نظام واحد شگرف عمومی الهی و قانون تدرّج و کيفيت تکوين زمين و انسان و غيره و آنچه در روی زمين و عمق

لوح رقم (36) – آثار حضرت بهاءالله – امر و خلق، جلد 1

٣٦ - نظام واحد شگرف عمومی الهی و قانون تدرّج و کفيّت تکوين زمين و انسان وغيره و آنچه در روی زمين و عمق زمين است مواد اوليّه‏اش بود بتدريج ظهور يافت

و نيز از حضرت عبدالبهاء در کتاب مفاوضات است . قوله الحکيم: "نشو و نمای جميع کائنات بتدريج است اين قانون کلّی الهی و نظم طبيعی است. دانه بغتة شجر نميشود، نطفه دفعة واحده انسان نميشود، جماد دفعة واحده حجر نميشود بلکه بتدريج نشو و نما ميکنند و بحدّ کمال ميرسند. جميع کائنات چه از کلّيّات و چه از جزئيّات از اوّل تمام و کمال خلق شده است منتهايش اين است که بتدريج اين کمالات در او ظاهر ميشود و قانون الهی يکی است ترقّيّات وجودی يکی است نظام الهی يکی است چه از کائنات صغيره و چه از کائنات کبيره جميع در تحت يک قانون و نظام‌اند هر دانه از ابتدا جميع کمالات نباتيّه در او موجود بوده امّا آشکار نبود بعد بتدريج در او ظاهر گشت مثلا از دانه اوّل ساقه بعد برگ بعد شکوفه بعد ثمر ظاهر گردد امّا در بدايت تکون جميع اينها در دانه بالقوّه موجود است امّا ظاهر نيست ... کره ارض از اوّل با جميع عناصر و مواد و معادن و اجزاء ترکيب خلق شده امّا بترتيب هر يک از اينها ظاهر گشت اوّل جماد بعد نبات و بعد حيوان و بعد انسان ظاهر شد امّا از اوّل اين اجناس و انواع در کمون کره موجود بوده است و بعد بتدريج ظاهر شد زيرا قانون اعظم الهی و نظام طبيعی عمومی که محيط بر جميع کائنات است و کلّ در تحت حکم آن چنين است و چون بآن نظام عمومی نظر نمائی بينی که کائنی از کائنات بمحض تکوّن بحد کمال نرسد بلکه بتدريج نشو و نما نمايد پس بدرجه کمال رسد."

و قوله العزيز: "اين کره ارض بهيئت حاضره واضح است که يکدفعه تکوّن نيافته است بلکه بتدريج اين موجود کلّی اطوار مختلفه طی نموده ... کره ارض در رحم عالم تکوّن يافته و نشو ونما نموده و بصور و حالات مختلفه در آمده تا بتدريج مکمليّت را يافته و بمکونات نا متناهی تزيين جسته و در نهايت اتقان جلوه نموده‏است. پس واضح است که آن مادّه اصليّه که بمنزله نطفه است عناصر مرکبّه ممتزجه اوّليه آن بوده آن ترکيب بتدريج در اعصار و قرون نشو نما کرده و از شکل و هيأتی بشکل و هيأت ديگر انتقال نموده تا باين مکمليّت و انتظام و ترتيب و اتقان بحکمت بالغه حضرت يزدان جلوه نموده و قانون کلّی الهی و نظم طبيعی بر نشو و نمای جميع کائنات بتدريج است ... ابتدای تکوّن در کره ارض مانند تکوّن انسان در رحم مادر است ... در رحم عالم در بدايت مانند نطفه بود ... در بدايت تکوّن نيز عقل و روح موجود بود ولی مکنون بود ...مانند دانه که شجره در آن موجود است ولکن در آن مکتوم و مستور است ... نظام الهی يکی است چه از کائنات صغيره و چه از کائنات کبيره جميع در تحت يک قانون و نظام‏اند. هر دانه از ابتداء جميع کمالات نباتيّه در او موجود بوده امّا آشکار نبود بعد بتدريج در او ظاهر گشت. مثلا از دانه اوّلا ساقه بعد شاخه بعد برگ بعد شکوفه بعد ثمر ظاهر گردد ... همين قسم نطفه از بدايت دارای جميع کمالات مثل روح عقل و بصر و شامّه و ذائقه مختصر جميع قوی لکن ظاهر نست بعد بتدريج ظاهر شود."

حاشیة

در قرن شش قبل از ميلاد مسيح انکسيمندرس فيلسوف يونانی معتقد شد که حيوانات نخستين از رطوبت پيدا شدند و مانند ماهی دارای قشر و در آن پوشيده بودند و پس از سالها بلکه قرنها که بر آنها گذشت زندگی آنها بزندگی محدود و کوتاهی تبديل گرديد و بعقيده اپيکور و ذيمقراطيس هر زنده از زنده ديگر پيدا شدند.