سؤال
قضا که در کتب الهيّه مذکور ، آيا امر محتوم است و اگر امر محتوم است احتراز را چه ثمر و فائده مشهود و معلوم ؟
جواب
قضا دو قسم است يکی محتوم است و ديگری مشروط که معلّق گفته ميشود قضای محتوم آنست که تغيير و تبديلی ندارد و مشروط آنست که ممکن الوقوع است . مثلاً قضای محتوم در اين چراغ آنست که روغن بسوزد و تمام گردد پس خاموشی آن حتم است تغيير و تبديل ممکن نيست چه که قضای محتوم است . همين قسم در هيکل انسانی قوّه ای خلق شده که چون آن قوّه زائل گردد و منتهی شود البتّه متلاشی گردد مثل اين روغن در اين چراغ چون بسوزد و منتهی شود چراغ يقيناً خاموش شود . و امّا قضای مشروط اينست که هنوز روغن باقيست ولی باد شديد وزد و چراغ را خاموش کند اين قضاء مشروط است احتراز و محافظه و ملاحظه و احتياط از اين مثمر و مفيد است . امّا قضاء محتوم که اتمام روغن چراغ است تغيير و تبديل و تأخير نيابد لابدّ از وقوع است و چراغ البتّه خاموش گردد .