مورخ ٢٥ آپريل ١٩١٢ در مهمانی در منزل ضیاء پاشا [سفیر سابق عثمانی] در واشنگتن: درباره وحدت اساس ادیان و وحدت عالم انسانی

مورخ ٢٥ آپريل ١٩١٢ در مهمانی در منزل ضیاء پاشا [سفیر سابق عثمانی] در واشنگتن:
درباره وحدت اساس ادیان و وحدت عالم انسانی ¹

(خطابات جلد دوم، ص.۴۶-۴۸)

هُواللّٰه

امشب شب مبارکی است شايان نهايت سرور و ستايش است به جهاتی چند: اوّلاً الحمد للّه در مملکتی هستيم که در نهايت معموريّت و آزادی است؛ ثانياً در خانه ئی هستيم که منسوب به دولت عليّهٔ عثمانی است؛ ثالثاً مهمان حضرت سفيری هستيم که در عالم اخلاق مثل شمس مشرق است؛ رابعاً اين مجلس الفت و اتّحاد شرق و غرب را مجسّم می کند. زيرا از اهالی شرق حضرت سفير عثمانی و مخدوم محترمشان حاضرند و قرينه محترمه شان امريکائی و سفير ايران از اعزّه مشرقيان وخانم محترمه ايشان نيز امريکائی. اين دليل بر آنست که شرق و غرب الفت و اتّحاد حاصل نمايد.

نفوسی که اهل حلّ و عقدند و فکر وسيع و عقل سليم دارند هيچ شبه ای نيست که منتها آرزوشان محبّت بين بشر است، و نهايت آمالشان الفت و يگانگی بين نوع انسان. هر چند در قرون ماضيه اين حقيقت نمايان نبود امّا حال که عصر نورانی است و قرن علم و ترقّی عالم انسانی، به عون و عنايت الهی اين مسئله آشکار شد که جمعيّت بشريّه مرتبطند و جميع از يک عائله و اهل يک وطن و يک کره. عصر وحدت عالم انسانی است و زوال اوهام قرون ماضيه. هر دانشمندی احساس می نمايد که اين قرن وحدت و اتّحاد است و تعصّبات وهميّه رو بزوال. لهذا اميدواريم سوء تفاهم بين ملل بکلّی از ميان برخيزد تا بدانند که اسّ اساس رحمانی وحدت عالم انسانی است و مقصود اصلی مظاهر الهيّه تربيت عالم بشری.

اديان الهی سبب اختلاف نيست و مورث عداوت و بغضا نه. زيرا اساس جميع اديان حقيقت است و حقيقت يکی است تعدّد ندارد. و اين اختلافات از تقاليد است، چون تقاليد مختلف است لهذا سبب اختلاف و جدال است. اين ظلمات تقاليد آفتاب حقيقت را پنهان نموده. حال الحمد للّه روز به روز اين ظلمات رو به زوال و تشتيت است عنقريب بتمامها زائل گردد و شمس حقيقت درخشيده و تابان، علم وحدت عالم انسانی و خيمه صلح عمومی بلند شودو عالم عالم ديگر گردد.

از مرحمت حضرت سفير خيلی ممنونم وشکر ميکنم که سبب الفت و اجتماع ملل مختلفه در اين محفل وداد شدند و البتّه اين گونه مجالس شايان شکر و ستايش است.