والکتاب و اينَ الحشر والنّشور و اينَ قيام اصحاب القبور اينَ طلوع الشّمس من مغربها واينَ انتشار النّجوم من مطالعها واينَ زلزلة الارض في مشارقها ومغاربها اينَ النّفخ في الصّور واينَ النّقر في النّاقور و اينَ تسعرالنّار و اينَ تزيين الجنّة بفاکهة الاثمار اينَ الکوثر والسّلسبيل ........ باري اعتراض مينمودند که اين وقايع عظمي صريح کتاب الله وشروط قيامت کبري است امّا حضرت ميفرمايد که جميع اين وقوعات خمسين الف سنة در دقيقه و طرفة العين واقع ومنقضي شد با وجود اين اهل بيان گويند اينَ ملوک البيان واينَ مقابر اهل البيان اين اجراء الاحکام واينَ مکتب من يظهره الله فتّباً لکلّ جاهل وسقّاً لکلّ متجاهل قدري بايد در حجبات اهل فرقان نظر کرد اشکالات وشبهات آنان صدهزار مرتبه اعظم از اين است گذشته ازاين جمال مبارک درايام عراق دوسال غيبت فرمودند شخص معهود درپس پردۀ خوف چنان محجوب که نابود اثر بکلّي مفقود کاربه درجه اي رسيد که ذکري از امرالله نماند نفوسي بودند معدود ومخمود ودر زاويۀ خمول مختفي ومستورتا آنکه جمال قدم روحي لاحبّائه الفداء مراجعت فرمودند بمحض ورود به عراق چنان 359پرتوانواربه آفاق زد که عقول واله وحيران شد صيت امرالله بلند گشت و آوازۀ اشراق شمس حقيقت به شرق وغرب رسيد فريداً وحيداً به نفس مقدّس مقابل من 359علي الارض قيام فرمودند و واضح و آشکار بدون ستروحجاب به اعلاء امرالله درآفاق پرداختند خضعت له الاعناق وذلّت له الرّقاب وخشعت له الاصوات وشخص معهود در زاويۀ خمول خزيده واز ترس و خوف درصفحات بصره وسوق الشّيوخ نام خويش را حاجي علي گذاشته وکفش و گچ فروشي مينمود و اين قضيه را حتّي بيانيان شاهد و گواهند نفسي انکار تنواند و چون به قوّت اسم اعظم امرالله را عظمتي حاصل وخوف و خشيت از ميان رفت شخص معهود اظهار وجود فرمود وحال در جزيرۀ قبريس چون تحت حمايت انگليس است به مکاتبه پرداخته زيرا ابداً خوفي نيست حرّيت اديان و آزادي هر ملّتي موجود يا لله اين شخص محترم قريب چهل سال است که درجزيرۀ قبريس است چه قدرتي بنمود با وجود حرّيت وکمال آزادي اديان وملل که انسان واضحاً صريحاً در ميادين ومعابر ومعاهد اقامهٴ حجّت وبرهان ميتواند که بنمايد آيا اين شخص محترم توانست که يک نفس هدايت نمايد و يا آنکه در مجمع ومحفلي لسان نطق بگشايد يا آنکه شخصي را مذعن به اندک دانائي خويش نمايد و يا آنکه حرکتي نمايد که ذکرش درمحلّي و يا روزنامه 360 مذکور شود آيا عجزي اعظم از اين تصوّر توان نمود لا والله امّا جمال مبارک در سجن اعظم در کمال اقتدار در مقابل من علي الارض قيام فرمود و به ملوک وسلاطين الواح مرقوم وارسال فرمود حتّي به مرحوم ناصرالدّين شاه لوح مخصوص فرستاد ودرجميع اروپا آن الواح نشر گرديد مختصراين است که امر مبارکش را درسجن اعظم في الحقيقة سلاسل واغلال بلند فرمود ( مراد سلاسل و اغلال تضييق وستم وجفا است) چه قدرتي اعظم از اين والله الّذي لا اله الّا هو اگراندک انصافي باشدهمين برهان کفايت است وبه برهان ديگر احتياج نيست از اوّل ابداع تا به حال هيچ مظهر مقدّس از مظاهر الهيه دريوم خود امر خويش را در سجن اعظم درتحت سلاسل واغلال بلند نکرد واين قضيه درايام خود ما واقع گشت حکايت و روايت نيست که ادني شبهه اي حاصل شود صيت الهي از سجن اعظم بلند شد وآوازۀ امر حقّ در سجن اعظم جهانگير گشت ونداي الهي از تحت سلاسل واغلال آفاق را به حرکت آورد فانصفوا يا اولي الانصاف واز اين گذشته البتّه ميدانيد که شخص معهود درچه حالت است به ظاهر ظاهر نيزدرخسران مبين است جميع اولادهريک درحالتي عجيب يکي ترسا شده وديگري درکليسا پارسا يکي 361وقف شرابخانه است وديگري خادم بتخانه البتّه اين تفاصيل به گوش کلّ رسيده غافلان اگرانکارکنند شخص معتمد بفرستيد تا تماشا کند مقصد اين است حال مقتدا چنين فيا اسفاعليٰ الاتباع والبنات والبنين ولي بحراعظم را اينگونه کف ها مقاومت ننمايد يک موج زند و خاشاک و خس را به کنار اندازد دريا درنهايت صفا جلوه نمايد کلّاً پريشان و پشيمان گردند و نادم وبي نشان شوند فسوف ترون الغافلين في خسران مبين وعليکم البهاء الابهيٰ " انتهي وازپسرانش محمّد نام معروف نزد ترکي زبانان وليمحمّد وديگر رضوانعلي درايام حضرت عبدالبهاء تنها تنها به عکّا آمدند وتنعّم شدند رضوانعلي بر پدر خود ردّ نوشت ولي محمّد چون نقودي از اين و آن مي يافت صرف مي وفجور ميکرد لذا منع فرمودند که چيزي به او ندهند تا موجب ضرّ امرالله درآنجا نشود وبالاخره وي را همراه آقاسيد اسدالله قمي به ايران فرستادند تا نزد پيروان پدرش آسايش کند . ديگر از پسرانش آقا نور شهرت وسيادت کسوت وتظاهر پيشۀ طبابت سالها دررشت سکونت داشت وميرزا احمد پسر دختر ميرزا يحيي زوجۀ حاجي حسين پسر حاجي عبد السّلام زنجاني که برادر حاجي حسين مذکورنيز يحيي نام بود وميرزا احمد در اواخر سنين حضرت عبدالبهاء با پسربرادرو دختربرادر به حيفا آمده درجواربزرگواري و عطايش بماند 362بماند تا همانجا درگذشت ودرگلستان جاويد مقبرۀ بهائيان آنجا مدفون گشت . واز يحيي نامان کثير الذّکر درآثار حاجي ميرزا يحيي بن حاجي ميرزا هادي دولت آبادي مذکور بود. از حضرت عبدالبهاء خطاب به بشير السّلطان در شيراز درحقّ وي است قوله: :" محرّک فساد شيخ الملک است واين شخص از پيش مرقوم شد به شما که يحيائي ازلي بابي است ..... جميع معاشرت او با اغيار يعني حاجي ميرزا يحياي داماد ازل بود نه يار ...... ميرزا يحيي پسر ميرزا هادي دولت آبادي پدرمتوفّايش به کرّات ومرّات در اصفهان برسر منبر تبرّي از حضرت اعليٰ نمود وسبّ ولعن کرد " وقوله: " وهمچنين سليل آن شخص در اين ايام در روزنامهٴ چهره نما بکلّي انکارو استکبار نمود " الخ و صورت مقاله اي که آن حضرت براي چهره نما فرستادند اين بود : " جناب مدير چهره نما ملاحظه فرمايند هوالله سؤال: حاجي ميرزا يحياي دولت آبادي به موجب کاغذي که درچهره نما مندرج است کلّياً خودرا عاري وبري دانسته جواب : حاجي ميرزايحياي دولت آبادي در مسلک وروش اقتدا به پدر مرحوم خويش وآقا ميرزا يحياي قبريس است .......... آقا ميرزا يحياي دولت آبادي 363 نيز ادّعاي وصايت و خلافت نمايد وخويش را نفسي نفيس شمرد وبا وجود اين تبرّي ميفرمايد ودرجريدۀ شما بيزاري از سرور مظلومان اعلان مينمايد " الخ ودر کتاب سفرنامهٴ اروپا نيز ذکري از او است واز سيدمحمّد اصفهاني سابق الذّکر نيز اشاره ميباشد. وذکر يحيي خان حاکم اروميه ضمن وصف اروميه است ويحيي ازلي قزويني که به عکا درمحضر ابهيٰ رفته به ايمان بهائي پيوست. درلوحي است قوله: " ونذکر من سمّي بيحيي الّذي حضر وفاز وايده الله علي الانصاف في هذا النّبأ العظيم يا يحيي