طلوع آفتاب علم در این دور

لوح رقم (69) امر و خلق – جلد 3

٦٩ - طلوع آفتاب علم در این دور

از حضرت بهاءالله در لوح خطاب به شیخ سلمان است قوله تعالی : الحمد للّه که شمس معلوم از افق سماء قیّوم مشرق و قمر مدلول در سماء امر ظاهر و لائح قلب را از کلّ اشارات مقدّس کن و شمس معانی را در سماء قدس روحانی به چشم ظاهر مشاهده نما و تجلّیات اسمائیّه و صمدانیّه‌اش را در ما سواه ملاحظه کن تا بجمیع علوم و مبداء و منبع و معدن آن فائز شوی .

در لوح خطاب به عبد الوهّاب قوله الاعزّ : قد طوی بساط الاوهام و اتی الرّحمن بامرٍ عظیم .

و نیز در کتاب اقدس است قوله تعالی : قد عفَا اللّه عنکم ما نزل فی البیان من محو الکتب .

***** حاشیه ***** فی القرآن قوله تعالی . هل یستوی الّذین یعلمون و الّذین لا یعلمون. و قوله : انّما یخشی اللّه من عباده العلماء و قال النّبی ص : اُطلبوا العلم و لو بالصّین . و ان طلب العلم فریضة علی کلّ مسلمٍ و مسلمةٍ . قال ابو عبداللّه قال رسول اللّه ص : طلب العلم فریضة علی کلّ مسلمٍ الّا و انّ اللّه یحبّ بغاة العلم . قال امیر المؤمنین ع : ایّها النّاس اعلموا انّ کمال الدّین طلب العلم و العمل به الّا و انّ طلب العلم اوجب علیکم من طلب المال و انّ المال مقسوم مضمون لکم قد قسمه عادل بینکم و ضمنه وسیغ لکم و العلم مخزون عند اهله و قد امرتم بطلبه عن اهله فاطلبوه ... اطلبوا العلم ولو بخوض اللّجج و سسفک المُهجٍ و فی الحدیث محادثة العالم علی المزابل خیر من محادثة الجاهل علی الزرابّی و قد ورد عن النّبی ص الحضور عند العالم و الجلوس لدیه ساعة افضل من ختم کلام اللّه اثنی عشر الف مرة . ( مجمع البحرین ) و در قرآن است قوله و لقد آتینا داود و سلیمان علماً و قالا الحمد للّه الّذی فضّلناعلی کثیرٍ من عباده المؤمنین در تفسیر بیضاوی : فیه دلیل علی فضل العلم و شرف اهله حیث شکرا علی العلم و جعلاه اساس الفضل و لم یعتبرا دونه ما اوتیا من الملک الّذی لم یؤت غیر هما و تحریص للعالم علی ان یحمد اللّه علی ما اتاه من فضله و ان یتواضع و ان یعتقد انّه و ان فضل علی کثیر فقد فضل علیه کثیر . نیز در قرآن است قوله تعالی : یرفع اللّه الّذین آمنوا و الّذین اوتوا العلم درجات . و قال الرّسول : خذ الحکمة و لا یضرّک من ایّ وعاءٍ خرجت . و قوله الحکمة ضالّة المؤمن و فی الکافی : قال ابو عبداللّه ان الانبیاء لم یورثوا دیناراً و لا درهماً ولکن ورثوا العلم فمن اخذ منه اخذ بحظٍ وافر قال ابو عبداللّه : اطلبوا العلم و تزیّنوا معه بالحلم و الوقار و تواضعوا لمن تعلمونه العلم و تواضعوا لمن طلبتم منه العلم قال قال رسول الله : من عمل علی غیر علم کان ما یفسد اکثر ممّا یصلح قال امیرالمؤمنین : المتعبّد علی غیر فقه کحمار الطاحونة یدور و لا یبرح من مکانه و رکعتان من عالم خیر من سبعین رکعة من جاهل لان العالم تاتیه الفتنة فیخرج منها بعلمه و تأتی الجاهل فتنسفه نسفاً و قلیل العمل مع کثیر العلم خیر من کثیر العمل مع قلیل العلم و الشّک و الشّبهة : قال ابو عبدالله العامل علی غیر بصیرة کالسّائر علی غیر الطّریق و لا یزیده سرعة السّیر من الطریق الا بُعدً او قال : لا یقبل اللّه عملاً الّا بمعرفة و لا معرفة الا بعمل فمن عرف دلّته المعرفة علی العمل و من لم یعمل فلا معرفة له . قال علی : منهومان لا یشبعان منهومٌ فی الدّنیا لا یشبع منها و منهوم فی العلم لا یشبع منه فمن اقتصر من الدّنیا علی ما احل الله له سلم و من تناولها من غیر حلّها هلک الّا ان یتوب و یراجع و من اخذ العلم من اهله و عمل به نجی و من اراد به الدنیا هلک و هو خطر قال علیّ : ادّب الیتیم ممّا تؤدب منها ولدک و اضربه ممّا تضرب منه ولدک . ( فصل الخطاب ) در قرآن است : و یجعل الرّجس علی الّذین لا یعقلون ذلک بانّهم قومٌ لا یعقلون الّذین یفترون علی اللّه الکذب و هم لا یعقلون . انّ شرّ الدّواب عند اللّه الصمّ البکم لا یعقلون قال النّبی : المتعبّد بلا فقه کالحمار فی الطاحونة . در خطابات شفاهیّۀ حضرت علی امیر المؤمنین به کمیل بن زیاد نخعی : النّاس ثلاثة فعالمٌ ربانّی و متعلّم علی سبیل النّجاة و همج رعاع اتباع کلّ ناعق یمیلون مع کلّ ریحٍ لم یستفیضوا بنور العلم و لم یلجأوا الی رکنٍ وثیق یا کمیل العلم خیرٌ من المال ، یحرسک و انت تحرس المال المال تنقصه النفقة و العلم یزکو علی الانفاق . یا کمیل العلم دین یدان به ، به یکسب الانسان الطاعة فی حیاته و جمیل الا حدوثة بعد وفاته و العلم حاکم و المال محکوم علیه .و در قرآن است : و لا تقفُ ما لیس لک به علم انّ السمع و البصر والفؤاد کل اولئک کان عنه مسؤولا . در قرآن در وصف قارون است : قال انّط اوتیته علی علمٍ . در تفسیر بیضاوی است فضّلت به الناس و استوجبت به التفوّق علیهم بالجاه و المال ... و هو علم التّوراة و کان اعلمهم بها و قبل علم الکیمیاء و قیل علم التجارة و الدّهنة و سائر العلوم . قوله تعالی : اولم یعلم انّ اللّه قد اهلک من قبله من القرون مَن هو اشدّ قوة و اکثر جمعاً و توبیح علی اغتراره بقوّته و کثرة ماله مع علمه بذلک . انس بن مالک : همّة العلماء الدّرایة و همّة السفهاء الرّوایة شاعری عرب از قبل راجع بشآمت استغراق بی سود در نحو چنین گفت : النحو شوم کله فاعلموا یذهب بالخیر من البیت خیر من النحو و اصحابه ثریدة تعمل بالزیت