سؤال
کلّيّه انبيا بر چند قسمند ؟
جواب
کلّيّه انبيا بر دو قسمند قسمی نبيّ بالاستقلالند و متبوع و قسمی ديگر غير مستقلّ و تابع . انبيای مستقلّه اصحاب شريعتند و مؤسّس دور جديد که از ظهور آنان عالم خلعت جديد پوشد و تأسيس دين جديد شود و کتاب جديد نازل گردد و بدون واسطه اقتباس فيض از حقيقت الوهيّت نمايند نورانيّتشان نورانيّت ذاتيّه است مانند آفتاب که بذاته لذاته روشن است و روشنائی از لوازم ذاتيّه آن مقتبس از کوکبی ديگر نيست . اين مطالع صبح احديّت منبع فيضند و آينه ذات حقيقت. و قسمی ديگر از انبيا تابعند و مروّج زيرا فرعند نه مستقلّ اقتباس فيض از انبيای مستقلّه نمايند و استفاده نور هدايت از نبوّت کلّيّه کنند مانند ماه که بذاته لذاته روشن و ساطع نه ولی اقتباس انوار از آفتاب نمايد . آن مظاهر نبوّت کلّيّه که بالاستقلال اشراق نمودهاند مانند حضرت ابراهيم حضرت موسی حضرت مسيح و حضرت محمّد و حضرت اعلی و جمال مبارک و امّا قسم ثانی که تابع و مروّجند مانند سليمان و داود و اشعيا و ارميا و حزقيا . زيرا انبيای مستقلّه مؤسّس بودند يعنی تأسيس شريعت جديده کردند و نفوسی را خلق جديد نمودند و اخلاق عموميّه را تبديل کردند و روش و مسلک جديد ترويج نمودند کور جديد شد و تشکيل دين جديد گرديد ظهور آنان مانند موسم ربيع است که جميع کائنات ارضيّه خلعت جديد پوشند و حيات جديد يابند و امّا قسم ثانی انبيا که تابعند اين نفوس ترويج شريعة اللّه نمايند و تعميم دين اللّه و اعلای کلمة اللّه از خود قوّت و قدرتی ندارند بلکه از انبيای مستقلّه استفاده نمايند .