حضرتَ وسمعتَ ورأيتَ اذ نطق القلم الاعليٰ اذکان مستوياً علي عرشه الرّفيع " وميرزا يحيي بن حاجي ملّا حسن ساکن جدّۀ مذکورضمن نام جدّه نيز اعمال مخالفت اشتمالش درآثار آن حضرت ذکر ميباشد. يد عربي دست وبر کلّ و بربعضهائي ازآن مانند کف وذراع اطلاق ميشود. ايدي = جمع ايادي جمع الجمع . درلوح صلوة يوميه است : " للمصلّي ان يغسل يديه " که به دلالت عمل وسيره مراد از يد از اصابع تا زندين ميباشد. ودرلوح به رئيس است : " عرجوا الي مقام المکاشفة والحضور بين يدي الله " که مراد حضور در جلو 364 ومحضر الهي است . وايادي درآثار اين امر به معني رجال فعّال مجريان ارادۀ امريه است. چنانچه درمناجات ايآم صيام است : " الّذين اقبلوا الي وجهک وآمنوا بآياتک الکبري وانقطعوا امّا خلق في الارض والسّماء شوقاً لجمالک وطلباً لرضائک واقبالاً لحضرتک واظهاراً لنعمتک وانّک جعلتهم ايادي امرک بين بريتک وبهم اظهرتَ ما اظهرتَ من شؤونات احديتک و ظهورات فردانيتک طوبي لمن اقبل اليهم خالصاً لحبّک و سمع منهم آياتک و وبيناتک الّتي عجزت عن الاتيان بمثلها من في السّموات والارضين " ودرمناجاتي از حضرت عبدالبهاء است : " ابربّ اسألک بايادي امرک ومطالع ذکرک ومشارق حکمک " وايادي درآثار و خطابات مرکز عهد ابهيٰ عبدالبهاء بر چهارتن از پيشوايان اين امر درآن زمان لقب قرارگرفت يعني حاجي ملّا علي اکبر شهميرزادي و ميرزا علي محمّد ابن اصدق وحاجي ميرزا محمّد تقي ابهري معروف به ابن ابهر وميرزا حسن اديب طالقاني وخانوادۀ ابن ابهر نام ايادي به خود دادند . يزِلّ در لوح خطاب به نصير : " ان استقم علي حبّ مولاک علي شأن لن يزلّک من شئي عن صراطک" 365باب افعال از زلل به معني لغزش. در دوستي مولايت چنان ثابت باش که هرگز چيزي تورا از راهش نلغزاند. يستَنّ درضمن سنان ذکر است. يلداء در ايران شب اوّل زمستان. درخطابي است: " وپرتوي روشن دراين شب يلدا بر افروخت " . يمارون در لوح معروف به ناصر الدّين شاه : " ايمارون القوم وهم يشهدون اينکرون وهم يعلمون " کلمهٴ القوم فاعل يمارون است چنانکه در مواضع کثيره ازآثار اين امر فعل مسند به اسم ظاهر جمع يا اسم جمع وغيرهما که شامل افراد فوق اثنين اند با واو جمع استعمال شد يعني آيا قوم با اينکه به چشم ميبينند مجادلة ميکنند ويا اينکه ميدانند انکار مينمايند؟ . يمامة درلوح به حاجي محمّد کريمخان است: " کما يضرب بزرقاء اليمامة في حدّة البصر" دختري کبودرنگ تيز چشم ويمامة هم قسمتي از جزيرة العرب . 366 يمرُق در مناجاتي از خطابي است: " وشهب الرّجوم علي الّذين يمرقون من دينک المبين" آنا نکه ازدين مبين تو چون تير از کمان به در شوند. درحقّ ناقضين و تلويح به مارقين عصر علي اميرالمؤمنين وکلامش در حقّ آنان ميباشد . ودر خطاب وصاياي عهد است : " واحرس حماک الحصين من عصبة المارقين" . يمَن نظر به قصّۀ شيواي بلقيس محبوبهٴ سليمان وملکهٴ يمن درقرآن نام يمن را به تشبيه واستعاره به معني شهر استعمال کنند ودرآثار امريه است قوله:
" ونسائم علميه از يمَن عزّ احديه مقطوع شده " و در ذيل نام بلقيس وسبا ذکري است. يموُتي – يموُتيها که درآثارغصن اعظم عبدالبهاء به کثرت مذکور است چنانچه شمّه اي ذيل نام ادوارد برون ثبت ميباشد عبارت از ميرزا يحيي ازل وپيروانش است که به تقابل وتبديل نام يحيي اطلاق گرديد.
367 ينبوُع ينبوع عربي چشمه وجدول پرآب. ينابيع=جمع . منبع منشاء ودرآمدنگاه آب . درلوح حکما است : " فلمّا انفجرت ينابيع الحکمة والبيان من منبع بيانه" ينعَش در مناجات آغازخطاب به عمّه : " وينعش به روحي " سرزنده کرده شود به آن جانم.
يهرعون در سورۀ ص است: " يهرعون الي الطّاغوت" ودر لوح الامراست : " قد غلبت عليهم شقوتهم وهم اليوم في هيماء الضّلال يهرعون" يهرعون مضارع معلوم هرع به اضطراب و سرعت ميشتابند. يرَعون مضارع مجهول اَهرَعَ پرشتاب و تعجيل کرده ميشوند . يهطعون درسورة الصّاد: " يهطعون الي النّار (گردن کشيده روي به آتش آورده خيره مينگرند) و يحسبون انّها نور". يوُسف قصّۀ يوسف بن يعقوب بن ابراهيم با پدر وبرادران واخوانش در 368مصراصلادر تورات مسطور ودر قرآن با فصاحت تمام مذکور که به نام سورۀ احسن القصص مشهور ميباشد وتفسير باب اعظم برآن که درآغاز امر خود نگاشتند وکتاب اصلي وحجّت ما جاء به بودوتمامت منويات نوين خودرا طي تفسيربرسورۀ مذکورجلوه دادند وان تفسير تأويل اندرتأويل اثني عشريه با روش بديعي ميباشدواز فقرات اوّل است قوله: " الله قد قدّر انّ ذلک الکتاب من عند محمّد بن الحسن بن علي بن موسي بن جعفربن محمّد بن علي بن الحسين بن علي بن ابيطالب ليکون حجّة الله من عندالذّکر علي العالمين بليغا " . ودر سورۀ پنجم در تفسيرآيۀ "قد قال يوسف لابيه" الخ : "وقد قصدالرّحمن في يذکر يوسف نفس الرّسول وثمرة البتول حسين بن علي بن ابيطالب مشهودا" الخ ودر بيان حکمت ومصلحت آن زمان ومرادخطابهاي " يا قرّة العين" و آنکه نام آن کتاب را کتاب العدل فرمودند شمّه اي در ضمن نامهاي تقي وعدل وقرّة ثبت است ودر آثا توضيح درشأن آن است قوله: " هذا ما نزّل من سماء المشية لمن سأل عن الآية المنزلة في احسن القصص يا 399 قرّة العين فاضرب علي اهل المدينة ضرباً ......... بسم الله الاقدم الاعظم الاقدس الابهيٰ هذا کتاب من لدنّا لمن آمن بالله وسلطانه الّذي کان علي العالمين محيطا ..... وبعد اجوبهٴ سؤالات آن جناب بعضي به شأن آيات منزله درقيوم الاسماء نازل و ارسال شد " الخ ودر اثري ديگر : " معلوم آن جناب بوده که تفسير احسن القصص بما عندالقوم نازل شد و اين نظر به فضل بحت بوده که شايد اهل غفلت وجهل به جبروت علم صعود نمايند چنانچه اکثري از مطالب مذکورۀ درآن از مطالبي است که نزد اهل فرقان محقّق بوده واگر از اوّل بما اراد الله نازل ميشد احدي عمل نمي نمود وباقي نمي ماند کلّ ذلک من فضله علي خلقه و جوده علي عباده ملاحظه نمائيد که اوّل امر آن جضرت به بابيت خودرا ظاهر فرمودند اين نظر به آن بوده که طيور افئدۀ انام درآن ايام قادر بر طيران فوق اين مقام نبودند قد ناحت الاشياء بما نسب نفسه بهذا المقام لانّ هذا المقام لو يکون اصليا وما فوقه و فوق فوقه يخلق بکلمة من عنده واشارة من اصبعه لم يزل در بحر اوهام مستغرق و از ما اراده الله محتجب بوده وخواهند بود الّا من اتقذه الله بفضله وعرفه ما اظهره بامره ملاحظه نمائيد مقام امنع اقدسي را که آيۀ لم يلد و لم يولد وليس کمثله شئي ونقطهٴ بيان اياه ميفرمايد يا سيدنا الاکبر قد فديت 370 بکلّي لک وما تمنّيت الّا القتل في سبيلک چه نسبتها دادند وچه مقدار شرّ وارد نمودند مع آنکه لو ينصفون يشهدون بان ظهر في هذا الظّهور ما لا ظهر في ظهور من قبل " الخ . ودرآثار اين امر يوسف وقصّه اش به نوع مثل درزيبائي وغيره بر معاني و حقائق جميلهٴ متنوّعه اطلاق و استعمال گرديد ودرلوحي ابتدا به " يا ساکن السّجن" قوله: " ودخلتَ مصر الايقان وما عرفتَ يوسف الرّحمن "
ونيز يوسف نامان بسيار درآثار مذکورند که غالباً درظهور الحقّ تفصيل داده شد . در لوحي است : " لسان الله به کلمات پارسي تکلّم ميفرمايد اي يوسف حجّتم بر کلّ من في السّموات والارض " الخ وذکر ايمان ميرزا يوسف خان مستوفي الممالک آشتياني نسبت به حضرت نقطه در نوشته ها والسن تکرار يافت . ودر حين اشتغال به اين کتاب در بيرجند قائن قضيۀ حاجي ملّا يوسف نخعي رخ داد واو مردي از طبقۀ اهل علم وفضل وادب از اهل سرچاه و ساکن بيرجند بود و در جمعيت اهل بها رسائل به تأئيد اين آئين همي نوشت و به کفاف غير کافي قناعت داشت وخصوصاً نونهالان بهائي را تعليم وتربيت ميکرد تا به سال1363 371 هج.ق. در بيرجند درگذشت و مردم بلد براي ممانعت از دفنش درقبرستان عمومي مسلمانان هيجان کردند وناچار به جائي درخارج بلد مدفون ومخزون گرديد يوَفِّق در لوح به رئيس : " نسأ لله ان يوفّقک ( تورا فائز و ناحج گرداند) علي حبّه و رضائه" . يوم درآثار اين امر اصطلاح دراعصارظهورات دينيه که به اين معني به غايت کثرت استعمال گرديد ازآن جمله: " امروز روزي است پيروز چه که عَرف ظهور مکلّم طور درآن متضوّع طوبي از براي نفسي که به عرفش فائز شد وبه نورش منوّرگشت ...... اين يوم مبارک عندالله مذکور بوده وبه يوم الله موسوم گشته هر نفسي به آن فائز شد به حيات ابدي ونعمت سرمدي فائز است ..... ايام اوّلين وآخرين به اين يوم معادله ننمايد چه که سلطان ظهور امام وجوه بر کرسي خود مستوي " الخ وديگر: " من سلسبيل الحيوان في ايام الله العزيز الکريم " . يوُنان مملکت تاريخي معروف جهان دراروپاي شرقي درحقّش درآثار است : 372 " فانظروا اليونان انّا جعلناها کرسي الحکمة في برهة طويلة فلمّا جاء اجلها تلّ عرشها وکلّ لسانها وخبَت مصابيحها ونکث اعلامها کذلک نأخذ ونعطي انّ ربّک لهوالآخذ المعطي المقتدر القدير "

پايان کتاب